Ըղձական եղանակ

Ըղձական եղանակի բայաձևերը ցույց են տալիս գործողության կատարման իղձ, ցանկություն, այսինքն՝ այնպիսի գործողություն, որի կատարումը (կամ չկատարումը) ցանկալի, սպասելի է խոսողի համար^[1]։ Ժամանակակից հայերենում ըղձական եղանակը կազմվում են առաջին հիմքով և համապատասխան դիմաթվային վերջավորություններով։ Ըղձական եղանակն ունի երկու պարզ ժամանակաձև՝ ըղձական ապառնի և ըղձական անցյալ։

Ըղձական ապառնի

Ըղձական ապառնին ցույց է տալիս կատարելի գործողության իղձ, ցանկություն։

• Ե խոնարհման բայերի ըղձական ապառնին կազմվում է անորոշ դերբային -եմ, -ես, -ի, -ենք, -եք, -են վերջավորություններ ավելացնելով։

Եզակի երրորդ դեմքում Ե խոնարհիչը հնչյունափոխվում է Ի-ի։

• Ա խոնարհման բայերի ըղձական ապառնին կազմվում է անորոշ դերբային -ամ, -աս, -ա, -անք, -աք, -ան վերջավորություններ ավելացնելով։

	Եզակի թիվ	Հոգնակի թիվ	Եզակի թիվ	Հոգնակի թիվ
1-ին դեմք	տեսնեմ	տեսնենք	գնամ	գնանք
2-րդ դեմք	տեսնես	տեսնեք	գնաս	գնաք
3-րդ դեմք	տեսնի	տեսնեն	գնա	գնան

Օրինակ՝

• Նրանք հասան իրանց մուրազին, դուք էլ հասնեք ձեր մուրազին։
• Գերեզմանըս անհայտ լինի,

Վերաս քամին շառաչե,

Վերաս խաչ, քար թող չըլինի,

Մենակ ուռին հառաչե... (Ավետիք Իսահակյան)

• Ա՜խ, և այս հոծ

Մութ-մըռայլից, երանի,

Հառներ հոգիս կըրակ ու բոց,

Զըվարթ հոգիս երբեմնի։ (Հովհաննես Թումանյան)

Ըղձական անցյալ

Ըղձական անցյալը ցույց է տալիս անցյալում կատարելի իղձ, ցանկություն։

• Ե խոնարհման բայերի ըղձական անցյալը կազմվում է անորոշ դերբայի հիմքին ավելացնելով -եի, -եիր, -եր, -եինք, -եիք, -եին վերջավորությունները։
• Ա խոնահման բայերի ըղձական անցյալը կազմվում է անորոշի հիմքին ավելացնելով -այի, -այիր, -ար, -այինք, -այիք, -ային վերջավորությունները։

	Եզակի թիվ	Հոգնակի թիվ	Եզակի թիվ	Հոգնակի թիվ
1-ին դեմք	տեսնեի	տեսնեինք	գնայի	գնայինք
2-րդ դեմք	տեսնեիր	տեսնեիք	գնայիր	գնայիք
3-րդ դեմք	տեսներ	տեսնեին	գնար	գնային

Օրինակ՝

• Երնեկ դըրա ոտը կոտրեր՝ Չըգար հաներ մեզ մեր տանից։ (Հովհաննես Թումանյան)

Տես նաև

• Բայի եղանակ
• Սահմանական եղանակ
• Պայմանական եղանակ
• Հարկադրական եղանակ
• Հրամայական եղանակ