բառ կամ արտահայտություն, որը նկարագրում է ինչ-որ հասկացություն ինչ-որ ոլորտում From Wikipedia, the free encyclopedia
Եզրույթ (լատին․՝ terminus - սահման), բառ կամ բառակապակցություն, որ հանդիսանում է գիտության, տեխնիակայի կամ արվեստի (և այլն) որևէ հասկացության անվանումը[1]։
Եզրույթները կոնկրետ մասնագիտականեցնում են, նշում են և հստակեցնում, այդ ոլորտի կարևոր առարկաները, երևույթները, նրանց հատություններն ու փոխազդեցությունները։ Ի տարբերություն ընդհանուր խոսակցական բառերի նրանք զերծ են բազմիմաստությունից, չունեն զգայական երանգավորում։ Եզրույթը իր ոլորտի սահմաններում միանշանակ է։ Եզրույթները գոյություն ունեն որոշակի տերմինաբանության սահմաններում։ Ի տարբերություն սովորական բառերի նրանք կապված չեն համատեքստով։ Տրված հասկացության սահմաններում այդ եզրույթը պիտի լինիմիանշանակ, համակարգված, ոճաբանորեն չեզոք (օրինակ «քվարկ», «ատոմ»)։ «Տերմինաբանություն» դասագրքի հեղինակ Ս. Վ. Գրինյով-Գրինևիչի կարծիքով, Եվրոպական լեզուներում եզրույթների ցուցակը կարելի է սահմանափակել գոյականներով[2]։ Նա նաև ընդունում է այն «հրաշալի կարծիքի» գոյությունը, ըստ որի՝ եզրույթ կարելի է համարել նաև որոշ բայեր, չնայած, նա հերքում է այդ միտքը՝ համարելով այն չկայացած[3]։ Այստեղից նրա սահմանումը՝ «անվանողական միավոր, որ օգտագործվում է հասկացության ճշգրիտ անվանման համար»[4]։
Եզրույթները ենթարկվում են տվյալ լեզվի բառակազմության, քերականության և հնչյունաբանության կանոններին։
Որոշ դեպքերում տվյալ եզրույթը մտնում է տարբեր առարկայակն ոլորտների մեջ և առաջանում է համանուն բառեր։ Օրինակ, լատիներենից վերցված լիգատուրա (լատին․՝ ligatura) բառը մետաղաձուլության մեջ նշանակում է մետաղի որոկի բարձրացում, իսկ վիրաբուժության մեջ նշանակում է անոթների կարելու թել։
Ժամանակակից գիտությունը ձգտում է տերմինաբանության միջազգայնացման։
Տրամաբանության մեջ տերմինը ֆորմալացված լեզվի տարր է, որը համապատասխանում է սովորական քերականության իմաստին կամ դրա ավելացմանը և ավանդական տրամաբանության մեջ դատողության առարկային։
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.