Գրոդնո

Գրոդնո, քաղաք, Բելառուսի Գրոդնոյի մարզի վարչական կենտրոնը։ 356,557 բնակչություն (2014)։ Գտնվում է Նեման գետի ափերին։ Երկաթուղային և խճուղային հանգույց Է, նավահանգիստ։ Արդյունաբերակաև և մշակութային կենտրոն է։ Զարգացած է մեքենաշինությունը ն մետաղամշակումը, քիմիական, թեթև և շինանյութերի արտադրությունը։ Դաշավայից ստացվող (1963 թվականից) բնական գազն օգտագործվում է որպես հումք ազոտային պարարտանյութերի արտադրության համար և վառելանյութ։

Քաղաք
Գրոդնո
բելառուս․՝ Гродна
Դրոշ Զինանշան
Երկիր	Բելառուս
Շրջան	Գրոնդոյի մարզ
Համայնք	Գրոդնոյի մարզ
Ներքին բաժանում	Q4258360? և Q4333150?
Հիմնադրված է	10-րդ դար[1] թ.
Առաջին հիշատակում	1128[2]
Այլ անվանումներ	Հրոդնո
Մակերես	142±1 կմ²
ԲԾՄ	137 մետր, 119 մետր
Բնակչություն	▲361 115 մարդ (հունվարի 1, 2024)[3]
Ժամային գոտի	UTC+3
Հեռախոսային կոդ	815
Փոստային դասիչ	230000–230029
Ավտոմոբիլային կոդ	4
Պաշտոնական կայք	grodno.gov.by
Գրոդնո (Բելառուս)
Գրոդնո Վիքիպահեստում

Պատմություն

Գրոնդոն առաջին անգամ հիշատակվում է 1183 թվականին։ 1920-1939 թվականին Գրոնդոն եղել է բուրժուական Լեհաստանի կազմում։ 1941 թվականի հուլիսին զավթել են գերմանական ֆաշիստները։ 1944 թվականի հուլիսի 16-ին ազատագրվել է խորհրդային բանակի կողմից։

Բնակչություն

Հիմնական հոդված՝ Գրոդնոյի բնակչություն

2016 թվականի տվյալներով՝ Գրոդնոյում գրանցվել է 8 % բնակչության աճ (2015 թվականին եղել է 3%), իսկ մահացությունը՝ 14,6 % (2015 թվականին եղել է 0.4 % )^[4][5]:

Բնակչության աճը կազմում է 2404 մարդ կամ 1000 բնակչի հաշվով` 6.6 % (2016)^[6]:
Բնակչության դինամիկ աճ Քաղաքի բնակչության թիվն արագորեն աճեց Հայրենական մեծ պատերազմի ավարտից հետո և 2017-ի հուլիսի 1-ի դրությամբ հասավ 368 662 մարդու^[7]։ Քաղաքը բնակչության թվով հինգերորդն է Բելառուսում. շրջկենտրոններից գերազանցում է միայն Բրեստին, և փոքր-ինչ զիջում է Վիտեբսկի և Մոգիլյովի տարածաշրջանային կենտրոններին^[8]:Բնակչության խտությունը կազմում է 2594 մարդ/կմ²^[9]։

Մարդահամարի տարեթիվ	1588	1859	1868	1897	1913	1931	1939	1956	1965	1980	1985	2005	2009	2015	2016	2018	2019
Բնակչության թիվ (հազար մարդ)	ок. 4	19,3[10]	24,1[11]	46,9	63	49	57,2	65	98	202	247	317,3[12]	338,2[13]	361,4[14]	365,6[14]	370,9[15]	373,5[16]

Ըստ 2009 թվականի մարդահամարի տվյալների, 327 540 մարդուց 111 953-ը որպես մայրենի լեզու նշել է բելառուսերենը, իսկ 194 798 մարդ՝ ռուսերենը, 23 082 մարդ տանը խոսում է բելառուսերեն, իսկ 287 267 մարդ՝ ռուսերեն^[13]։ Կանանց և տղամարդկանց թիվն անհավասար է. տղամարդիկ կազմում են բնակիչության 46,6% -ը, կանայք՝ 53,4%^[17]: Կյանքի միջին տևողությունը կազմում է մոտ 74,7 տարի^[18]։

Էթնիկ կազմը ըստ 2009 թվականի մարդահամարի[19]
ընդամենը (2009)	բելառուսներ		ռուսներ		լեհեր		ուկրաինացիներ		հրեաներ
327 540	204 927	62,57 %	39 955	12,2 %	64 642	19,74 %	5952	1,82 %	354	0,11 %
	Հայեր		թաթարներ		գնչուներ		ազերիներ		լիտվացիներ
	324	0,1 %	355	0,11 %	4	<0,01 %	366	0,11 %	331	0,1 %

Սոցիալական վիճակ

Գրոդնո քաղաքում աշխատողների միջին աշխատավարձը 2017 թվականի հունիսի դրությամբ կազմել է 813,2 բելառուսական ռուբլի^[20] Գրոդնոյում աշխատող քաղաքացիների թիվը 2017 թվականի օգոստոսի 1-ի դրությամբ կազմել է 169,7 հազար մարդ^[21]։ 2017 թվականի օգոստոսի 1-ի դրությամբ Գրոդնո քաղաքի աշխատանքի, զբաղվածության և սոցիալական հարցերի վարչությունում գրանցվել է 1363 գործազուրկ^{[21][22][23][24]}։ Ընդհանուր առմամբ, Գրոդնոյում հանցագործությունների մակարդակը ամենացածրերից մեկն է Բելառուսի խոշոր քաղաքների շրջանում, բայց վերջին տարիներին հանցագործությունների թվի մի փոքր աճ է գրանցվել (2014 թվականին՝ 2888, 2015 թվականին՝ 3075)^[25][26]:

Գրոդնոյի կենդանաբանական այգի

Հիմնական հոդված՝ Գրոդնոյի կենդանաբանական այգի

Գրոդնոյի կենդանաբանական այգին ժամանակակից Բելառուսի տարածքում առաջինն է իր զբաղեցրած տարածքով և և գեղեցկությամբ։ Այն հիմնադրվել է 1927 թվականին Յան Կախանովսկու կողմից և եղել է միայն բուսանբանական այգի^[27]։ 2002 թվականին Գրոդնոյի քաղաքային կոմիտեն որոշում է կայացրել Կենդանաբանական այգու լայնամասշտաբ շինարարության մասին, որն ընթացավ բազմապրոֆիլ շինարարական և կառուցողական փուլերով և ավարտին հասավ միայն 2012 թվականի հունվարին^[28][29],: Այս լայնածավալ աշխատանքների համար գումարներ հատկացվեցին ինչպես քաղաքային, այնպես էլ մարզային բյուջեից^[30]։

Ծանոթագրություններ

1. http://grodno.gov.by/ru/main.aspx?guid=1571
2. http://www.nashgrodno.com/index.php?option=com_content&view=article&id=115&Itemid=115
3. Численность населения на 1 января 2024 г. и среднегодовая численность населения за 2023 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов, поселков городского типа — Belstat, 2024.
4. «Общие коэффициенты рождаемости населения по г. Гродно и районам». Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ օգոստոսի 9-ին. Վերցված է 2020 թ․ սեպտեմբերի 26-ին.
5. «Общие коэффициенты смертности по г. Гродно и районам». Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ օգոստոսի 9-ին. Վերցված է 2020 թ․ սեպտեմբերի 26-ին.
6. Естественное движение населения Гродненской области за 2016 год // Главное статистическое управление Гродненской области. — Гродно, 2017.
7. «Социально-экономическое развитие регионов Республики Беларусь в январе-июне 2017 г.». Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հոկտեմբերի 10-ին. Վերցված է 2020 թ․ օգոստոսի 7-ին.
8. «Численность населения превышает 100 тысяч человек в 14 городах Беларуси». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ ապրիլի 21-ին. Վերցված է 2020 թ․ սեպտեմբերի 26-ին.
9. «Гродно» (ռուսերեն). grodno.by. Արխիվացված է օրիգինալից 2012-06-10-ին. Վերցված է 2012 թ․ մայիսի 4-ին.
10. «Памятная книжка Гродненской губернии на 1860 год» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2016 թ․ մայիսի 13-ին. Վերցված է 2020 թ․ սեպտեմբերի 26-ին.
11. «Памятная книжка Гродненской губернии на 1871 год. Ч. 2 : сведения статистические и справочные» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2016 թ․ մայիսի 30-ին. Վերցված է 2020 թ․ սեպտեմբերի 26-ին.
12. «Национальный статистический комитет Республики Беларусь» (PDF) (ռուսերեն). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2012 թ․ հունիսի 21-ին. Վերցված է 2012 թ․ մայիսի 1-ին.
13. «Данные переписи населения на сайте Белстата» (ռուսերեն). Белстат. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հունիսի 21-ին. Վերցված է 2012 թ․ մայիսի 1-ին.
14. «Численность населения по г. Гродно и районам». Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ ապրիլի 23-ին. Վերցված է 2020 թ․ սեպտեմբերի 26-ին.
15. Численность населения на 1 января 2018 г. и среднегодовая численность населения за 2017 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и посёлков городского типа.
16. Численность населения на 1 января 2019 г. и среднегодовая численность населения за 2018 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и посёлков городского типа. Արխիվացված 2019-07-15 Wayback Machine // Национальный статистический комитет Республики Беларусь. — Мн., 2019.
17. «Итоги переписи населения». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ ապրիլի 19-ին. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 8-ին.
18. «Ожидаемая продолжительность жизни при рождении». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ ապրիլի 23-ին.
19. Перепись населения 2009. Национальный состав Республики Беларусь. Том 3 Արխիվացված 2019-02-18 Wayback Machine. — Կաղապար:Мн., 2011 — С. 118—119.
20. «О начисленной средней заработной плате работников в июне 2017 г.». Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ հուլիսի 30-ին. Վերցված է 2017 թ․ հուլիսի 30-ին.
21. Труд, занятость и социальная защита Արխիվացված 2016-04-04 Wayback Machine Гродненский городской исполнительный комитет
22. «Ситуация на рынке труда Гродно». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ ապրիլի 20-ին. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 11-ին.
23. «Работа в Гродно». Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ հոկտեմբերի 20-ին. Վերցված է 2020 թ․ սեպտեմբերի 26-ին.
24. «Гродненский городской исполнительный комитет». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 30-ին. Վերցված է 2020 թ․ սեպտեմբերի 26-ին.
25. «Преступность в Гродно». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ ապրիլի 27-ին. Վերցված է 2020 թ․ սեպտեմբերի 26-ին.
26. «Гродненский городской исполнительный комитет». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ ապրիլի 7-ին. Վերցված է 2020 թ․ սեպտեմբերի 26-ին.
27. «История возникновения Гродненского зоопарка» (ռուսերեն). grodno.by. 2012 թ․ մայիսի 11. Արխիվացված է օրիգինալից 2012-05-11-ին. Վերցված է 2020-09-26-ին.
28. «Гродненский зоопарк — Мишаня ждёт окончания реконструкции» (ռուսերեն). grodnozoo.by. 2012 թ․ հունվարի 8. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հունիսի 21-ին.
29. «О зоопарке» (ռուսերեն). Гродненский зоопарк. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հունիսի 21-ին.
30. «Срок окончания реконструкции зоопарка в Гродно сокращён» (ռուսերեն). nest.by. 2011 թ․ օգոստոսի 15. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հունիսի 21-ին.

Արտաքին հղումներ

• «Гродненский областной исполнительный комитет» (ռուսերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հունիսի 21-ին. Վերցված է 2012 թ․ մայիսի 1-ին.
• «Гродненский городской исполнительный комитет» (ռուսերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հունիսի 21-ին. Վերցված է 2012 թ․ մայիսի 1-ին.
• «Архитектура Гродно» (բելառուսերեն). Վերցված է 2012 թ․ մայիսի 1-ին.
• «Открытки старого Гродно». Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հոկտեմբերի 15-ին.

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 3, էջ 232)։

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Գրոդնո» հոդվածին։