Գոնկուրյան մրցանակ

Գոնկուրյան մրցանակ (ֆր.՝ Prix Goncourt), Ֆրանսիայի ամենահայտնի գրական մրցանակը, որ շնորհվում է լավագույն վեպի համար։ Մրցանակը կոչվել է ի պատիվ Գոնկուր եղբայրների։ Հաղթողը որոշվում է Գոնկուրյան ակադեմիայի անդամների քվեարկությամբ, որ տեղի է ունենում փարիզյան «Դրուան» (Drouant) ռեստորանում հատուկ ընթրիքի ընթացքում։ Մրցանակը տրվում է ամեն տարի՝ սկսած 1903 թվականից։ Մրցանակի գումարային չափը սիմվոլիկ է (ներկայումս կազմում է 10 եվրո), սակայն այն, որպես կանոն, նպաստում է հաղթող գրքի վաճառքի ավելացմանը, իսկ նրա հեղինակը դառնում է ֆրանսիական գրականության առաջատար գրողներից մեկը։

Գոնկուրյան մրցանակ
Երկիր	Ֆրանսիա
Տեսակ	գրական պարգև
Պարգևատրող	Գոնկուրյան ակադեմիա
Վիճակագրություն
Հիմնադրման ամսաթիվ	1903[1]
Հերթականություն
Կայք	academie-goncourt.fr​(ֆր.)
Prix Goncourt Վիքիպահեստում

Գոնկուրյան ակադեմիայի կազմում ընդգրկված են Ֆրանսիայի 10 ամենահայտնի գրականագետները, որոնք ստանում են սիմվոլիկ աշխատավարձ՝ տարեկան 60 ֆրանկ։ Ակադեմիայի յուրաքանչյուր անդամ ունի մեկ ձայնի իրավունք, որ կարող է տալ մեկ գրքի օգտին։ Գրական ստեղծագործություններին տրված ձայների հավասար լինելու դեպքում առաջնությունը տրվում է այն գրքին, որի օգտին քվեարկել է Նախագահը։ Տարբեր ժամանակներում Գոնկուրյան ակադեմիայի անդամ են եղել գրողներ Ա. Դոդեն, Ժ. Ռենարը, Ռոնի Ավագը, Ֆ. Էրիան, Է. Բեզենը, Լուի Արագոնը և այլք։

Ըստ կանոնադրության՝ Գոնկուրյան մրցանակը մի հեղինակին կարող է տրվել միայն մեկ անգամ։ Միակ բացառությունը գրող Ռոմեն Գարին է։ Առաջին անգամ նա Գոնկուրյան մրցանակ ստացել է 1956 թվականին, իսկ 19 տարի անց մրցանակն ստացել է Էմիլ Աժար անվամբ. դա բացահայտնվել է միայն մրցանակի հանձնումից հետո։

Գլխավոր մրցանակից բացի Գոնկուրյան ակադեմիան մրցանակներ է տալիս նաև դեբյուտայի վեպի, պեոզիայի, նովելի, կենսագրության համար։ Իսկ վերջին ժամանակներում Գոնկուրյան մրցանակներ են տրվում նաև Արևելքի (Լիբանան) ու Եվրոպայի (Իտալիա, Լեհաստան, Ռումինիա, Սերբիա) այլ երկրների ֆրանսիացի գրողների։

Գլխավոր մրցանակի դափնեկիրներ

Թվական	Հեղինակ	Վերնագիրը	Վերնագիրը հայերեն
1903	Ջոն-Անտուան Նո	Force ennemie	«Թշնամական ուժ»
1904	Լեոն Ֆրապյե	La Maternelle	«Մանկապարտեզ»
1905	Կլոդ Ֆարեր	Les Civilisés	«Քաղաքակրթության գույնը»
1906	Ժան ու Ժերոմ Տարոներ	Dingley, l'illustre écrivain	«Դինգլին` ականավոր գրողը»
1907	Էմիլ Մոզելի	Le Rouet d'ivoire and Jean des Brebis ou le livre de la misère	«Ասեղնագործելու փղոսկրե գործիքը»
1908	Ֆրանսիս Միոմանդր	Écrit sur de l'eau...	«Ջրի վրա գրված»
1909	Մարիուս ու Արե Լեբլոններ	En France	«Ֆրանսիայում»
1910	Լուի Պերգո	De Goupil à Margot	«Աղվեսից Մարգոյի մոտ»
1911	Ալֆոնս դը Շատոբրիան	Monsieur des Lourdines	«Պարոն դը Լուրդինը»
1912	Անդրե Սավինյոն	Les Filles de la pluie	«Անձրևի աղջիկը»
1913	Մարկ Էլդեր	Le peuple de la mer	«Ծովի ժողովուրդը»
1914	Ադրիան Բերտրան	L'Appel du Sol	«Հողի կանչը»
1915	Ռենե Բենջամեն	Gaspard	«Գասպար»
1916	Անրի Բարբյուս	Le Feu	«Կրակ»
1917	Անրի Մալերբ	La Flamme au poing	«Բոց բռունցքի մեջ»
1918	Ժորժ Դյուամել	Civilisation	«Քաղաքակրթություն»
1919	Մարսել Պրուստ	A l'ombre des jeunes filles en fleurs	«Ծաղկող աղջիկների ստվերում»
1920	Էռնեստ Պերոշոն	Nêne	«Նեն»
1921	Ռենե Մարան	Batouala	«Բատուալա»
1922	Անրի Բերո	Le vitriol de la lune և Le martyre de l'obèse	«Լուսնային թույն»
1923	Լյուսյեն Ֆաբր	Rabevel ou Le mal des ardents	«Ռոբվել կամ այրվողների ցավը»
1924	Թերրի Սանդր	Le Chèvrefeuille, le Purgatoire, le Chapitre XIII	«Ցախկեռաս, քավարան, գլուխ XIII»
1925	Մորիս Ժենևուա	Raboliot	«Ռաբոլիո»
1926	Անրի Դեբերլի	Le supplice de Phèdre	«Պյատա Ֆեդրի»
1927	Մորիս Բեդել	Jérôme 60° latitude nord	«Ժերոմ 60° հյուսիսային լայնության»
1928	Մորիս Կոնստանտեն Վեյեր	Un Homme se penche sur son passé	«Մարդն իր անցյալի վրա»
1929	Մարսել Արլան	L'Ordre	«Կարգուկանոն»
1930	Անրի Ֆոկոնե	Malaisie	«Մալազիա»
1931	Ժան Ֆայյար	Mal d'amour	«Հիմար է սիրուց»
1932	Գի Մազելին	Les Loups	«Գայլեր»
1933	Անդրե Մալրո	La Condition humaine	«Մարդկային բախտ»
1934	Ռոժե Վերսել	Capitaine Conan	«Կապիտան Կոնանը»
1935	Ժոզեֆ Պեյր	Sang et Lumières	«Արյուն և լույս»
1936	Մակսենս վան դը Մեերշ	L'Empreinte de Dieu	«Աստծո հետքը»
1937	Շառլ Պլիսնյե	Faux passeports	«Կեղծ անձնագրեր»
1938	Անրի Թրուայա	L'Araigne	«Սարդ»
1939	Ֆիլիպ Էրիա	Les enfants gâtés	«Փչացած երեխաներ»
1940	Ֆրանսիս Ամբրիեր	Les grandes vacances	«Երկար արձակուրդ»
1941	Անրի Պուրրա	Vent de Mars	«Մարտյան քամի»
1942	Մարկ Բորրեդ	Pareil à des enfants	«Նման են երեխաների»
1943	Մարիուս Գրու	Passage de l'Homme	«Մարդու անցումը»
1944	Էլզա Տրիոլե	Le premier accroc coûte 200 Francs	«Տուգանք 200 ֆրանկ» ժողովածու
1945	Ժան-Լուի Բորի	Mon village à l'heure allemande	«Իմ գյուղը գերմանական ժամանակներում»
1946	Ժան Ժակ Գոթյե	Histoire d'un Fait divers	«Մի արկածի պատմություն»
1947	Ժան Լուի Կյուրտիս	Les Forêts de la Nuit	«Գիշերային անտառներ»
1948	Մորիս Դրյուոն	Les grandes familles	«Հայտնի ընտանիքներ»
1949	Ռոբեր Ժան Ժորժ Մերլ	Week-end à Zuydcoote	«Ազատ օրերը օվկիանոսի ափին»
1950	Պոլ Կոլեն	Les jeux sauvages	«Վայրի խաղեր»
1951	Ժյուլյեն Գրակ	Le Rivage des Syrtes	«Սիրտի ափը» (հրաժարվել է մրցանակից)
1952	Բեատրիս Բեկ	Léon Morin, prêtre	«Լեոն Մորենը` հոգևորականը»
1953	Պիեռ Գասկար	Les Bêtes	«Մեռյալների ժամանակը»
1954	Սիմոնա դը Բովուար	Les Mandarins	«Մանդարիններ»
1955	Ռոժե Իկոր	Les eaux mêlées	«Խառնված ջրեր»
1956	Ռոմեն Գարի	Les racines du ciel	«Երկնքի արմատները»
1957	Ռոժե Վայան	La Loi	«Օրենք»
1958	Ֆրանսիս Վալդեր	Saint-Germain ou la négociation	«Սեն-Ժերմեն»
1959	Անդրե Շվարց-Բարտ	Le dernier des Justes	«Սրբակենցաղներից վերջինը»
1960	Վինտիլա Գորիա	Dieu est né en exil	«Աստված ծնվել է աքսորում»
1961	Ժան Կո	La pitié de Dieu	«Աստծո խենթերը»
1962	Աննա Լանգֆյուս	Les bagages de sable	«Ավազե բեռ»
1963	Արման Լանու	Quand la mer se retire	«Երբ ծովը նահանջում է»
1964	Ժորժ Կոնշոն	L'Etat sauvage	«Վայրի պետություն»
1965	Ժակ Բորել	L'Adoration	«Պաշտամունք»
1966	Էդիոնդա Շառլ-Լու	Oublier Palerme	«Մոռանալ Պալերմոն»
1967	Անդրե Պիեռ դը Մանդյարգ	La Marge	«Դատարկություն»
1968	Բեռնար Կլավել	Les fruits de l'hiver	«Ձմեռային մրգեր»
1969	Ֆելիսեն Մարսո	Creezy	«Կրիզի»
1970	Միշել Տուռնե	Le Roi des Aulnes	«Անտառի արքան»
1971	Ժակ Լորան	Les Bêtises	«Հիմարություններ»
1972	Ժան Կարյեր	L'Epervier de Maheux
1973	Ժակ Շեսսե	L'Ogre	«Մարդակերը»
1974	Պասկալ Լենե	La Dentellière	«Ասեղնագործողը»
1975	Էմիլ Աժար (Ռոմեն Գարի)	La vie devant soi	«Ողջ կյանքն առջևում է»
1976	Պատրիկ Գրենվիլ	Les Flamboyants	«Բոցավառվողները»
1977	Դիդյե Դեկուա	John l'enfer	«Ջոն-Դժոխք»
1978	Պատրիկ Մոդիանո	Rue des boutiques obscures	«Մութ խանութների փողոցը»
1979	Անտոնին Մայե	Pélagie la Charette	«Pélagie la Charette»
1980	Իվ Նավար	Le Jardin d'acclimatation	«Գազանանոց»
1981	Լյուսյեն Բոդար	Anne Marie	«Աննա-Մարիա»
1982	Դոմինիկ Ֆերնանդեզ	Dans la main de l'Ange	«Հրեշտակի ափին»
1983	Ֆրեդերիկ Տրիստան	Les égarés	«Մոլորյալ հոգիներ»
1984	Մարգերիտ Դյուրաս	L'Amant	«Սիրեկանը»
1985	Յան Կեֆելեկ	Les Noces barbares	«Բարբարոսական հարսանիքներ»
1986	Միշել Գոստ	Valet de nuit	«Գիշերային ծառա»
1987	Տախար Բենժելուն	La Nuit sacrée	«Սուրբ գիշեր»
1988	Էրիկ Օրսեննա	L'Exposition coloniale	«Գաղութային ցուցահանդես»
1989	Ժան Վոտրեն	Un grand pas vers le Bon Dieu	«Մեծ քայլ բարի Աստծուն ընդառաջ»
1990	Ժան Ռուո	Les Champs d'honneur	«Փառքի հովիտ»
1991	Պիեռ Կոմբեսկո	Les Filles du Calvaire	«Գոլգոֆի աղջիկները»
1992	Պատրիկ Շամուազո	Texaco
1993	Ամին Մաալուֆ	Le Rocher de Tanios	«Տանիոսի ժայռը»
1994	Դիդյե Վան Կովելեր	Un Aller simple	«Միակ ուղին»
1995	Անդրեյ Մակին	Le Testament français	«Ֆրանսիական կտակ»
1996	Պասկալ Ռոզ	Le Chasseur Zéro	«Զրո որսորդը»
1997	Պատրիկ Ռամբո	La Bataille	«Պայքար»
1998	Պոլ Կոնստան	Confidence pour confidence	«Խոստովանություն խոստովանության դիմաց»
1999	Ժան Էշնոզ	Je m'en vais	«Ես գնում եմ»
2000	Ժան-Ժակ Շուլ	Ingrid Caven	«Ինգրիդ Կավեն»
2001	Ժան-Կրիստոֆ Ռուֆեն	Rouge Brésil	«Կարմիր Բրազիլիա»
2002	Պասկալ Կինյար	Les Ombres errantes	«Թափառող ստվերներ»
2003	Ժան-Պիեռ Ամետ	La maîtresse de Brecht	«Բրեխտի սիրուհին»
2004	Լորան Գոդե	Le Soleil des Scorta	«Սկորտների արևը»
2005	Ֆրանսուա Վեյերգան	Trois jours chez ma mère	«Երեք օր մորս մոտ»
2006	Ջոնաթան Լիտել	Les Bienveillantes	«Բարի կամքի տերերը»
2007	Ժիլ Լերուա	Alabama song	«Ալաբամայի երգը»
2008	Ատիկ Ռախիմի	Syngué Sabour։ La pierre de patience	«Սինգե Սաբուր. Համբերության քարը»
2009	Մարի Նդյայ	Trois femmes puissantes	«Երեք ուժեղ կանայք»
2010	Միշել Ուելբեք	La Carte et le territoire	«Քարտեզ և տարածություն»
2011	Ալեքսիս Ժոննի	L'Art français de la guerre	«Պատերազմի ֆրանսիական արվեստը»
2012	Ժերոմ Ֆերարի	Le Sermon sur la chute de Rome	«Ասք Հռոմի անկման մասին»[2]
2013	Պիեռ Լեմետր	Au revoir là-haut	«Կտեսնվենք վերևում»
2014	Լիդիա Սալվեր	Pas pleurer
2015	Մաթիաս Էնար	Boussole
2016	Լեյլա Սլիմանի	Chanson douce	Իդեալական դայակ
2017	Էրիկ Վյույյար	L’Ordre du jour	«Օրվա կարգը»
2018	Նիկոլյա Մատիե	Leurs enfants après eux	«Նրանց երեխաներն իրենցից հետո»
2019	Ժան Պոլ Դյուբուա	Tous les hommes n’habitent pas le monde de la même façon	«Ոչ բոլորն են աշխարհում ապրում միանման»
2017	Էրվե Լի Տելլե	L'anomalie	«Անոմալիա»
2018	Մոհամեդ Մբուգար Սառ	La plus secrète mémoire des hommes	«Մարդկանց ամենանվիրական հուշը»

Ծանոթագրություններ

1. https://cult.news/livres/saison-des-prix-litteraires-2024-ou-qui-pourquoi/
2. Жером Феррари получил Гонкуровскую премию.

Արտաքին հղումներ

• Գոնկուրյան ակադեմիայի պաշտոնական կայքը Արխիվացված 2008-11-19 Wayback Machine (ֆր.)
• Вл. А. Луков (2011). «Гонкуровская премия». Электронная энциклопедия «Современная французская литература». Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ փետրվարի 16-ին. Վերցված է 2011 թ․ նոյեմբերի 16-ին.

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Գոնկուրյան մրցանակ» հոդվածին։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 3, էջ 158)։