Գատչինա

Գատչինա (ռուս.՝ Га́тчина), քաղաք Ռուսաստանի Դաշնության եվրոպական մասի հյուսիս-արևմուտքում, 2021 թվականի ապրիլի 5-ից՝ Լենինգրադյան մարզի պետական իշխանության բարձրագույն մարմինների նստավայրը^[3]։ Այդ մարզի ամենամեծ բնակավայրն է և Գատչինայի շրջանի վարչական կենտրոնը։ ^[4]Բնակչության թվաքանակը 2010 թվականի մարդահամարի տվյալներով եղել է 92.937: Գտնվում է Սանկտ Պետերբուրգից Պսկով տանող եվրոպական E95 ավտոմայրուղու 45-րդ կիլոմետրի մերձակայքում^[5]։

Բնակավայր
Գատչինա
ռուս.՝ Троцк ռուս.՝ Красногвардейск
Դրոշ Զինանշան
Երկիր	Ռուսաստան
Համայնք	Gatchinskoye urban settlement?[1]
Առաջին հիշատակում	1500
Մակերես	28,75 կմ²
ԲԾՄ	100 մետր
Բնակչություն	▼91 719 մարդ (2024)[2]
Հեռախոսային կոդ	81371
Փոստային դասիչ	188300, 188319, 188301, 188302, 188303, 188304, 188305, 188306, 188307, 188308, 188309 և 188310
Պաշտոնական կայք	gatchina-meria.ru​(ռուս.)
Գատչինա (Ռուսաստան)
Գատչինա Վիքիպահեստում

Պատմություն

Պատմական փաստաթղթերում առաջին անգամ հիշատակվել է 1499 թվականին, Խոտչինո անվանումով և որպես Նովգորոդի հանրապետության գյուղերից մեկը։ 1796 թվականին ստացել է քաղաքի կարգավիճակ։ Ժամանակի ընթացքում մի քանի անգամ անվանափոխվել է. Խոտչինոն փոխվել է Գատչինայի (մինչև 1923 թվականի փետրվարի 14-ը), ապա՝ խորհրդային կուսակցական և պետական գործիչ Տրոցկու անունով կոչվել է Տրոցկ (մինչև 1929 թվականի օգոստոսի 2-ը), այնուհետև՝ Կրասնոգվարդեյսկ (մինչև 1944 թվականի հունվարի 28-ը)։ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ՝ 1942 թվականին գերմանացի զավթիչները քաղաքին տվել են Լինդեմանշտադ (գերմ.՝ Lindemannstadt) անվանումը՝ 18-րդ բանակի հրամանատար Գեորգ Լինդեմանի պատվին, սակայն դա հաշվի չի առնվել ԽՍՀՄ պետական իշխանության մարմինների կողմից^[6]։ 1944 թվականի հունվարի 23-ին ԽՍՀՄ Գերագույն խորհրդի նախագահության հրամանագրով քաղաքին վերադարձվել է իր պատմական անվանումը՝ Գատչինա^[7]։ Բնակավայրին լայն ճանաչում է բերել Գատչինայի մեծ պալատը, որը 18-19-րդ դարերում եղել է ռուսական ցարական ընտանիքի կեցավայրերից մեկը։ Քաղաքի պատմական կենտրոնը՝ մեծ պալատով հանդերձ, մտնում է գեղարվեստա-ճարտարապետական, պալատա-պարտեզային «Գատչինա» թանգարան-արգելոցի մեջ, որն ընդգրված է ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգության ցանկում^[8][9]։

2015 թվականի ապրիլին Գատչինան արժանացել է «Ռուսաստանի ռազմական փառքի քաղաք» պատվավոր կոչմանը^[10]։

Քույր քաղաքներ

Գատչինան բարեկամական սերտ հարաբերություններ ունի հետևյալ քաղաքների հետ^[11][12][13].

• Քոթբրիջ, Շոտլանդիա, Մեծ Բրիտանիա^[14]
• Էսկիլստունա, Շվեդիա
• Էսպոո, Ֆինլանդիա
• Էտլինգեն, Գերմանիա^[15]
• Լեքսինգտոն, Մասաչուսեթս, ԱՄՆ^[16]

Բնակչություն

Բնակչության թվաքանակը
1838[17]	1840[18]	1856[19]	1860[20]	1862[21]	1893	1897[22]
3000	↗5400	↘5200	↗9200	↗9227	↗14 500	↗14 824
1920	1923[23]	1926[24]	1931[25]	1935[26]	1939[27]	1943[28]
↘14 087	↗15 793	↗16 600	↗19 000	↗38 700	↘38 201	↘22 000
1944[28]	1959[29]	1967	1970[30]	1973[25]	1976[25]	1979[31]
↘2500	↗36 725	↗53 000	↗63 292	↗68 000	↗73 000	↗75 153
1982[32]	1986[25]	1987[33]	1989[34]	1992	1996[25]	1997[25]
↗77 000	↗80 000	↗81 000	↘79 714	↗80 900	↗81 000	↗81 800
1998[25]	2000[25]	2001[25]	2002[35]	2003[25]	2005[25]	2006[36]
↘81 400	↗81 800	↘81 700	↗88 420	↘88 400	↗88 500	↗89 100
2007[25]	2008[37]	2009[38]	2010[39]	2011[25]	2012[40]	2013[41]
→89 100	↗89 900	↗90 147	↗92 937	↘92 900	↗93 843	↗95 135
2014[42]	2015[43]	2016[44]	2017[45]	2018[46]	2019[47]	2020[48]
↗95 860	↗96 334	↘95 623	↘95 186	↘94 447	↘93 710	↘91 685
2021[49]	2023[50]
↗94 377	↘92 684

Պատկերասրահ

• 
  Ռոշչինսկայա փողոցը
• 
  Մեծ պալատը
• 
  Պալատի ներսը
• 
  Սրբասուրբ Աստվածամոր հովանու տաճարը

Ծանոթագրություններ

1. http://www.gks.ru/free_doc/2016/oktmo/tom2_oktmo.rar
2. https://78.rosstat.gov.ru/storage/mediabank/ЛО%20числ%20на%2001.01.2024%20по%20МО.pdf (ռուս.)
3. Закон Ленинградской области от 05.04.2021 № 32-оз "О внесении изменения в статью 13 областного закона «Устав Ленинградской области»
4. «Гатчинский дворец». excurspb.ru. Վերցված է 2024-07-25-ին.
5. Административно-территориальное деление Ленинградской области. — СПб. 2007. С. 24
6. В постановлении Президиума Верховного Совета СССР от 23 января 1944 года это название не упоминается, упоминаются только довоенное название «Красногвардейск» и «новое» — Гатчина.
7. Постановление Президиума Верховного Совета СССР от 23 января 1944 года
8. UNESCO World Heritage Centre. «Historic Centre of Saint Petersburg and Related Groups of Monuments». unesco.org. Վերցված է 2015 թ․ նոյեմբերի 6-ին.
9. UNESCO. Historic Centre of Saint Petersburg and Related Groups of Monuments
10. Указ Президента Российской Федерации о присвоении г. Гатчине почётного звания Российской Федерации «Город воинской славы»
11. «Побратимы Гатчины и Гатчинского района». radm.gtn.ru (ռուսերեն). Gatchinsky District. Վերցված է 2020 թ․ փետրվարի 3-ին.
12. «Verkostot». espoo.fi (ֆիններեն). Espoo. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ դեկտեմբերի 17-ին. Վերցված է 2020 թ․ փետրվարի 3-ին.
13. «MINUTE OF MEETING OF COATBRIDGE AREA COMMITTEE» (PDF). North Lanarkshire Council. 1998 թ․ հունիսի 23. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2012 թ․ մարտի 5-ին. Վերցված է 2009 թ․ հունվարի 8-ին.
14. North Lanarkshire Council. «MINUTE OF MEETING OF COATBRIDGE AREA COMMITTEE» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2012 թ․ փետրվարի 24-ին. Վերցված է 2009 թ․ հունվարի 8-ին.
15. «Города-побратимы». Официальный сайт администрации МО «Город Гатчина». Արխիվացված է օրիգինալից 2011-05-30-ին. Վերցված է 2011 թ․ մարտի 25-ին.
16. «Города-побратимы Лексингтона». Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ նոյեմբերի 24-ին.
17. Описаніе Санктпетербургской губерніи по уѣздамъ и станамъ. — Санктпетербургъ, 1838. — С. 28. — 142 с.
18. Иван Пушкарёв. Описание Санктпетербурга и уѣздных городовъ С. Петербургской губерніи. Часть третія. — Санктпетербургъ, 1841. — С. 151, 152.
19. Статистическія таблицы Россійской Имперіи за 1856-й годъ. — С. Петербургъ, 1858. — С. 116.
20. Географическо-статистическій словарь Россійской Имперіи / Составитель П. Семеновъ. — Санктпетербургъ, 1862. — Т. 1. — С. 617.
21. Списки населённыхъ мѣстъ Россійской Имперіи. Санктпетербургская губернія. Списокъ населённыхъ мѣстъ по свѣдѣніям 1862 года / Обработанъ редакторомъ И. Вильсономъ. — Санктпетербургъ: Изданъ Центральнымъ статистическимъ комитетомъ министерства внутреннихъ дѣлъ, 1864. — 214 с.
22. «Населённые места Российской империи по данным первой всеобщей переписи населения 1897 г.» СПб, 1905, стр. 196
23. [http://leb.nlr.ru/edoc/275645/ «Ленинград и Ленинградская губерния» Краеведческий справочник под ред. Е. Я. Голанта. 1925 г., стр. 45
24. «Первая перепись Гатчины» (ռուսերեն). Газета «Вести». Արխիվացված է օրիգինալից 2011-09-03-ին. Վերցված է 2008-09-10-ին.
25. «Народная энциклопедия «Мой город». Гатчина» (ռուսերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2014-04-05-ին. Վերցված է 2014-06-01-ին.
26. Административно-экономический справочник по Ленинградской области. — Л., 1936, стр. 19
27. «Всесоюзная перепись населения 1939 года. Численность городского населения СССР по городским поселениям и внутригородским районам» (ռուսերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2013-12-24-ին. Վերցված է 2013-11-30-ին.
28. Крюковских А. П. «Гатчина (Красногвардейск) в годы Великой Отечественной войны». Цитадель под Ленинградом. Гатчина в годы Великой Отечественной войны (ռուսերեն). Гатчина — вчера, сегодня… Городской культурно-исторический сервер. Վերցված է 2008-09-10-ին.
29. «Всесоюзная перепись населения 1959 года. Численность городского населения РСФСР, её территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу» (ռուսերեն). Демоскоп Weekly. Արխիվացված է օրիգինալից 2013-05-28-ին. Վերցված է 2013-09-25-ին.
30. «Всесоюзная перепись населения 1970 года Численность городского населения РСФСР, ее территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу» (ռուսերեն). Демоскоп Weekly. Արխիվացված է օրիգինալից 2013-09-29-ին. Վերցված է 2013-09-25-ին.
31. «Всесоюзная перепись населения 1979 года Численность городского населения РСФСР, ее территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу» (ռուսերեն). Демоскоп Weekly. Արխիվացված օրիգինալից 2021-11-07-ին. Վերցված է 2013-09-25-ին.
32. Народное хозяйство СССР 1922-1982 (Юбилейный статистический ежегодник)
33. Народное хозяйство СССР за 70 лет : юбилейный статистический ежегодник : [арх. 28 Հունիսի 2016] / Государственный комитет СССР по статистике. — Москва : Финансы и статистика, 1987. — 766 с.
34. «Всесоюзная перепись населения 1989 г. Численность городского населения РСФСР, ее территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу» (ռուսերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2011-09-26-ին.
35. «Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более» (ռուսերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2012-02-03-ին.
36. «Административно-территориальное деление Ленинградской области: [справ.] / под общ. ред. В. А. Скоробогатова, В. В. Павлова; сост. В. Г. Кожевников. - СПб., 2007. - 281 с.» (PDF) (ռուսերեն). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2013-10-17-ին. Վերցված է 2015-04-26-ին.
37. «Города Ленинградской области (число жителей - оценка на 1 января 2008 г., тыс. человек)» (ռուսերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2016-09-05-ին. Վերցված է 2016-07-06-ին.
38. «Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, поселкам городского типа и районам на 1 января 2009 года» (ռուսերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2015-05-18-ին. Վերցված է 2014-01-02-ին.
39. «Всероссийская перепись населения 2010 года. Ленинградская область» (ռուսերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2014-02-22-ին. Վերցված է 2014-08-10-ին.
40. «Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям. Таблица 35. Оценка численности постоянного населения на 1 января 2012 года» (ռուսերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2013-05-16-ին. Վերցված է 2014-05-31-ին.
41. «Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2013 года» (ռուսերեն). М.: Федеральная служба государственной статистики Росстат. 2013. Արխիվացված է օրիգինալից 2013-10-12-ին. Վերցված է 2013-11-16-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ location (link)
42. «Таблица 33. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2014 года» (ռուսերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2014-08-10-ին. Վերցված է 2014-08-02-ին.
43. «Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2015 года». Արխիվացված է օրիգինալից 2015-08-06-ին. Վերցված է 2015-08-06-ին.
44. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2016 года
45. «Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2017 года». 2017-07-31. Արխիվացված է օրիգինալից 2017-07-31-ին. Վերցված է 2017-07-31-ին.
46. «Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2018 года». Արխիվացված է օրիգինալից 2018-07-26-ին. Վերցված է 2018-07-25-ին.
47. «Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2019 года». Վերցված է 2019-07-31-ին.
48. «Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2020 года» (ռուսերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2020-10-17-ին. Վերցված է 2020-10-17-ին.
49. «Таблица 5. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, городских округов, муниципальных районов, муниципальных округов, городских и сельских поселений, городских населенных пунктов, сельских населенных пунктов с населением 3000 человек и более» (XLSX) (ռուսերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2022-09-01-ին. Վերցված է 2022-09-01-ին.
50. «Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2023 года (с учётом итогов Всероссийской переписи населения 2020 г.)» (ռուսերեն). 2023-08-18. Վերցված է 2023-08-23-ին.

Գրականություն

• Kючарианц Д. А., Раскин А. Г.: Гатчина: Художественные памятники, 2005
• Бурлаков А.В.: Легенды и были Старой Гатчины

Արտաքին հղումներ

• Քաղաքային վարչակազմի պաշտոնական կայքէջը Արխիվացված 2008-06-03 Wayback Machine
• Гатчина в народной энциклопедии городов и регионов России «Мой город»

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Գատչինա» հոդվածին։