Բիմալ Ռոյ

Բիմալ Ռոյ (բենգալի` বিমল রায়, հուլիսի 12, 1909(1909-07-12)<sup>[1]</sup>, Դաքքա, Eastern Bengal and Assam, Բրիտանական Հնդկաստան, Բրիտանական կայսրություն<sup>[2]</sup> - հունվարի 7, 1966(1966-01-07)<sup>[3]</sup>, Մումբայ, Հնդկաստան), հնդիկ ռեժիսոր, պրոդյուսեր, սցենարիստ և օպերատոր։ Իր ստեղծագործական կյանքի ընթացքում նկարահանել է 17 գեղարվեստական կինոնկար և մի քանի վավերագրական ֆիլմեր։ Որպես լավագույն ռեժիսոր յոթ անգամ արժանացել է Filmfare Awards մրցանակի։ Համարվում է հնդկական կինոյի մեծագույն ռեժիսորներից մեկը։ Նրա ֆիլմերը չորս անգամ արժանացել են Filmfare Award մրցանակի` որպես լավագույն ֆիլմ և վեց անգամ Հնդկաստանի Ազգային Կինոմրցանակի՝ տարբեր աստիճանակարգերում։

Բիմալ Ռոյ բենգալերեն՝ বিমল রায়
Ծնվել է	հուլիսի 12, 1909(1909-07-12)[1]
Ծննդավայր	Դաքքա, Eastern Bengal and Assam, Բրիտանական Հնդկաստան, Բրիտանական կայսրություն[2]
Մահացել է	հունվարի 7, 1966(1966-01-07)[3] (56 տարեկան)
Մահվան վայր	Մումբայ, Հնդկաստան
Կրթություն	Կալկաթայի համալսարան
Քաղաքացիություն	Բրիտանական Հնդկաստան,  Հնդկաստան և  Հնդկաստանի տիրապետություն
Մասնագիտություն	կինոռեժիսոր, օպերատոր-բեմադրիչ, կինոպրոդյուսեր, սցենարիստ և մոնտաժող
Երեխա(ներ)	Rinki Bhattacharya?
Պարգևներ և մրցանակներ	Ֆիլմֆեյր մրցանակ լավագույն ռեժիսուրայի համար Ֆիլմֆեյր մրցանակ լավագույն ռեժիսուրայի համար Ֆիլմֆեյր մրցանակ լավագույն ռեժիսուրայի համար Ֆիլմֆեյր մրցանակ լավագույն ռեժիսուրայի համար Ֆիլմֆեյր մրցանակ լավագույն ռեժիսուրայի համար Ֆիլմֆեյր մրցանակ լավագույն ռեժիսուրայի համար և Ֆիլմֆեյր մրցանակ լավագույն ռեժիսուրայի համար
bimalroymemorial.org/default/

Կենսագրություն

Բիմալ Ռոյը ծնվել է ներկայիս Բանգլադեշի մայրաքաղաք Դաքքայի մոտ գտնվող Սուապուր գյուղում ` կալվածատիրոջ ընտանիքում։ Ընտանիքի ութ երեխաներից վեցերորդն էր։ 1930 թվականին իր այրիացած մոր և երկու եղբայրների հետ տեղափոխվել է Կալկաթա։ 1932-1933 թվականներին կինոխցիկով աշխատելու ունակության շնորհիվ, նա աշխատանք է գտել վավերագրական ֆիլմերի նկարահանման ասպարեզում։ Այնուհետև աշխատել է որպես գովազդային լուսանկարիչ և օպերատորի օգնական։ Որպես օպերատոր, մասնակցել է գեղարվեստական ֆիլմերի նկարահանումների։

Բիմալ Ռոյի ռեժիսորական դեբյուտը բենգալերեն լեզվով 1944 թվականին նկարահանված «Առավոտյան ճանապարհին» կինոնկարն է։ 1945 թվականին ֆիլմը վերանկարահանվել է հինդի լեզվով՝ «Ուղեկիցները» վերնագրով։ 1950 թվականին Բիմալ Ռոյը տեղափոխվել է Բոմբեյ, որտեղ 1952 թվականին նկարահանել է «Մոր սերը» կինոնկարը։ Նույն թվականին հիմնել է իր սեփական Bimal Roy Production ստուդիան։ Հաջորդ 11 տարիների ընթացքում նա բեմադրել է 13 կինոնկար, որոնք ունեցել են հսկայական հաջողություններ։ 1953 թվականին Բիմալ Ռոյը նկարահանել է «Երկու բիգհ հող» կինոնկարը, որը Կաննի և Կառլովի Վարիի միջազգային կինոփառատոններում արժանացել է մրցանակների։ 1955 թվականին Բիմալ Ռոյը նկարահանել է «Դևդաս» կինոնկարը՝ Դիլիպ Կումարի և Վիջայանթհիմալայի գլխավոր դերակատարմամբ։ Հաջորդ ֆիլմը կրկին Դիլիպ Կումարի և Վիջայանթհիմալայի մասնակցությամբ նկարահանված «Մադհումատի» (1958 թ.) կինոնկարն է, որը դարձավ 1950-ական թվականների հիթերից մեկը։

Բիմալ Ռոյի հետագա ֆիլմերում առաջ էր մղվում կնոջ դերը հասարակության մեջ, հատկապես կարևորվում էին կանանց նկատմամբ բռնաճնշումների և շահագործման թեմաները։ Այդպիսի ֆիլմերից էին «Բիրաջ Բահու» (1954 թ.), «Անձեռնմխելին» (1959 թ.), «Կալանավորուհին» (1963 թ.) և այլ ֆիլմեր։

Բիմալ Ռոյի ազդեցությունը խոր հետևանքներ է թողել ինչպես հնդկական, այնպես էլ համաշխարհային կինեմատոգրաֆի վրա։ Նրա ֆիլմերով ներշնչված շատ կինոգործիչներ հետագայում նկարահանել են բազմաթիվ կինոարժեքներ։ Բիմալ Ռոյի ֆիլմերը մինչ օրս ցուցադրվում են խոշորագույն միջազգային և ազգային կինոփառատոններում։ Ներկայումս նրա ֆիլմերը Պունայում գտնվող Հնդկաստանի Ազգային Կինոարխիվի կողմից վերականգնվել ու թվայնացվել են։

Անձնական կյանքը

1937 թվականին Բիմալ Ռոյն ամուսնացել է Հնդկաստանի առաջին կին-լուսանկարչուհիներից մեկի՝ Մանոբինա Ռոյի հետ և ունեցել չորս երեխա՝ երեք դուստր և մեկ որդի։ Նրա ավագ դուստրը՝ Ռինկի Բհատտաչարյան, հայտնի գրող, լրագրող և կինովավերագրող է։

Բիմալ Ռոյը մահացել է 1966 թվականի հունվարի 7-ին՝ թոքերի քաղցկեղից։

Ֆիլմագրության ընտրանին

Ռեժիսոր

Թվական	Անվանում	Բնօրինակ անվանում
1944	Առավոտյան ճանապարհին	Udayer Pathey
1945	Ուղեկիցները	Hamrahi
1948	Անջանգարհ	Anjangarh
1949	Հմայվածը	Mantramugdhu
1950	Ամենաառաջին մարդը	Pehla Aadmi
1952	Մոր սերը	Maa
1953	Ամուսնացածը	Parineeta
1953	Երկու բիգհ հող	Do Bigha Zamin
1954	Հայր ու դուստր	Baap Beti
1954	Բիրաջ Բահու	Biraj Bahu
1954	Ծառայություն	Naukari
1955	Դևդաս	Devdas
1958	Հրեուհին	Yahudi
1958	Մադհումատի	Madhumati
1960	Փորձություն	Parakh
1960	Անձեռնմխելին	Sujata
1962	Սիրային նամակներ	Prem Patra
1963	Կալանավորուհին	Bandini

Պրոդյուսեր

Թվական	Անվանում	Բնօրինակ անվանում
1952	Մոր սերը	Maa
1953	Երկու բիգհ հող	Do Bigha Zamin
1954	Ծառայություն	Naukari
1955	Դևդաս	Devdas
1955	Գրավատուն	Amaanat
1956	Ընտանիք	Parivar
1957	Ով է հանցագործը	Apradhi Kaun?
1958	Մադհումատի	Madhumati
1960	Փորձություն	Parakh
1960	Անձեռնմխելին	Sujata
1960	Նա ասաց	Usne Kaha Tha
1961	Քաբուլցին	Kabuliwala
1962	Սիրային նամակներ	Prem Patra
1963	Կալանավորուհին	Bandini
1964	Բենազիր	Benazir

Ծանոթագրություններ

1. Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
2. Deutsche Nationalbibliothek Record #130617911 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.
3. Internet Movie Database — 1990.

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Բիմալ Ռոյ» հոդվածին։