Ալիա Դանա Հոութոն (անգլ.՝ Aaliyah Dana Haughton, հունվարի 16, 1979[1], Բրուքլին, Նյու Յորք, Նյու Յորք, ԱՄՆ - օգոստոսի 25, 2001[1], Marsh Harbour, Central Abaco, Բահամյան Կղզիներ[2][3][4]), ամերիկացի երգչուհի, դերասանուհի և մոդել։ Մանուկ հասակում մասնակցել է «Star Search» հեռուստաշոուին և Գլեդիս Նայթի հետ երգել է համերգներում։ 12 տարեկանում Ալիայի հորեղբայրը, որն աշխատում էր երաժշտական ինդուստրիայում, օգնել էր նրան պայմանագիր կնքել Jive Records-ի և Blackground Records-ի հետ։ Հորեղբայրը նրան ծանոթացրել էր նաև Ար Քելլի հետ, որը հետագայում դարձել էր նրա «Age Ain't Nothing but a Number» առաջին ալբոմի պրոդյուսերը։ Ալբոմը վաճառվել է 2 միլիոն օրինակով և ԱՄՆ-ում երկու անգամ դարձել է պլատինե։ Քելլիի հետ անօրինական ամուսնության մեղադրանքներից հետո Ալիան խզել է պայմանագիրը Jive Records-ի հետ և պայմանագիր է կնքել Atlantic Records-ի հետ։
 անգլ.՝ Aaliyah | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | հունվարի 16, 1979[1] |
| Ծննդավայր | Բրուքլին, Նյու Յորք, Նյու Յորք, ԱՄՆ |
| Մահացել է | օգոստոսի 25, 2001[1] (22 տարեկան) |
| Մահվան վայր | Marsh Harbour, Central Abaco, Բահամյան Կղզիներ[2][3][4] |
| Գերեզման | Ֆերնկլիֆ[5] |
| Կրթություն | Detroit School of Arts? |
| Քաղաքացիություն |  ԱՄՆ |
| Մասնագիտություն | դերասանուհի, կինոդերասանուհի, երգչուհի, մոդել, բալետի պարող, պարուհի և ֆոտոմոդել |
| Ժանրեր | Urban contemporary, ռոք[6][7], փոփ[8], Ֆանկ[9], Էլեկտրոնային[10][11], ժամանակակից R&B[12][13], hip hop soul?[14], հիփ հոփ[15][16][17], սոուլ[18][19][12], նեո սոուլ, ռիթմ էնդ բլյուզ, progressive soul? և PBR&B |
| Ամուսին(ներ) | Դեյմոն Դաշ |
| Պարգևներ և մրցանակներ | |
| aaliyah.com | |
Թիմբալենդը և Միսի Էլիոթը դարձել են Ալիայի երկրորդ՝ «One in a Million» ալբոմի պրոդյուսերը, որը ԱՄՆ-ում վաճառվել է 2 միլիոն օրինակով, իսկ ամբողջ աշխարհում ավելի քան 8 միլիոն օրինակով։ 2000 թվականին Ալիան առաջին անգամ նկարահանվել է «Ռոմեոն պետք է մեռնի» ֆիլմում, որի երգը՝ «Try Again»-ը, Billboard Hot 100 հիթ-շքերթի առաջին հորիզոնականում է հայտնվել բացառապես Ռադիո-ռոտացիաների շնորհիվ ՝ ռեկորդ սահմանելով երգչուհու համար։ Երգի համար Ալիան առաջադրվել է «Գրեմմի»՝ «R&B ոճի լավագույն երգչուհի» կատեգորիայում։
«Ռոմեոն պետք է մեռնի» ֆիմի նկարահանումներից հետո Ալիան «Անիծվածների թագուհին» ֆիլմում խաղացել էր գլխավոր դերում։ 2001 թվականին նա թողարկել է իր երրորդ և վերջին «Aaliyah» ալբոմը։ 2001 թվականի օգոստոսի 25-ին «Rock the Boat» ֆիլմի նկարհանումներից հետո Ալիան ևս ութ մարդու հետ ավտովթարի էին ենթարկվել Բահամյան կղզիներում, որի արդյունքում բոլորը մահացել էին։ Օդաչու Լուի Մարսելա III-ի լիցենզիան այդ ժամանակ սպառվել էր, և նրա օրգանիզմում հայտնաբերվել էր կոկաինի և ալկոհոլի հետքեր։ Այդ ժամանակից ի վեր Ալիայի երաժշտությունը մեծ հռչակ է ձեռք բերել։ Ալիային հաճախ են անվանում «R&B-ի թագուհի»։
Կյանքը և գործունեությունը
Վաղ տարիներ
Ալիա Դանա Հոութոնը ծնվել է 1979 թվականի հունարի 16-ին, Բրուքլինում (Նյու Յորք) Դայնեմ և Մայկլա Հոութոնի ընտանիքում։ Նա եղել է երկրորդ ամենամեծ երեխան ընտանիքում։ Սկսելով զբաղվել վոկալով մանուկ հասակից իր հոր հետ, նա մասնակցում էր հարսանեկան արարողությունների, նաև երգում էր եկեղեցական երգչախմբում։ Երբ նա հինգ տարեկան էր նրա ընտանիքը տեղափոխվում է Դետրոյթ՝ Միչիգան, որտեղ Ալիան մեծանում է իր մեծ եղբոր՝ Դեթրոյրի հետ։ Նա սովորել էր Gesu Elementary կաթոլիկ դպրոցում, որտեղ առաջին դասարանում Էննի բեմադրության մեջ ստացավ դեր։ Այդ պահից սկսած նա վճռականորեն ցանկացավ դառնալ դերասանուհի։ Ալիի մայրը եղել է երգչուհի, իսկ նրա հորեղբայրը՝ Բարի Հենքսոնը (Գլեդիս Նայթի ամուսինը), եղել է փաստաբան շոու բիզնեսի բնագավառում։ Մանուկ հասակում Ալիան Նայթի հետ ճանապարհորդել է և վարձել է գործակալ՝ Նյու-Յորքում, որպեսզի նկարահանվի գովազդային հոլովակներում և հեռուստաշոուներում։ 9 տարեկանում նա մասնակցել է Star Search շուում, որի հետևանքով նա գնացել է քասթինգի մի քանի ձայնագրման ընկերություններում, իսկ 11 տարեկանում Նայթի հետ երգել է համերգում։
«Age Ain’t Nothing but a Number»
Այն բանից հետո, երբ Հենդերսոնը բաշխման պայմանագիր է կնքել Jive Records-ի հետ, 12-ամյա Ալիան պայմանագիր է կնքել նրա Blackground Records լեյբլի հետ։ Հենդերսոնը Ալիաին ծանոթացրեց մասնագիտությամբ դերասան և պրոդուսյեր Ար Քելլի հետ, ով դարձավ նրա երգավարը և ալբոմների պրոդուսեյրը, որը Ալիան ձայնագրել է 14 տարեկանում։ 1994 թվականի հունիսին թողարկված ալբոմը հասել Է Billboard 200 չարթի 18-րդ հորիզոնականին և վաճառվել է ավելի քան 2 մլն օրինակով ԱՄՆ-ում։ Ալիայի դեբյուտային սինգլը՝ Back & Forth-ը, երեք շաբաթ գլխավորել Է Billboard Hot R&B/Hip-Hop Songs հիթ-շքերթը և դարձել ոսկե։ Երկրորդ սինգլը՝ The Isley Brothers At Your Best (You Are Love) քովերը հայտնվեց Billboard և դարձավ ոսկի։ Գլխավոր երգը՝ Age Ain ' t Nothing but a Number-ը, հասել է 75-րդ հորիզոնականին։ Նա նաև ձայնագրել է The Thing I Like երգը 1914 թվականի «կորած միլիոներ» ֆիլմի համար։ Age Ain’t Nothing But a Number-ի արձակումից հետո հայտնվեցին մի շարք բամբասանքներ Ալեյի և Քելլի մասին։ Շուտով հայտնվել են ենթադրություններ իրենց գաղտնի ամուսնության մասին, ինչպես նաև քննադատության են ենթարկվել այն տեքստերը, որոնք գրել է Քելլին։ Vibe ամսագիրն ավելի ուշ հայտնաբերել է ամուսնության վկայականը, որում ասվում էր, որ զույգը ամուսնացել է 1994 թվականի օգոստոսի 31-ին ՝ Իլինոյս նահանգի Ռոուզմոնտ քաղաքի Sheraton Gateway Suites հյուրանոցում։ Փաստաթղթում գրված էր, որ 15 ամյա Ալիան 18 տարեկան է։ Հաղորդվում է, որ անօրինական ամուսնությունը չեղյալ է հայտարարվել 1995 թվականի փետրվարին Ալիայի ծնողների կողմից։ Զույգը շարունակել է հերքել ամուսնության մասին լուրերը ՝ հայտարարելով, որ նրանցից ոչ ոք ամուսնացած չէ։
«One in a Million»
1996 թվականին Ալիան լքեց Jive լեյբոլը և ստորագրեց պայմանագիր Atlantic-ի հետ։ Նա իր երկրորդ ալբոմի համար աշխատել է Թիմբալենդի և Միսի Էլիոթ հետ։ Ալբոմը իր մեջ ներառում էր «If Your Girl Only Knew», որը երկու շաբաթ գլխավորում էր Billboard Hot R&B/Hip-Hop Songs հիթ-շքերթը, ինչպես նաև «Hot like Fire» և «4 Page Letter» շքերթները։ Հաջորդ տարում Ալիան ձայնագրվել է խմբի դեբյուտային սինգլը Timbaland & Magoo «Up Jumps da Boogie»։ One in a Million-ը հասել է 18-րդ հորիզոնականին Billboard 200 չարթում, որը տարածվել է ԱՄՆ-ում 3 միլիոնանոց և 8 միլիոնանոց՝ ամբողջ աշխարհում։ 1997 թվականին Ալիան ավարտել է Detroit School of Arts դպրոցը, որտեղ սովորել է միջին՝ 4.0 գնահատականով։ Հենց այդ տարում Ալիան սկսեսց դերասանակն գործունեությունը։ Նա հայտնվեց «Ոստիկանները հսկողության տակ» սերիալում հենց իր դերում։ Այնուհետև Ալիան մասնակցել է Children’s Benefit Concert բարեգործական համերգին՝ Նյու-Յորքում։ Նա ձայնագրել է «Journey to the Past»երաժշտությունը «Անաստասիա» մուլտֆիլմի համար, իսկ նրա հեղինակներն արժանացել են Օսկարի՝ Ֆիլմի լավագույն երգ անվանակարգում։ 1998 թվականին Ալիան այդ երգը կատարել է Օսկար մրցանակաբաշխության ժամանակ՝ դառնալով ամենաերիտասարդ երգչուհին, որը ելույթ է ունեցել արարողության ժամանակ։
«Ռոմեոն պետք է մեռնի» և «Aaliyah»
2002 թվականին Ալիան նկարահանվեց իր առաջին «Ռոմեոն պետք է մեռնի» ֆիլմում։ Ֆիլմը հավաքեց 18․6 միլիոն դոլար առաջին իսկ շաբաթից և հայտնվեց կինոհավաքների երկրորդ տեղում։ Ալիան մասնակցել է նաև ֆիլմի սաունդթրեքի ձայնագրությանը։ Ալիայի կողմից կատարված չորս երգերից մեկը դարձել է «Try Again»-ը, որը գլխավորել Է Billboard Hot 100 հիթ-շքերթը՝ նրան դարձնելով առաջին երգչուհին, որը հիթ-շքերթը գլխավորել է բացառապես Ռադիո-ռոտացիաների շնորհիվ։ Տեսահոլովակը ստացել է երկու մրցանակ՝ MTV Video Music Awards ում որպես «լավագույն կանացի տեսահոլովակ» և «Լավագույն ֆիմի երգ»։ Ալիան նաև առաջադրվել է «Գրեմմի» - ի R&B ոճի «լավագույն երգչուհի»անվանակարգում։ Սաունդթրեքը ԱՄՆ-ում վաճառվել է 1.5 մլն օրինակով։ Նկարահանումբերից հետո Ալիան սկսեց աշխատել իր երկրորդ՝ «Անիծվածների թագուհին» ֆիլմի վրա։ Նա պետք է խաղար նաև «Մատրիցա» ֆիլմում։ 2001 թվականի հունիսին Ալիան ցուցադրել է իր նույնանուն ալբոմը, որի պրոդյուսերը եղավ Թիմբալենը։ Ալբոմը հայտնվել է Billboard 200 հիթ-շքերթի երկրորդ հորիզոնականում՝ առաջին շաբաթվա ընթացքում տարածվելով 187 հազար օրինակով։ Առաջին սինգլը՝ «We Need a Resolution»-ը, հայտնվել է Billboard Hot 100 հիթ-շքերթի 59-րդ հորիզոնականում։
Ավիավթար, մահ և դատական գործընթաց
2001 թվականի օգոստոսի 25-ին՝ ժամը 18:45-ին, «Rock The Boat» տեսահոլովակի նկարահանումից հետո, Ալիան և նրա ձայնագրման ընկերության մի քանի անդամներ նստել են Cessna 402B (N8097W) ինքնաթիռ՝ Մարշ Հարբորի շրջանում, Աբակո կղզիներում, Բահամյան Կղզիներ, որպեսզի թռչեն Օփա-լոկա քաղաք՝ Ֆլորիդա։ Թռիչքը նախատեսված էր հաջորդ օրը, բայց քանի որ նկարահանումներն ավարտվել են ժամանակից շուտ, Ալիան և նրա ուղեկցողները պնդեցին վերադառնալ ԱՄՆ։ Հակառակ բեռնակիրների և օդաչուի խորհուրդների՝ բոլոր սարքավորումներն տեղավորել էին ինքնաթիռի մեջ։ Նրանք չգիտեին, որ ինքնաթիռը չի կարող դիմանալ Cessna 404 ինքնաթիռով բերված բոլոր սարքավորումներին։ Այսպիսով, ինքնաթիռում բեռի քաշը գերազանցել Է Cessna ընկերության թույլատրելի քաշը։ Ինքնաթիռն ընկել Է թռիչքից կարճ ժամանակ անց՝ թռիչքուղուց մոտ 60 մետր հեռավորության վրա։ Ալիան, օդաչու Լուիս Մորալես III-ը, ոճաբան-վարսահարդար Էրիկ Ֆորմանը, Էնթոնի Դոդը, թիկնապահ Սքոթ Գալինը, վիդեո պրոդյուսեր Դուգլաս Կրատցը, ստիլիստ Քրիստոֆեր Մալդոնադոն եւ Blackground Records լեյբլի աշխատակիցներ քիթ Ուելասը և Ջինա Սմիթը զոհվել են։ Քննիչների վարկածով ՝ Ալիան մահացել է մի քանի այրվածքներից և գլխի հարվածից, էլ չենք խոսում ուժեղ շոկի և թույլ սրտի մասին։ Հետաքննողները ասում են, որ եթե նույնիսկ Ալիան ապրեր, ստացած տրավմաների պատճառով նրա առողջությունը շատ թույլ կլիներ։ ԱՄՆ Տրանսպորտի անվտանգության ազգային հանձնաժողովի (NTSB) պաշտոնական հայտարարության մեջ նշվել է, որ բեռի ընդհանուր քաշը զգալիորեն գերազանցել է, ինչը հանգեցրել է ծանրության կենտրոնը պոչային հատվածին տեղաշարժելուն, ինչպես նաև նշվել է, որ օդաչուն ինքնաթիռ կառավարելու թույլտվություն չի ունեցել։ Մորալեսն անազնիվ կերպով ձեռք է բերել ԱՄՆ-ի քաղաքացիական ավիացիայի դաշնային վարչության լիցենզիան՝ Blackhawk International Airways-ում աշխատելու համար։ Բացի այդ, դիահերձումը ցույց է տվել, որ Մորալեսի օրգանիզմում «կոկաինի» և ալկոհոլի հետքեր են եղել։ Հետագա հետաքննությունները ցույց են տվել, որ բեռի քաշը գերազանցել է նորման 700 ֆունտով և օդանավում մեկ ուղևորով ավել էր։
Հետմահու ալբոմներ
Երգչուհու մահից հետո՝ 2002 թվականին, թողարկվեց «ես հոգ կտամ քո մասին», ալբոմը, որն իր մեջ ներառում էր նրա ամենամեծ հիթերը և նախկինում չհրապարակված 6 երգերը՝ «կարոտում եմ քեզ», «Չգիտեմ ինչ ասեմ քեզ», «Էրիկ Քեյն», «այն ամենը, ինչ ինձ պետք է», «արի», «մի անհանգստացեք»։ Նրա վրա նկարահանվել է դեբյուտային տեսահոլովակ։ 2005-ին լույս է տեսել «Ultimate Aaliyah» ժողովածուն, 2009-ին ՝«Aaliyah» rare tracks»- ը, որը ներառում է ռեմիքսներ և մի քանի երգ «Ռոմեոն պետք է մեռնի» սաունդթրեքին։
Սկավառակագրություն
Ստուդիական ալբոմներ
- Age Ain't Nothing but a Number (1994)
- One in a Million (1996)
- Aaliyah (2001)
Հավաքածու ալբոմներ
- I Care 4 U (2002)
- Ultimate Aaliyah (2005)
- Aaliyah: rare tracks (2009)
Ֆիլմագրություն
| Թվական | Անվանում | Բնօրինակ անվանում | Դեր |
|---|---|---|---|
| 1997 | Ոստիկանները հսկողության տակ | New York Undercover | Aaliyah |
| 2000 | Ռոմեոն պետք է մեռնի | Romeo Must Die | Տրիշ Օ Դեյ |
| 2002 | Անիծվածների թագուհին | Queen of the Damned | Ակաշա թագուհի |
Ծանոթագրություններ
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
