Ալեսանդրո Վոլտա

Ալեսանդրո Վոլտա (իտալ.՝ Alessandro Giuseppe Antonio Anastasio Gerolamo Umberto Volta, Ալեսանդրո Ջուզեպպե Անաստասիո Ջերոլամո Ումբերտո Վոլտա, փետրվարի 18, 1745(1745-02-18)^{[1][2][3][…]}, Կոմո, Միլանի դքսություն, Հաբսբուրգի միապետություն^[4][5] - մարտի 5, 1827(1827-03-05)^{[1][3][6][…]}, Կոմո, Լոմբարդո-Վենետիկ, Ավստրիական կայսրություն^[4][5]), իտալացի նշանավոր ֆիզիկոս, քիմիկոս և ֆիզիոլոգ, գյուտարար, էլեկտրականության ուսմունքի հիմնադիրներից մեկը^[10][11][12]։ Համարվում է նաև առաջին էլեկտրական մարտկոցի ստեղծողը և մեթան գազի հայտնագործողը։

Ալեսանդրո Վոլտա Alessandro Volta
Ծնվել է	փետրվարի 18, 1745(1745-02-18)[1][2][3][…] Կոմո, Միլանի դքսություն, Հաբսբուրգի միապետություն[4][5]
Մահացել է	մարտի 5, 1827(1827-03-05)[1][3][6][…] (82 տարեկան) Կոմո, Լոմբարդո-Վենետիկ, Ավստրիական կայսրություն[4][5]
Գերեզման	tomb of Alessandro Volta
Քաղաքացիություն	Միլանի դքսություն,  Ցիզալպիական հանրապետություն,  Իտալիայի թագավորություն և  Լոմբարդո-Վենետիկ
Մասնագիտություն	ֆիզիկոս, գյուտարար, ակադեմիկոս և քիմիկոս
Հաստատություն(ներ)	Պավիայի համալսարան
Գործունեության ոլորտ	ֆիզիոլոգիա
Պաշտոն(ներ)	սենատոր
Անդամակցություն	Իտալիայի գիտությունների ազգային ակադեմիա, Բավարիական գիտությունների ակադեմիա, Ֆրանսիական գիտությունների ակադեմիա, Թուրինի գիտությունների ակադեմիա[5], National Virgilian Academy?, Նիդերլանդական արվեստների և գիտությունների թագավորական ակադեմիա և Ռուանի գիտությունների, գրականության և արվեստի ակադեմիա
Տիրապետում է լեզուներին	իտալերեն[1][7] և լատիներեն
Պարգևներ	Լոնդոնի թագավորական ընկերության անդամ և [8][9]
Ամուսին(ներ)	Teresa Peregrini?
Երեխա(ներ)	Zanino Volta?
Alessandro Volta Վիքիպահեստում

Վոլտայի սյունը

Հակիրճ տեղեկատվություն

1799 թվականին հայտնագործել է հետագայում իր անունով կոչված Վոլտայի սյունը և իր փորձերի արդյունքների մասին երկմաս նամակով տեղեկացրել Թագավորական ընկերության նախագահին^[13][14]։ Իր այդ հայտնագործությամբ Վոլտան ապացուցել է, որ էլեկտրականություն կարելի է ստանալ նաև քիմիական եղանակով, դրանով իսկ ժխտել է ժամանակին տիրապետող այն կարծիքը, թե էլեկտրականությունն ստեղծվում է միայն կենդանի արարածների կողմից։ Լինելով առաջին գալվանական էլեմենտը՝ Վոլտայի սյունը փաստացի դարձել է ժամանակակից էլեկտրական մարտկոցների նախօրինակը։ Վոլտան համարվում է նաև մի շարք այլ էլեկտրական սարքերի՝ էլեկտրաֆորի, էլեկտրամետրի, էլեկտրասկոպի, կոնդենսատորի (խտացուցչի) գյուտարարը, առաջինը նա է նկատել և ապացուցել զանազան մետաղների պոտենցիալների կոնտակտային տարբերությունը։ Վոլտայի այդ գյուտերը գիտական շրջաններում խանդավառ ոգեշնչման ազդակ են հանդիսացել և շատերին մղել դիմելու համանման փորձերի, որոնք հանգեցրել են գիտության մի նոր ճյուղի՝ էլեկտրաքիմիայի առաջացմանն ու զարգացմանը^[14]։

Բացի այդ, Վոլտան արժանացել է Նապոլեոն Բոնապարտի հիացական, չափազանց բարձր գնահատանքին, նրա հրավերով այցելել է Ֆրանսիայի ինստիտուտ, ցուցադրել իր փորձերն ու գյուտերը։ Հետագայում ևս Նապոլեոնը բարձր պատիվների է արժանացրել կոմսի ազնվականական տիտղոս կրող գիտնականին։ Ալեսանդրո Վոլտան շուրջ քառասուն տարի ղեկավարել է Պավիայի համալսարանի փորձարարական ֆիզիկայի բաժանմունքը՝ վայելելով ուսանողների՝ պաշտամունքի աստիճանի հասնող սերն ու հարգանքը։ Սակայն, չնայած մեծարանքին, հասարակական ճանաչմանն ու փառքին, նա , հատկապես կյանքի վերջին տարիներին, առավելապես հակված էր հասարակությունից մեկուսացված, ընտանեկան կենցաղավարության։ Նամանավանդ, որ այդ շրջանում չորս տարի շարունակ տառապել է հիվանդություններով, որոնք նրան 1827 թվականին հասցրեցին մահվան։

Ալեսանդրո Վոլտան առաջինն է փորձել ստանալ հաստատուն հոսանք, տեղադրելով ցինկե և պղնձյա թիթեղները էլեկտրոլիտ լուծույթի մեջ։ Վոլտայի անունով է կոչվում էլեկտրական լարման չափման միավորը՝ վոլտ։

Աշխատություններ

• De vi attractiva ignis electrici (1769) (On the attractive force of electric fire)

Ծանոթագրություններ

1. Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
2. Base Léonore (ֆր.) — ministère de la Culture.
3. ՎԱԳԹԱ նախկին անդամներ
4. Вольта Алессандро // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1971. — Т. 5 : Вешин — Газли. — С. 341.
5. www.accademiadellescienze.it (իտալ.)
6. Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
7. CONOR.Sl
8. Award winners
9. Award winners : Copley Medal — Royal Society.
10. Giuliano Pancaldi, "Volta: Science and culture in the age of enlightenment", Princeton University Press, 2003.
11. Alberto Gigli Berzolari, "Volta's Teaching in Como and Pavia" - Nuova voltiana
12. Hall of Fame, Edison.
13. «Milestones:Volta's Electrical Battery Invention, 1799». ieeeghn.org. IEEE Global History Network. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 12-ին.
14. «Enterprise and electrolysis». rsc.org. Royal Society of Chemistry. Վերցված է 2015 թ․ փետրվարի 18-ին.

Աղբյուրներ

• «Ալեսանդրո Վոլտա». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ). Սանկտ Պետերբուրգ. 1890–1907.{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)
• Вольта Алессандро // Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978.

Գրականություն

• Собрание сочинений А. Вольты։ La opere di Alessandro Volta. Vols. 1-7. Milano, 1918 - 1929.
• Maraldi U. La vita di Alessandro Volta. Firenze. 1959.
• Dibner В. Alessandro Volta and the etectric battery. N. Y. 1964
• Радовский М. И. Гальвани и Вольта. М.  - Л., 1941

Արտաքին հղումներ

• Ալեսանդրո Վոլտայի մասին Dasaran.am կայքում Արխիվացված 2016-03-27 Wayback Machine
• http://www.krugosvet.ru/enc/nauka_i_tehnika/himiya/VOLTA_ALESSANDRO.html%7Ctitle=Вольта(չաշխատող+հղում), Алессандро }}
• Вольта Алессандро — биография, факты из жизни, фотографии, справочная информация
• Herbermann, Charles, ed. (1913). «Alessandro Volta» . Catholic Encyclopedia. New York: Robert Appleton Company.
• Volta and the "Pile"
• Alessandro Volta Google Doodle
• Alessandro Volta Արխիվացված 2010-01-02 Wayback Machine
• Count Alessandro Volta
• Alessandro Volta (1745-1827)
• Chisholm, Hugh, ed. (1911). «Volta, Alessandro» . Encyclopædia Britannica (անգլերեն). Vol. 28 (11th ed.). Cambridge University Press. էջ 198.
• Electrical units history.
• References to Volta in European historic newspapers
• Life of Alessandro Volta: Biography; Inventions; Facts

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ալեսանդրո Վոլտա» հոդվածին։