պաշտպանական ամրաշինություն From Wikipedia, the free encyclopedia
Վիշապի ատամներ (անգլ.՝ Dragon's teeth), ռազմական պաշտպանական արգելք, երկաթից և բետոնից պատրաստված բրգաձև հակատանկային ուղեփակոցներ, որոնք առաջին անգամ օգտագործվել են Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ տանկերի և մոտոհրաձգային հետևակի առաջխաղացումը խոչընդոտելու համար։ Նպատակն էր դանդաղեցնել տանկերի ընթացքը և ստիպել, որ տանկերը տեղաշարժվեն դեպի կրակի գոտիներ, որտեղ դրանք հեշտությամբ կարող են ոչնչացվել հակատանկային զինատեսակներով։
Նկարագրություն | |
Անվանված է | ատամ |
Dragon's teeth Վիքիպահեստում |
Վիշապի ատամները լայնորեն օգտագործվել են, հատկապես, Զիգֆրիդի գծում[1][2][3]։
Վիշապի ատամներն օգտագործել են Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի եվրոպական թատերաբեմի մի քանի բանակներ։ Գերմանացիները լայնորեն օգտագործել են դրանք Զիգֆրիդի գծի և Ատլանտյան պատի վրա։ Որպես կանոն, ատամների բարձրությունը տատանվել է 90 սմ-ից մինչև 120 սմ։
Ատամների արանքում հաճախ տեղադրվել են ցամաքային ականներ, և ատամների գծերի երկայնքով կառուցվել են հետագա խոչընդոտներ, ինչպիսիք են փշալարերը՝ հետևակայիններին խոչընդոտելու համար կամ անկյունագծով տեղադրված պողպատե ճառագայթները՝ տանկերը հետագայում խոչընդոտելու համար։ Դրանցից շատերը տեղադրվել են Միացյալ Թագավորությունում 1940-1941 թվականներին՝ որպես գերմանական հնարավոր ներխուժման դեմ երկրի պաշտպանությունն ուժեղացնելու ջանքերի մի մաս.
Ականադաշտերի հետևում տեղադրված էին վիշապի ատամներ։ Դրանք հենված էին տասից երեսուն մետր լայնությամբ բետոնե հիմքի վրա, մեկ կամ երկու մետր խրված գետնի մեջ (դրանց տակից թունել անելու և պայթուցիկ սարքեր տեղադրելու ցանկացած փորձ կանխելու համար)։ Բետոնե հիմքի վրա էլ հենց տեղադրված էին ատամները` երկաթբետոնե հատած բուրգեր՝ առաջին շարքում մոտ մեկ մետր բարձրությամբ, հետևի շարքում՝ երկու մետր բարձրությամբ։ Շարքերը դասավորված էին շախմատաձև և այնպես, որ տանկը չկարողանար անցնել։ Ատամների մեջ խրված էին ականապատ դաշտեր, փշալարեր և դօտեր (երկարաժամկետ կրակակետեր), որոնք գրեթե անառիկ էին հրետանու համար և դրված էին այնպես, որ գերմանացիները խաչաձև կրակի տակ հայտնվեին ամբողջ ճակատով։ Այդ դօտերը վերցնելու միակ միջոցն այն էր, որ հետևակայինները հետևից շրջանցեին և հարձակվեին թիկունքից։ Բայց դօտերի առաջին շարքի և վիշապի ատամների հետևում կար երկրորդը, հաճախ երրորդը, երբեմն էլ՝ չորրորդը[4]։ |
Հսկայական քանակի և դրանց դիմացկուն կառուցվածքի շնորհիվ այսօր էլ կարելի է հանդիպել հազարավոր վիշապի ատամներ, հատկապես Զիգֆրիդի գծի մնացորդներում։
Գլխավոր շտաբի գծի (GHQ) վիշապի ատամները Վավերլեյ աբբայության մոտ Սուրեյ (Հարավարևելյան Անգլիա), 2006 թվական |
Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ ստեղծված վիշապի ատամները Ուելսի Ֆեյրբորն լողափում[Ն 2] 2009 թվական |
ԱՄՆ զորքերն անցնում են վիշապի ատամների միջով Զիգֆրիդի գծում 1944 թվական |
Ալպիական պատի վիշապի ատամներ Բոլցանո (գավառ) |
Վիշապի ատամներ տերմինը գոյատևել է մինչև մեր օրերը և կարող է օգտագործվել՝ նկարագրելու համար գետնին դրված սյուների կամ հենասյուների շարքը՝ տրանսպորտային միջոցների մուտքը կանխելու համար, օրինակ՝ գյուղական մեքենաների կայանման վայրերում կամ ճանապարհների կողքին։
Նացիստական Գերմանիայի հնարավոր ներխուժումից Իտալիայի սահմանները պաշտպանվելու համար կառուցված Ալպիական պատի համալիրի մի մասն են վիշապի ատամները։ Դրանցից մեկը գտնվում է Պիան դե Մորտի արգելապատնեշում՝ Ալտո Ադիջեում[5]։
Շվեյցարիան շարունակում է պահպանել վիշապի ատամների գծերը որոշակի ռազմավարական ոլորտներում։ Ռազմական ժարգոնում այս կոնստրուկցիաները կարելի է անվանել «Թոբլերոնի գծեր» (Toblerone lines)՝ Toblerone շոկոլադե սալիկի անունով[6]։
Կորեայում Վիշապի ատամներն առկա են Կորեայի ապառազմականացված գոտու սահմանագծի երկայնքով որոշ հատվածներում[7]։
Հարավսլավիայի փլուզումից հետո որոշ երկրներ ունեն շարժական ատամներ` տեղակայված ճանապարհների եզրերին՝ ռազմավարական վայրերում, որոնք կարելի է բարձրացնել և տեղադրել ճանապարհների վրա։
Բելգորոդի մարզում վիշապի ատամների պաշտպանական գծեր են կառուցվել 2022 թվականի հոկտեմբերին՝ Վագներ խմբի հսկողության ներքո, ռուս-ուկրաինական սահմանի երկայնքով, որոնք նախատեսված են որպես պաշտպանության երկրորդ գիծ` խրամատների և հատուկ պատրաստված աշխարահզորի հետ միասին, եթե Ուկրաինայի զինված ուժերը ճեղքեն Ռուսաստանի սահմանը ռուս-ուկրաինական պատերազմում[8]։
Վագների գիծ անունով վիշապի ատամների մի շարք ամրացումներ նույնպես կառուցվել են Վագներ խմբի կողմից Ռուսաստանի կողմից օկուպացված Լուգանսկի Հիրսկեում[9]։ Վագների խումբը նպատակ ունի ավարտել Վագների գիծը Ռուսաստանի կողմից վերահսկվող ուկրաինական տարածքներում մինչև Կրեմիննա արևելք և մինչև Սվիտլոդարսկ հարավ[10][11]։
2022 թվականի նոյեմբերին ուկրաինացի լրագրողները տեսել են, որ ռուսները Մելիտոպոլիշրջակայքն ամրացրել են վիշապի ատամների գծերով[12][13]։ Վիշապի ատամները միայն հարավային Խերսոնում ռուսական էշելոնացված (ECHELON - ռադիոէլեկտրոնային հետախուզության համաշխարհային ցանց) պաշտպանության բաղկացուցիչ մասն են` ականապատ դաշտերի, հակատանկային խրամատների, բլինդաժների և ուղեփակոցների հետ միասին[14][15]։ Բելառուսական մի շարք ֆիրմաներ ռուսական զորքերին վիշապի ատամներ են մատակարարել[16]։ Վիշապի ատամները տեղադրվել են նաև Մարիուպոլի, Նիկոլսկեի և Հին Ղրիմիտարածքում[17]։
2023 թվականի փետրվարին Լեհաստանը սկսել է ամրացնել իր սահմանը Կալինինգրադի հետ վիշապի ատամներով[18]` անապահովություն զգալով Դմիտրի Մեդվեդևի մեկնաբանություններից, որն առաջ է քաշել լեհական սահմանները «հետ մղելու» գաղափարը 2022 Ռուսաստանի Ուկրաինա ներխուժման մեկամյա տարեդարձի ժամանակ[19]։ Մի քանի շաբաթ անց Լեհաստանի իշխանությունները որոշել են ամրացնել նաև Բելառուսի հետ սահմանը[18]։ Սա ավելացվել է սահմանային ցանկապատին, որը լեհերն ավարտել են 2022 թվականի հոկտեմբերին[18]։
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.