Վիկտորիեն Սարդու

Վիկտորիեն Սարդու (ֆր.՝ Victorien Sardou, սեպտեմբերի 5, 1831(1831-09-05)^[1][2], Փարիզ, Ֆրանսիա^[3][2] - նոյեմբերի 8, 1908(1908-11-08)^{[4][5][6][…]}, Փարիզ, Ֆրանսիայի երրորդ հանրապետություն^[3] և Մարլի-լե-Ռուա^[2]), ֆրանսիացի թատերագիր^[8], ում ստեղծագործությունները տիրապետում էին ֆրանսիական երկրորդ կայսրության ժամանակաշրջանի թատրոններում։ Հեղինակ է շուրջ յոթ տասնյակ թատերգությունների, որոնցից շատերը հատուկ գրվել են ժամանակի ամենամոդայիկ դերասանուհիների՝ Սառա Բեռնարի ու Վերժինի Դեժազեի համար։ Նրա Les Pattes de mouche (1860 թ.) թատերախաղը, որ բնորոշվել է որպես «բարքերի կատակերգություն», երկար ժամանակ համարվել է անթերի կառուցված թատերախաղի նմուշօրինակ^[9]։

Վիկտորիեն Սարդու ֆր.՝ Victorien Sardou
Ծնվել է	սեպտեմբերի 5, 1831(1831-09-05)[1][2]
Ծննդավայր	Փարիզ, Ֆրանսիա[3][2]
Վախճանվել է	նոյեմբերի 8, 1908(1908-11-08)[4][5][6][…] (77 տարեկան)
Վախճանի վայր	Փարիզ, Ֆրանսիայի երրորդ հանրապետություն[3] կամ Մարլի-լե-Ռուա[2]
Գերեզման	Մարլի-լե-Ռուա
Գրական անուն	Jules Pélissié
Մասնագիտություն	դրամատուրգ, գրող, դրամատուրգ և լիբրետիստ
Լեզու	ֆրանսերեն
Քաղաքացիություն	Ֆրանսիա
Անդամակցություն	Ֆրանսիական ակադեմիա[7]
Պարգևներ
Զավակներ	Pierre Sardou? և Geneviève Sardou?
Victorien Sardou Վիքիպահեստում

1863 թվականին Վ. Սարդուն պարգևատրվել է Պատվո Լեգեոնի շքանշանով, 1877 թվականին ընտրվել ֆրանսիական ակադեմիայի ակադեմիկոս։

Ստեղծագործություններ

Դպրոցն ավարտելուց հետո Վիկտորիենն սկզբնական շրջանում բժշկագիտություն է ուսումնասիրել, այնուհետև դասավանդել է, հոդվածներ գրել ամսագրերի, էժանագին հանրագիտարանների համար^[10]։ 1854 թվականին գրել է իր առաջին թատերախաղը, որ կատակերգություն էր։ Սարդուի ստեղծագործությունների երկար շարքում կան վոդևիլներ («Nos intimes»), բարքերի կատակերգություններ («Maison neuve», 1866), կենցաղային դամաներ («Dora», 1877, «Odette», 1881), պատմական կատակերգություններ («M-me Sans-Gêne», 1893) և մինչև անգամ ողբերգություն («Patrie», 1869): 19-րդ դարավերջին Սարդուի շատ թատերգություններ հաջողությամբ ներկայացվել են ոչ միայն ֆրանսիական, այլև ուրիշ երկրների թատրոններում, իսկ նրա «Տոսկա» թատերգության հիման վրա իտալացի համբավավոր կոմպոզիտոր Ջակոմո Պուչինին գրել է իր համանուն օպերան, որ համարվում է նրան մեծ հռչակ բերած, լավագույն գործերից մեկը։

Սարդուի ստեղծագործություններում ակնհայտ դրսևորվել է հեղինակի՝ ինտրիգներ վարպետորեն հյուսելու, անակնկալ, սուր իրավիճակներ, բեմական էֆեկտներ ստեղծելու, հրատապ, մոդայիկ թեմաներ արծարծելու ձիրքը։ XX դարասկզբին նա շատ արագ կորցրել է իր ժողովրդականությունը, անխնա քննադատության ենթակվել (մասնավորապես՝ Բեռնարդ Շոուի կողմից)՝ սյուժետային (դիպաշարային) ստանդարտ քայլերի դիմելու, բեմական նույնանման հնարքներ կիրառելու, գաղափարազուրկ երկեր ստեղծելու համար։ Էմիլ Զոլան էլ իր հերթին գրել է, որ Սարդուն մեկ անգամ արդեն հաջողվածը հաճախ է գործածում իր երկերում՝ վերածելով շաբլոնի և ստեղծագործելիս կողմնորոշվում է ըստ ոչ այնքան պահանջկոտ հասարակության ճաշակի ու թեև դրսևորում է ոգեշնչվածություն, բեմը զգալու ակնառու ունակություն, որոշակի վարպետություն, այնուհանդերձ ի զորու չէ արարելու իրապես նշանակալից, մշտամնա ստեղծագործություն^[11]։

Սարդուի կերտած կերպարները սխեմատիկ են, կտրուկ տարաջատվում են դրականների ու բացասականների. առաջինները իդեալականացված են, հերոսականացված, իսկ երկրորդները կատակերգություններում ընդգծված կերպով ծաղրանկարային են, ողբերգություններում՝ նենգադավ չարագործներ։

Սարդուի թատերախաղերի հիման վրա, բացի Պուչինիի «Տոսկա»-ից, գրվել են այլ օպերաներ ևս. Էմիլ Պալադիլի «Հայրենի՜ք»-ը (1886), Ումբերտո Ջորդանոյի «Ֆեդորա»-ն (1898) ու «Մադամ Սեն-Ժան»-ը (1915) և այլն (ընդհանուր առմամբ՝ յոթ մեծածավալ երաժշտական գործ)։ Եվ, բացի այդ, նրա բազմաթիվ ստեղծագործություններ հիմք են հանդիսացել շուրջ յոթ տասնյակ կինոնֆիլմերի նկարահանման համար։

Ուշագրավ փաստեր

• Սարդուն հրապուրվել է սպիրիտիզմով (ոգեհարցությամբ) և ճանաչված մեդիումի համբավ է ձեռք բերել^[12]։

Ծանոթագրություններ

1. Internet Movie Database — 1990.
2. Archivio Storico Ricordi — 1808.
3. Сарду Викторьен // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
4. Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
5. Internet Broadway Database — 2000.
6. Internet Speculative Fiction Database — 1995.
7. Ֆրանսիական ակադեմիա (ֆր.) — 1635.
8. «SARDOU, Victorien». Who's Who. Vol. 59. 1907. էջ 1556.
9. McCormick (1998, 964).
10.  One or more of the preceding sentences incorporates text from a publication now in the public domain: Chisholm, Hugh, ed. (1911). «Sardou, Victorien». Encyclopædia Britannica (անգլերեն). Vol. 24 (11th ed.). Cambridge University Press. էջեր 218–219.
11. Эмиль Золя. «ВИКТОРЬЕН САРДУ. Собрание сочинений. Т.25» (ռուսերեն). lit.wikireading.ru. Վերցված է 2017 թ․ սեպտեմբերի 14-ին.
12. Аллан Кардек =RA4-PT82&lpg=RA4-PT82&dq=%D0%B2%D0%B8%D0%BA%D1%82%D)0%BE%D1%80%D1%8C%D0%B5%D0%BD+%D1%81%D0%B0%D1%80%D0%B4%D1%83&source=bl&ots=G-PPKYrq48&sig=e0PxRTHy2t4CoFkzCWFrBm2aPjM&hl=ru&sa=X&ved=0ahUKEwj4p5OHnaXWAhUjCZoKHVGCCOs4ChDoAQhBMAY#v=onepage&q&f=false Книга медиумов. — Litres, 2017-09-05. — 574 с. — ISBN 9785425085153

Գրականություն

• История западноевропейского театра, т. 3. Под общей ред. С. С. Мокульского [и др.], — М., 1963.
• Blanche Roosevelt (2009) Victorien Sardou BiblioLife 1-110-54130-9
• Stephen Sadler Stanton (1990) Camille and Other Plays: A Peculiar Position; The Glass of Water; La Dame aux Camelias; Olympe's Marriage; A Scrap of Paper Hill and Wang 0-8090-0706-1
• McCormick, John. 1998. "Sardou, Victorien." In The Cambridge Guide to Theatre. Ed. Martin Banham. Cambridge: Cambridge UP. 964. 0-521-43437-8.
• Lacour, L. 1880. Trois théâtres.
• Matthews, Brander. 1881. French Dramatists. New York.
• Doumic, R. 1895. Écrivains d'aujourd'hui. Paris.
• Sarcey, F. 1901. Quarante ans de théâtre. Vol. 6.

Արտաքին հղումներ

Տես՝ sardoodledom Վիքիբառարան, բառարան և թեզաուրուս

• Վիկտորիեն Սարդուի գործերը Գուտենբերգ նախագծում
• youthful portrait(archived)
• Сарду Викторьен հոդվածը Սովետական մեծ հանրագիտարանում 
• Сарду, Викторьен // Литературная энциклопедия
• «Сарду, Викторьен». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ). Սանկտ Պետերբուրգ. 1890–1907.{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Վիկտորիեն Սարդու» հոդվածին։