Վարպետների տուն
From Wikipedia, the free encyclopedia
Վարպետների տուն (ռուս.՝ Дом мастеров), ժողովրդական արվեստի թանգարան Կալուգա քաղաքում։ Գտնվում է 19-րդ դարի կեսերին կառուցված և փորագրություններով զարդարված փայտե տանը, որը պատմության և ճարտարապետության հուշարձան է։
Վարպետների տուն | |
|---|---|
 | |
| Տեսակ | թանգարան և ճարտարապետական հուշարձան |
| Երկիր |  Ռուսաստան |
| Տեղագրություն | Կալուգա |
| Հիմնադրվել է | 1992 |
| Կայք | dmkaluga.ru(ռուս.) |
 | |
 | |
Ռուսաստանի ժողովուրդների մշակութային ժառանգության դաշնային նշանակության օբյեկտ է[1]։
Կալուգայում ժողովրդական արհեստների իրերի ցուցադրությամբ ռուսական մշակութային կենտրոն և թանգարան ստեղծելու գաղափարը առաջացել է դեռևս 20-րդ դարի 80-ական թվականների սկզբին։ Այդ ժամանակ Վլադիմիր Նիկանորովիչ Ռակովը[2]՝ «Կալուգայի հարմոն» ժողովրդական սիրողական խմբի գեղարվեստական ղեկավարը, համագործակցում էր ժողովրդական արվեստի գիտամեթոդական կենտրոնի հետ, որն օժանդակում էր Վարպետների տան ստեղծման գաղափարը։
Օգնություն են ցուցաբերել պատմության և մշակույթի հուշարձանների պահպանության Համառուսաստանյան միության նախագահ Իվան Իվանովիչ Բելյակովը և մարզի մշակույթի վարչության պետ Պավել Վասիլևիչ Կուդրյավցևը[2]։
1992 թվականի փետրվարի 12-ին Փականագործական տանը հիմնվել է «Վարպետների տուն» ակումբ-թանգարանը[3]։ Այցելուների համար թանգարանը բացվել է 1992 թվականի դեկտեմբերի 29-ից[4], երբ այնտեղ անցկացվել է առաջին էքսկուրսիան։
Այժմ թանգարանը Կալուգայի քաղաքային բյուջետային մշակույթի հաստատությունն է։ ՄՀԲՀ (Մշակույթի համայնքային բյուջետային հիմնարկ) պաշտոնական անունը «Վարպետների տուն» է։
Թանգարանի ցուցադրությունը կառուցված է անհատական արհեստների ցուցադրման սկզբունքով՝ «Կերամիկա», «Փայտ», «Հյուսվածք», «Գործվածքներ» և «Ժամանակակից կիրառական արվեստ»։ Բացում է «Ռուսական վերնասենյակ» ցուցահանդեսը, որտեղ անցկացվում են ստեղծագործական հանդիպումներ և վարպետաց դասեր։ Ցուցահանդեսի հիմքում ընկած է Կալուգա քաղաքի մշակույթի վաստակավոր գործիչ Վլադիմիր Նիկանորովիչ Ռակովի 20-րդ դարի 60-80-ական թվականներին հավաքած մասնավոր հավաքածուն[4]։
- Ռուսական վերնասենյակ
Վերնասենյակը տան ամենամեծ և ամենալուսավոր սենյակն է, որտեղ կա մի վառարան՝ հնոց։ Այստեղ սովորաբար հյուրեր էին ընդունում և կազմակերպում էին տոնական տոնակատարություններ։ Այժմ այստեղ անցկացվում են ժամանակակից արհեստավորների՝ ավանդական արհեստների շարունակողների, մշտական ցուցահանդեսները[5][6]։
- Կերամիկա
«Կերամիկայի» սրահում հավաքված են կավից պատրաստված իրեր՝ խլուդնևյան խաղալիք (Կալուգայի շրջանի ավանդական կավե խաղալիք), խեցեղենի նմուշներ (կուլաներ, սափորներ, կաթսաներ, խնկամաններ և այլն)[7], ինչպես նաև 19-րդ դարի վառարանների համար կալուգայի խեցեղենի նմուշներ՝ հաղճասալիկներ։
- Փայտ
«Փայտի» սրահը ներառում է այն արհեստների իրերը, որոնք կապված են փայտանյութի մշակման հետ՝ տակառագործություն, ոտնաճախարակագործություն, փորագրություն և փայտի վրա նկարչություն։
- Հյուսվածք
«Հյուսվածքի» սրահում հավաքվում են արհեստավորների գործերը, որոնք զբաղվում էին զամբյուղներ և այլ իրեր հյուսելով։ Այստեղ կա հյուսած կահույք, զամբյուղներ և ձկնորսության պարագաներ։ Հատուկ հետաքրքրություն է ներկայացնում լապտաների հավաքածուն։
- Գործվածքներ
«Գործվածքների» սրահում գտնվում են Կալուգայի արհեստագործուհիների կողմից պատրաստված իրերը։ Սա ներառում է ոչ միայն ջուլակությունը, այլև մանելը, ասեղնագործությունը, ժանյակագործությունը, ծիսական տիկնիկներ պատրաստելը։ Այստեղ կա նաև 18-րդ դարի Կալուգայի շրջանի ավանդական կնոջ զգեստներ։
- Ժամանակակից կիրառական արվեստ
Վերջին սրահը պարունակում է ժամանակակից արհեստավորների գործեր, որոնք շարունակում և աջակցում են Կալուգայի շրջանում ավանդական արհեստների զարգացմանը։
Կալուգայի Վարպետների տանը պարբերաբար անցկացվում են ավանդական ժողովրդական մշակույթի և կենցաղի առարկաների[8], ժամանակակից կիրառական արվեստի գործերի[9][10][11] (այդ թվում՝ կերամիկաներ[12][13], կավե իրեր[14], փայտե իրեր[15], թաղիք և բուրդ[16], կտավատե կեմ[17], կորնեպլաստիկա[18][19], ժանյակավոր գործվածք[20], ինտերերային խաղալիքներ[21], ասեղնագործություններ[22]) ցուցադրություններ, անցկացվում են վարպետաց դասեր և վարպետների հետ հանդիպումներ՝ աճող սերնդին փորձի և գիտելիքների փոխանցման համար[23]։ Երեխաների համար անցկացվում են երաժշտական-խաղային դասընթացներ, որոնք համընկնում են ուղղափառ և ժողովրդական օրացույցի տոների հետ[24][25], երեխաների և մեծահասակների համար կազմակերպվում են դեկորատիվ-կիրառական արվեստին վերաբերվող թեմաներով մրցույթներ[26]։ Վարպետների տանը ցուցադրվում են ակումբ-թանգարանի խմբակներ հաճախող երեխաների աշխատանքները[27], ինչպես նաև միացյալ Կալուգայի շրջանի այլ մանկապատանեկան ստեղծագործություններ[28]։
Թանգարանի գործունեության մեջ հատուկ տեղ են զբաղեցնում միջոցառումները, որոնք նվիրված են ժողովրդական խաղալիքների՝ ֆիլիմոնովյան[29], խլուդնևսկյան[30][31], ինչպես նաև աշխարհի տարբեր ժողովուրդների ավանդական տիկնիկների[32] և հեղինակային խաղալիքների պահպանմանը[19][33][34][35]։
Իր փայտե, մի քիչ հեքիաթային ճարտարապետության շնորհիվ ամանորյա տոներին Վարպետների տունը ծառայում է որպես Ձմեռ պապի պաշտոնական նստավայր Կալուգայում[36][37][38]։ Ակումբ-թանգարանը նաև հանդիսանում է բազմաթիվ քաղաքային տոնական միջոցառումների համակազմակերպիչ[39][40][41][42][43][44], անցկացնում ցուցահանդեսներ՝ նվիրված Ռուսաստանի պատմության մեջ նշանակալի իրադարձություններին[45]։
2012 թվականից «Վարպետների տանը» գործում է «Ավանդական ջուլհակության» խմբակը[46]։ Այստեղ նաև իր գործունեությունն է իրականացնում «Կալուգայի հարմոն» ժողովրդական ինքնագործ խմբակը[47][48]։
«Կալուգայի ռուսական միաշարք հարմոն» անսամբլը գոյություն ունի 1987 թվականից։ Առաջին ներկայացումը տեղի է ունեցել 1987 թվականի մայիսի 3-ին՝ Կալուգա քաղաքի մշակույթի և հանգստի քաղաքային պարկում։ Իր անունը ստացել է 1988 թվականի նոյեմբերից[49]։ Ավելի քան երեսուն տարի անսամբլի գեղարվեստական ղեկավարը նրա հիմնադիր Վլադիմիր Նիկանորովիչ Ռակովն էր (1941-2019)[50]։
Ստեղծագործական ողջ ժամանակահատվածում Ռուսաստանի տարբեր քաղաքներում ժողովրդական ինքնագործ խումբը անցկացրել է ավելի քան 1000 համերգ։ «Կալուգայի ռուսական միաշարք հարմոն»-ը պարբերաբար մասնակցում է ամենամյա փառատոներին և հարմոնահարների համագումարներին։ Անսամբլի երգացանկում ներառված են ժողովրդական ծիսական երգեր և կոմպոզիցիաներ՝ հարսանիք, Մասլենիցա, Հոգեգալուստ, կլոր պարեր, քնարական և հումորային չաստուշկաներ[51]։ «Կալուգայի ռուսական միաշարք հարմոն» ժողովրդական ինքնագործ խմբի գործունեության հիմնական ուղղությունը Կալուգա երկրամասի ավանդույթների պահպանումն է, զարգացումը և քարոզումը։
Թանգարանի մասնաճյուղը գտնվում է քաղաքի կենտրոնում (Թանգարանային փողոց, 30)։ Այն Կալուգայի հայտնի նկարչուհի Լյուդմիլա Ալեքսանդրովնա Կլիմենտովսկայայի պատկերասրահն է (29.09.1916-15.03.2000)[52][53]: Նկարչուհու մահից հետո դուստրը Գալինա Միխայլովնա Բորիսովան նրա աշխատանքները և որոշ անձնական իրեր նվիրաբերել է Կալուգա քաղաքին։ Հենց դրանք են դարձել 2001 թվականի աշնանը ստեղծված պատկերասրահի հիմքը (առաջին տարվա ընթացքում՝ որպես «Կերպարանք» պատկերասրահի կառուցվածքային ստորաբաժանում»)[54]։
Ներկայումս այն Կալուգայի միակ թանգարանն է, որտեղ ցուցադրվում են միայն մեկ նկարչի կտավներ։ Ներկայացված նկարների մեծ մասը նվիրված է Կալուգային և նրա պատմությանը, քաղաքի անցյալ տեսքին։ Պատկերասրահում ներկայացված են նաև Կլիմենտովսկայայի անձնական իրերը, նամակներն ու փաստաթղթերը[55]։
- 2005 թվականին «Ռուսաստանի լավագույն տարածաշրջանային թանգարաններ» անվանակարգում Վարպետների տունը դարձել է Ռուսաստանի մշակույթի նախարարության Յուրի Սենկևիչի անվան զբոսաշրջության ազգային մրցանակի դափնեկիր[56]։
- 1990 թվականի փետրվարի 1-ին «Կալուգայի ռուսական միաշարք հարմոն» անսամբլն արժանացել է «ժողովրդական անսամբլի» պատվավոր կոչմանը[57]։
- «Նվագիր հարմոն» համառուսաստանյան փառատոնի բազմակի դափնեկիր[49]։
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
