ուկրաինացի դիվանագետ, քաղաքական գործիչ From Wikipedia, the free encyclopedia
Վալենտին Ալեքսանդրի Նալիվայչենկո (ուկրաիներեն՝ Валентин Олександрович Наливайченко, հունիսի 8, 1966[1], Զապորոժիե, Ուկրաինական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ[2]), ուկրաինացի պետական և քաղաքական գործիչ։
Վալենտին Նալիվայչենկո | |
Կուսակցություն՝ | Spravedlyvist? |
---|---|
Կրթություն՝ | Կիևի համալսարանի բանասիրական ֆակուլտետ |
Մասնագիտություն՝ | քաղաքական գործիչ և դիվանագետ |
Ծննդյան օր | հունիսի 8, 1966[1] (58 տարեկան) |
Ծննդավայր | Զապորոժիե, Ուկրաինական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ[2] |
Քաղաքացիություն | ԽՍՀՄ և Ուկրաինա |
Կայք՝ | nalyvaichenko.org |
Ինքնագիր | |
Պարգևներ | |
Ուկրաինայի անվտանգության ծառայության նախագահ 2006-2010 թվականներին (մինչև 2009 թվականը՝ նախագահի պաշտոնակատար), 2014-2015 թվականներին՝ Ուկրաինայի VII գումարման Ժողովրդական պատգամավոր, Բելառուսի Հանրապետությունում Ուկրաինայի դեսպան (2005-2006 թվականներ)։ 1-ին կարգի պետական ծառայող (2009 թվական), առաջին դասի արտակարգ և լիազոր դեսպան (2004 թվական)։
«Մեր Ուկրաինա» կուսակցության քաղխորհրդի ղեկավար (2010-2012 թվականներ)։ Եվրամայդանի ակտիվ մասնակիցներից մեկը։ «Հակակոռուպցիոն շարժում» քաղաքացիական միավորման հիմնադիր (2015 թվական), «Արդարություն» քաղաքական կուսակցության առաջնորդ։ Ուկրաինայի նախագահի թեկնածու (2019 թվական)։
Ծնվել է 1966 թվականի հունիսի 8-ին Զապորոժյե քաղաքում։ Հայրը բանվոր էր, մայրը՝ բուժքույր[5]։
Միջնակարգ դպրոցը ոսկե մեդալով ավարտելուց հետո ընդունվել է Խարկովի համալսարանի բանասիրական ֆակուլտետի «Ռուսերենը որպես օտար լեզու» մասնագիտությամբ, սովորել է մեկ տարի և զորակոչվել բանակ։ Ծառայել է 1984-1986 թվականներին Չեռնիգովի մարզի «Դեսնա» զորամասի հետևակային զորամասում[5]։ Ժամկետային ծառայությունն ավարտելուց հետո տեղափոխվել է Կիևի Տ. Գ. Շևչենկոյի անվան պետական համալսարանի բանասիրական ֆակուլտետ, որը գերազանցությամբ ավարտել է 1990 թվականին դասախոս և ռեֆերենտ թարգմանիչ մասնագիտությամբ[6]։
Համալսարանը կարմիր դիպլոմով ավարտելուց հետո՝ 1990 թվականի սեպտեմբերից մինչև 1991 թվականի օգոստոսը աշխատել է Կիևի ինժեներա-շինարարական ինստիտուտում։ Նշանակվել է օտարերկրացիների հետ աշխատանքի բաժնի վարիչ[5]։
1991 թվականին նրան առաջարկվել է ուսում ԽՍՀՄ Անդրոպովի անվան հետախուզության ինստիտուտում (հետագայում՝ ՌԴ արտաքին հետախուզության ծառայության կառուցվածքում)։ 1994 թվականի փետրվարին սեփական ցանկությամբ հեռացել է ինստիտուտից և վերադարձել Ուկրաինա։ 1994 թվականի ապրիլին, ներկայացված զեկուցագրի հիման վրա, ավագ լեյտենանտ Նալիվայչենկոն Ուկրաինայի անվտանգության ծառայության նախագահ Եվգենի Մարչուկի հրամանով «ծառայողական անհամապատասխանության պատճառով» ազատվել էր պահեստազորի իր պաշտոնից[7][8]։
Տիրապետում է անգլերեն, ֆիններեն, ռուսերեն լեզուներին[6]։
1991-1993 թվականներին աշխատել է «Նուկոմպրոմպլեքս»-ում, 1993-1994 թվականներից մինչև 1994 թվականի մայիսը՝ Զապորոժիեում «Որակ» ՍՊԸ-ի տնտեսագիտության, մարքեթինգի և մենեջմենթի գծով փոխտնօրեն[9]։
12 տարի աշխատել է Ուկրաինայի դիվանագիտական ծառայությունում։ 1994-1997 թվականներին եղել է Ֆինլանդիայում Ուկրաինայի դեսպանության երկրորդ և առաջին քարտուղարը, համատեղության կարգով նաև Դանիայում և Նորվեգիայում, 1998 թվականի հուլիս-օգոստոս ամիսներին՝ Ուկրաինայի ԱԳՆ հյուպատոսական ծառայության վարչության հյուպատոսական վարչության ֆիզիկական և իրավաբանական անձանց շահերի հյուպատոսական ապահովման բաժնի առաջին քարտուղար, բաժնի վարիչ, 2000-2001 թվականներին՝ խորհրդական, բաժնի վարիչ, Ուկրաինայի ԱԳՆ հյուպատոսական ծառայության վարչության հյուպատոսական վարչության պետի տեղակալ։ Եղել է մարդկանց անհետացման կանխարգելման հարցերով համակարգող խորհրդի կազմում[10]։
2001-2003 թվականներին եղել է ԱՄՆ-ում Ուկրաինայի դեսպանատան հյուպատոս։
2003-2004 թվականներին՝ Ուկրաինայի ԱԳՆ հյուպատոսական ծառայության դեպարտամենտի տնօրեն։
2004-2005 թվականներին՝ Ուկրաինայի արտաքին գործերի նախարարի տեղակալ։ Ուկրաինայի նախագահին առընթեր քաղաքացիության հարցերով հանձնաժողովի անդամ[11], անօրինական միգրացիայի դեմ պայքարին ուղղված միջոցառումները համակարգող միջգերատեսչական խորհրդի անդամ[12]։ Ուկրաինայի պատվիրակության նախագահը Եվրահանձնաժողովի հետ բանակցություններում ԵՄ անդամ երկրների հետ վիզային ռեժիմի պարզեցման և ռեադմիսիայի մասին համաձայնագրերի ստորագրման վերաբերյալ[13]։ Նրա աշխատանքի ընթացքում ստորագրվել է ԵՄ-ի հետ վիզային ռեժիմի պարզեցման մասին համաձայնագիրը և ԱՄՆ-ի հետ համաձայնագիրը, որը նախատեսում էր, մասնավորապես, 5-ամյա ամերիկյան վիզաների սահմանում Ուկրաինայի քաղաքացիների համար։ Մասնակցել է 2004 թվականի ընտրություններում միջազգային դիտորդների աշխատանքի ապահովմանը[14]։
2005-2006 թվականներին եղել է Բելառուսի Հանրապետությունում Ուկրաինայի արտակարգ և լիազոր դեսպան։
2006 թվականի հունիսին Ուկրաինայի նախագահ Վիկտոր Յուշչենկոն նրան նշանակել է Ուկրաինայի անվտանգության ծառայության նախագահի առաջին տեղակալ՝ Ուկրաինայի Անվտանգության խորհրդին կից Հակաահաբեկչական կենտրոնի ղեկավար[15]։
2006 թվականի դեկտեմբերի 22-ին նշանակվել է Ուկրաինայի անվտանգության ծառայության նախագահի պաշտոնում և մտել է Ուկրաինայի ազգային անվտանգության և պաշտպանության խորհրդի կազմի մեջ։
Այս պաշտոնում նախաձեռնել է Ուկրաինայի անվտանգության ծառայության բարեփոխման գործընթացը, ծառայության հիմնական ջանքերը ուղղված էին կոռուպցիայի, ահաբեկչության, թմրանյութերի առևտրի, զենքի ապօրինի վաճառքի դեմ պայքարին, ներկայացրել Է Ուկրաինայի անվտանգության ծառայության գործունեության նկատմամբ ժողովրդավարական հասարակական վերահսկողության հանրային մեխանիզմները։
Զբաղվում է զինծառայողների հայրենասիրական դաստիարակությամբ։ 2009 թվականին նախաձեռնել է հայրենասիրական երգերի շարքի ստեղծումը՝ դրանց համար հրավիրելով բանաստեղծներ Վադիմ Կրիշչենեկոյին, Վլադիմիր Մելնիկովին[16], Վասիլի Իվանիցկիին[17] և կոմպոզիտոր Ալեքսանդր Զլոտնիկին[18][19]։
Ուկրաինայի անվտանգության ծառայությունը Նալիվայչենկոյի օրոք ակտիվորեն մասնակցել է Ուկրաինայի եվրատլանտյան ռազմավարության իրականացմանը։ Նալիվայչենկոն ռազմական բարեփոխումների հարցերով «Ուկրաինա-ՆԱՏՕ» համատեղ աշխատանքային խմբի ստեղծման նախաձեռնողն էր։
Նրա օրոք Ուկրաինայի անվտանգության ծառայության արխիվները գաղտնազերծվել, թվայնացվել և բաց են դարձել քաղաքացիների ազատ մուտքի համար, ստեղծվել են հետազոտական կենտրոններ՝ ուսումնասիրելու և հրապարակելու փաստաթղթեր, որոնք վերաբերում էին Ուկրաինայի պատմության տարբեր ժամանակահատվածներին, այդ թվում՝ 1932-33 թվականների սովին, ստալինյան բռնաճնշումներին, Երկրորդ համաշխարհային պատերազմին, Ուկրաինական ապստամբական բանակին, հետպատերազմյան ռեպրեսիաներին Ուկրաինական մտավորականության դեմ։ Քաղաքացիները խորհրդային տարիներին հետապնդված իրենց ընտանիքների անդամների գործերին և փաստաթղթերի հասանելիություն են ստացել։
Հետագայում այնտեղ բացվել է «Լոնտսկի բանտ» Լվովի օկուպացիոն ռեժիմների զոհերի ազգային թանգարան-հուշահամալիր։
Նալիվայչենկոյի օրոք Ուկրաինայի անվտանգության ծառայությունը դատական գործընթաց է նախաձեռնել Գոլոդոմորի հարցով, որի արդյունքում դատարանը հաստատել է Ուկրաինայի անվտանգության ծառայության քննիչների եզրակացությունները Ուկրաինայի ԽՍՀ տարածքում ուկրաինական ազգային խմբի ցեղասպանության կազմակերպման, այսինքն ՝ նրա մասնակի ֆիզիկական ոչնչացման համար նախատեսված կենսապայմանների արհեստական ստեղծման մասին։
2010 թվականի մարտի 11-ին, նախագահական ընտրություններում Վիկտոր Յանուկովիչի հաղթանակից հետո, պաշտոնանկ է արվել։
2010 թվականի մայիսին Նալիվայչենկոն հայտարարել էր «Երկրի նորացում» հասարակական նախաձեռնության ստեղծման և գործունեության մեկնարկի մասին։
2010 թվականի սեպտեմբերին անդամակցել է «Մեր Ուկրաինան» քաղաքական կուսակցությանը, ընտրվել է կուսակցության քաղխորհրդի նախագահ։ 2012 թվականի մայիսի 24-ին վայր է դրել իր լիազորությունները և դուրս եկել կուսակցությունից՝ առաջիկա խորհրդարանական ընտրություններին միացյալ ընդդիմության ձևաչափով մասնակցելու մասին որոշումը ձգձգելու պատճառով, իսկ կուսակցության ինքնուրույն մասնակցությունը կամ ընտրություններում նրա անջատողական դաշինքների ձևավորումը հակասում էին նրա քաղաքական դիրքորոշմանը[20]։
2012 թվականի օգոստոսի 1-ին անդամագրվել է Վիտալի Կլիչկոյի «Հարված» քաղաքական կուսակցությանը։ 2012 թվականի հոկտեմբերին ընտրվել Է Ուկրաինայի Գերագույն ռադա «Հարված» կուսակցության ընտրական ցուցակով (№ 3)։ Ընտրության պահին աշխատել է որպես «Սմայլ Հոլդինգ Ուկրաինա» ՍՊԸ-ի խորհրդատուների խմբի ղեկավար[21]։ Գերագույն ռադայում արտաքին գործերի կոմիտեի նախագահի առաջին տեղակալ, ԵԱՀԿ Խորհրդարանական վեհաժողովում Ուկրաինայի Գերագույն ռադայի մշտական պատվիրակության անդամ։
Գերագույն ռադայում պատգամավորական գործունեության ընթացքում քսան օգնական-խորհրդատուներից մեկը, 2013 թվականի ապրիլի 1-ից մինչև 2014 թվականի փետրվարի 25-ը եղել է Դմիտրի Յարոշը, որի հետ նրանց կապում էին բազմամյա բարեկամական հարաբերությունները[22][23][24][25]։
2014 թվականի փետրվարին եղել է Ուկրաինայում իշխանափոխության հանգեցրած Եվրամայդանի ակտիվ մասնակից։
2014 թվականի փետրվարի 22-ին Վիկտոր Յանուկովիչին իշխանությունից փաստացի հեռացնելուց հետո Գերագույն ռադան Նալիվայչենկոյին նշանակել է Ուկրաինայի Անվտանգության Ծառայության գործունեության վերահսկողության լիազոր։ 2014 թվականի փետրվարի 22-ի լույս 23-ի գիշերը Ավակովի, «Ալֆա» և «Սոկոլ» հատուկ ստորաբաժանումների ուղեկցությամբ փորձել է Ղրիմում ձերբակալել Յանուկովիչին[26]։
2014 թվականի փետրվարի 24-ին Ուկրաինայի Գերագույն ռադան Վալենտինա Նալիվայչենկոյին նշանակել էր Ուկրաինայի անվտանգության ծառայության նախագահ։ Փետրվարի 28-ից մտնում է Ուկրաինայի ազգային անվտանգության և պաշտպանության խորհրդի կազմի մեջ։
2014 թվականի ապրիլին Ուկրաինայի հարավ-արևելքում զինված հակամարտության սկսվելուց ի վեր Ուկրաինայի Անվտանգության ծառայությունը, որը գլխավորում էր Նալիվայչենկոն, գործի էր դրվել ռազմական հակամարտությունում։ Անմիջապես մարտական գործողություններին մասնակցում էին Ուկրաինայի անվտանգության ծառայության հատուկ ստորաբաժանումների մարտիկները[27][28][29]։ Գործողության ընթացքում, ըստ ուկրաինական ԶԼՄ-ների, Ուկրաինայի անվտանգության ծառայությունը ձերբակալել և վնասազերծել է մի շարք լրտեսների, դիվերսանտների և բարձրաստիճան գրոհայինների[30][31][32]։ Վալենտին Նալիվայչենկոն պարբերաբար հաղորդում էր ռուսական լրտեսների, ահաբեկիչների և անջատողականների բացահայտման մասին, որոնց ձերբակալում և վնասազերծում էին ամբողջ Ուկրաինայում[33][34][35]։
Ուկրաինայի անվտանգության ծառայության ղեկավարի պաշտոնում Նալիվայչենկոն աչքի է ընկել մի շարք ռեզոնանսային հայտարարություններով․
2014 թվականի դեկտեմբերի 19-ին Ռուսաստանի Դաշնության Քննչական կոմիտեն քրեական գործ էր հարուցել Նալիվայչենկոյի նկատմամբ։ Նա կասկածվում էր զրպարտության, արգելված միջոցների և պատերազմ վարելու մեթոդների կիրառման կազմակերպման, լրագրողի մասնագիտական օրինական գործունեությանը խոչընդոտելու և մարդուն առևանգելու մեջ[44]։
2015 թվականի հունիսի 18-ին Գերագույն ռադան հավանություն է տվել Ուկրաինայի նախագահ Պետրո Պորոշենկոյի՝ Ուկրաինայի անվտանգության ծառայության ղեկավար Վալենտին Նալիվայչենկոյին աշխատանքից ազատելու առաջարկին։ Որոշումը պաշտպանել է 248 պատգամավոր[45]։ Հաջորդ օրը նախագահն աշխատանքից ազատել է Նալիվայչենկոյի տեղակալներին և քննչական վարչության պետին[46]։ Պորոշենկոն Նալիվայչենկոյին առաջարկել է անցնել արտաքին հետախուզության ծառայության ղեկավարի պաշտոնին, ինչին նա սկզբում տվել է իր համաձայնությունը, սակայն հետո հրաժարվել է[47]։ Որպես հրաժարականի պատճառներից մեկը, նախագահը նշել է շփման գծում ստուգումների անբավարար գործունեությունը[48]։
2015 թվականի աշնանից «հակակոռուպցիոն շարժման» նախագահն է։
2019 թվականի նախագահական ընտրություններում զբաղեցրել է 12-րդ տեղը (0,22 %, 43 239 ձայն[49]):
2019 թվականի արտահերթ խորհրդարանական ընտրություններում «Բատկիվշչինա» կուսակցության ընտրական ցուցակում ստացել է 3-րդ տեղը[50]։
2013 թվականի սեպտեմբերին Ուկրաինայի Գլխավոր դատախազությունը քրեական վարույթ էր սկսել Նալիվայչենկոյի նկատմամբ։ Գերագույն ռադայի ժողովրդական պատգամավորները հայտնել են, որ նա, իբր, ԱՄՆ-ի Կենտրոնական հետախուզական վարչության աշխատակիցներին առանձնացրել է Ուկրաինայի անվտանգության ծառայության շենքում գտնվող աշխատասենյակը և հնարավորություն է տվել ծանոթանալ Ուկրաինայի պետական գաղտնիքը կազմող գաղտնի փաստաթղթերին։ Նման տեղեկատվություն 2014 թվականի մարտին հնչեցրել Է Ուկրաինայի անվտանգության ծառայության նախկին ղեկավար Ալեքսանդր Յակիմենկոն[51], որի կարծիքով՝ Վալենտին Նալիվայչենկոն պատկանում է Ուկրաինայի նոր իշխանությունների այն ներկայացուցիչների թվին, ովքեր անմիջականորեն կապված էին ԱՄՆ հատուկ ծառայությունների հետ[51][52]։ Յակիմենկոն պնդում էր, որ Նալիվայչենկոն ԿՀՎ-ի կողմից հավաքագրվել է 2001-2003 թվականներին ԱՄՆ-ում դիվանագիտական ծառայության տարիներին, երբ զբաղեցնում էր ԱՄՆ-ում Ուկրաինայի դեսպանատան գլխավոր հյուպատոսի պաշտոնը, և դիվանագիտական ծառայությունից հեռանալուց հետո շարունակել է շփումները ամերիկյան հատուկ ծառայությունների հետ[53]։
2014 թվականին Ուկրաինայում իշխանափոխությունից հետո Գլխավոր դատախազության նոր ղեկավարությունը 2014 թվականի մարտին փակել էր քրեական վարույթը՝ հանցակազմի բացակայության պատճառով[54][55]։
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.