հունգարացի պացիֆիստուհի, ֆեմինիստուհի և սուֆրաժիստուհի From Wikipedia, the free encyclopedia
Ռոզիկա Շվիմմեր (Ռոուժա Բեդի-Շվիմմեր, հունգ.՝ Bédy-Schwimmer Rózsa, սեպտեմբերի 11, 1877[1][2], Բուդապեշտ, Ավստրո-Հունգարիա[3] - օգոստոսի 3, 1948[1][2], Նյու Յորք, Նյու Յորք, ԱՄՆ[3]), հունգարացի պացիֆիստուհի, ֆեմինիստուհի և սուֆրաժիստուհի։ Նա եղել է աշխարհի առաջին ֆեդերալիստներից և աշխարհի առաջին կին դեսպաններից մեկը[4]։
Ռոզիկա Շվիմմեր հունգ.՝ Rosika "Rózsa" Bédy-Schwimmer | |
---|---|
Ծնվել է | սեպտեմբերի 11, 1877[1][2] |
Ծննդավայր | Բուդապեշտ, Ավստրո-Հունգարիա[3] |
Մահացել է | օգոստոսի 3, 1948[1][2] (70 տարեկան) |
Մահվան վայր | Նյու Յորք, Նյու Յորք, ԱՄՆ[3] |
Գերեզման | Ֆերնկլիֆ |
Քաղաքացիություն | Հունգարիա |
Կրոն | աթեիզմ |
Մասնագիտություն | լրագրող, ոչ գեղարվեստական գրող, քաղաքական գործիչ, հակապատերազմային ակտիվիստ, խմբագիր, դասախոս և սուֆրաժիստ |
Զբաղեցրած պաշտոններ | ambassador of Hungary to Switzerland? |
Անդամություն | Խաղաղության և ազատության կանանց միջազգային միություն և Հարատև խաղաղության կանանց միջազգային կոմիտե |
Rosika Schwimmer Վիքիպահեստում |
Ռոզիկա Շվիմմերը ծնվել է հրեական ընտանիքում Բուդապեշտում (Ավստրիա-Հունգարիա)։ Սովորել է երաժշտություն և լեզուներ, բայց երբ 1896 թվականին ընտանիքի ֆինանսական վիճակը վատթարացել է, աշխատանքի է անցնել որպես հաշվապահ։
1897 թվականին Շվիմմերը կազմակերպել է Հունգարիայի կին գործիչների միությունը[5], իսկ 1904 թվականին այլ հայտնի ֆեմինիստների հետ հիմնադրել է Հունգարական ֆեմինիստական ասոցիացիան (հունգ.՝ Feministák Egyesülete (FE))[6]: Նա օգնել է ստեղծել Հունգարիայի կանանց ազգային խորհուրդը և եղել է Հունգարիայի խաղաղության միության անդամ։ 1909 թվականին ներքին գործերի նախարարը նշանակել է նրան երեխանների բարեկեցության հարցերով կառավարման խորհրդում[5]։
1913 թվականին նա դարձել է Կանանց ընտրության իրավունքի միջազգային դաշինքի (IWSA) թղթակից-անդամ։ Շվիմմերը Քերրի Չափմեն Քեթթի հետ մեկնել է Եվրոպա և ընդունվել է կանանց ընտրական իրավունքի վերաբերյալ դասընթացների։ Նա նաև խմբագրել է «A nő (Կին)» ամսագիրը[7]։ 1914 թվականին Շվիմմերը տեղափոխվել է Լոնդոն, որտեղ թղթակցել է եվրոպական տարբեր թերթերի և եղել է IWSA-ի մամուլի քարտուղար[8]։ Երբ Առաջին համաշխարհային պատերազմը սկսվել է, նա չի կարողացել վերադառնալ տուն և սկսել է քարոզել ռազմական գործողությունների դադարեցման համար։ 1914 թվականին այցելել է Միացյալ Նահանգներ՝ պահանջելով նախագահ Վուդրո Վիլսոնից չեզոք համաժողով անցկացնել պատերազմը դադարեցնելու համար։ 1915 թվականին մասնակցել է Աշխարհի կանանց կուսակցության ձևավորմանը։
Կանանց միջազգային կոնգրեսում (ապրիլի 28-ից մայիսի 19-ը, Հաագա, Նիդերլանդներ) Շվիմմերի առաջարկը՝ պատերազմող երկրների կառավարություննների միջև շարունակական միջնորդության համար չեզոք համաժողով անցկացնելու մասին առաջարկն ընդունվել է։ Այդ նույն տարում ավելի ուշ նա ստացել է Հենրի Ֆորդի աջակցությունը, որը Ստոկհոլմում վարձել է «Խաղաղության նավը»[9]։ 1916 թվականին հունիսին, հիասթափված Ֆորդի ջանքերից, նա կազմակերպել է Անհապաղ միջնորդության միջազգային կոմիտե։ Զինադադարից հետո Շվիմմերը դարձել է Խաղաղության և ազատության համար կանանց միջազգային լիգայի փոխնախագահ։
1918 թվականին, երբ Հունգարիան Ավստրո-Հունգարիայից անկախություն է ստացել, նոյեմբերի 19-ին Հունգարիայի վարչապետ Միհայ Կարոյիին նշանակվել է Շվեյցարիայում դեսպան[10]։ Նրա առաքելությունը հաջողությամբ չի պսակվել, և 1919 թվականի հունվարին Շվիմմերին հետ են կանչել։ Երբ 1919 թվականին կոմունիստները սկսել են վերահսկել կառավարությանը, նա հանդես է եկել ընդդեմ Հունգարիայի խորհրդային հանրապետության ղեկավարությանը և ընդդեմ իշխող սպիտակ ուժերին՝ կորցնելով քաղաքացիական իրավունքները։ Երբ Միկլոշ Հորտիի կառավարությունը տապալել է Հունգարիայի խորհրդային հանրապետությունը, նա 1920 թվականին փախել է Վիեննա, իսկ 1921 թվականին՝ ԱՄՆ։ Նա բնակություն է հաստատել Չիկագոյում և այլսև չի վերադարձել Հունգարիա։
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.