Ռիչարդ Կարպ

Ռիչարդ Կարպ (անգլ.՝ Richard Manning Karp հունվարի 3, 1935(1935-01-03)^[1][2], Բոստոն, ԱՄՆ^[1]), ամերիկացի գիտնական՝ հաշվիչ համակարգերի տեսության ոլորտում, Թյուրինգի մրցանակի դափնեկիր, ԱՄՆ Գիտությունների ազգային ակադեմիայի անդամ (1980), ԱՄՆ Ազգային ինժեներական ակադեմիայի անդամ (1992)^[15], Ֆրանսիայի գիտությունների ակադեմիայի օտարերկրյա անդամ (2002)^[16]։

Ռիչարդ Կարպ անգլ.՝ Richard Manning Karp
Ծնվել է	հունվարի 3, 1935(1935-01-03)[1][2] (89 տարեկան) Բոստոն, ԱՄՆ[1]
Քաղաքացիություն	ԱՄՆ
Մասնագիտություն	մաթեմատիկոս, համակարգչային գիտնական և համալսարանի դասախոս
Հաստատություն(ներ)	Կալիֆոռնիայի համալսարան, Բերքլի և Վաշինգտոնի համալսարան
Գործունեության ոլորտ	ալգորիթմների տեսություն և կենսաինֆորմատիկա
Անդամակցություն	Ֆրանսիական գիտությունների ակադեմիա, ԱՄՆ-ի Գիտությունների ազգային ակադեմիա, Ամերիկական փիլիսոփայական ընկերություն, Գիտության զարգացման աջակցության ամերիկյան ասոցացիա, Արվեստների և գիտությունների ամերիկյան ակադեմիա, Ճարտարագիտական ազգային ակադեմիա, Հաշվողական տեխնիկայի ասոցիացիա[3] և Արդյունաբերական և կիրառական մաթեմատիկայի ընկերություն[4]
Ալմա մատեր	Հարվարդի համալսարան, Հարվարդի ճարտարագիտության և կիրառական գիտությունների դպրոց և Կալիֆոռնիայի համալսարան, Բերքլի
Տիրապետում է լեզուներին	անգլերեն[5]
Գիտական ղեկավար	Anthony Oettinger?[6]
Եղել է գիտական ղեկավար	Նոամ Նիսան, Ռաջիվ Մոտվանի, Նարենդրա Կարմարկար, Բարբարա Սիմոնս, Eric P. Xing?, Ռոբերտ Մ. Քելլեր[6], Վալերի Քինգ[6], Ռայմոնդ Ռայթեր[6], Դեն Գուսֆիլդ[6], Մայքլ Լուբի[6], Ֆեյթ Էլեն[6], Kellogg S. Booth?[6], Թոմաս Ջերոմ Շեֆեր[6], Քեթլին Մարի Օ'Հարա[6], Սուխամայ Կունդու[6], Դենի Սորոկեր[6], Հովարդ Ջեֆրի Կարլոֆ[6], Prabhakar Lakshman Ragde?[6], Ժան-Լուի Գոֆեն[6], George W. Hartzell, III?[6], Դենիել Ֆասուլո[6], Լի Ահարոն Նյուբերգ[6], Իսմար Վիաննա Սիլվա Ֆիլո[6], Անդրես Վայնտրաուբ Պոհորիլ[6], Նորմ Զադա[6], Էն Գինզթոն Քոթրել[6], Ռոբերտ Մալքոլմ Մաքգրեգոր[6], Պեդրո Գոնսալո Գազմուրի[6], Ռուբին Ջոնսոն[6], Ջեյմս Փաուել Ռիչարդսոն[6], Ջոնաթան Ալեքսանդր Ֆրանկլ[6], Սալի Ջին Ֆլոյդ[6], Ֆիլիպ Գիբոնս[6], Լիզա Հելերշտեյն[6], Yanjun Zhang?[6], Սանդրա Ս. Իրանի[6], Յունիս Է. Սանթոս[6], Աբհիջիթ Սահայ[6], Ամուլյա Հարդև Սինգհ[6] և Մանիքանդան Նարայանան[6]
Պարգևներ	Թյուրինգի մրցանակ [7][8] Ջոն ֆոն Նեյմանի տեսական մրցանակ Հարվարդի համալսարանի Արվեստի և գիտության բարյրագույն դպրոցի հարյուրամյակի մեդալ Հարվիի մրցանակ [9] Ֆալկերսոնի մրցանակ [10] EATCS award? Բենջամին Ֆրանկլինի մեդալ Կիոտոյի մրցանակ առաջատար տեխնոլոգիաների ոլորտում [11] Դիքսոնի գիտության մրցանակ Տեխնիոնի պատվավոր դոկտոր Վեյցմանի ինստիտուտի պատվավոր դոկտոր ACM-ի անդամ [12] Արդյունաբերական և կիրառական մաթեմատիկայի ընկերության անդամ [13] Ֆրեդերիկ Վ․ Լանչեստերի մրցանակ և Ցյուրիխի տեխնիկական բարձրագույն դպրոցի պատվավոր դոկտոր [14]
Կայք	eecs.berkeley.edu/Faculty/Homepages/karp.html
Richard Karp Վիքիպահեստում

Կենսագրություն

Ռիչարդ Կարպը ծնվել է 1935 թվականին Մասաչուսեթս (անգլ.՝ Massachusetts) նահանգի Բոստոն քաղաքում։ Հայրը՝ Էյբրահամ Լուիս Կարպը (1908-1981), միջնակարգ դպրոցի մաթեմատիկայի ուսուցիչ և տնօրեն է եղել, մայրը՝ Ռոզա Կարպը (1912-2000), Ռուսական կայսրությունից^[17] գաղթած հրեա ընտանիքից էր։ Նա ունի իրենից փոքր մեկ քույր՝ Քերոլինը և երկու եղբայր՝ Ռոբերտը և Դեյվիդը (անգլ.՝ David A. Karp): Դեյվիդը ծնվել է 1944 թվականին, մասնագիտությամբ սոցիոլոգ է։

Կրթություն

Դպրոցն ավարտելուց հետո Ռիչարդն ընդունվել է Հարվարդի համալսարան, որտեղ 1955 թվականին ստացել է բակալավրի աստիճան, 1956 թվականին՝ գիտությունների մագիստրոսի աստիճան, և վերջապես, 1959 թվականին՝ կիրառական մաթեմատիկայի գծով փիլիսոփայության դոկտորի աստիճան։

Ուսումը ավարտելուց հետո Ռիչարդ Կարպը 9 տարի աշխատել է IBM (անգլ.՝ IBM (International Business Machines) հետազոտական կենտրոնում (Թոմաս Վաթսոն կրտսերի գլխավորած հետազոտական կենտրոնում անգլ.՝ Thomas J. Watson Research Center): 1968 թվականից նա Կալիֆորնիայի Բերկլիի համալսարանի ինֆորմատիկայի, մաթեմատիկայի և գործողությունների հետազոտության (գործողությունների հետազոտման մաթեմատիկական մեթոդներ) պրոֆեսոր է, որտեղ և աշխատում է մինչև հիմա։ Այդ ընթացում չորս տարի աշխատել է Սիեթլի Վաշինգտոնի համալսարանում։

Ներդրումներ

1971 թվականին Կարպը Ջեկ Էդմոնդսի հետ մշակել է տրանսպորտային ցանցում առավելագույն հոսքը գտնելու ալգորիթմ, որը նրանց անունով անվանվել է «Էդմոնդս-Կարպ ալգորիթմ» (Edmonds–Karp algorithm): Մեկ տարի հետո Կարպը հրատարակել է իր՝ «Կոմբինատորային խնդիրների նվազողականություն» («Reducibility Among Combinatorial Problems»)^[18] աշխատանքը, որտեղ նա ապացուցել է 21 լուծելիության խնդիրների NP ամբողջականությունը (Karp's 21 NP-complete problems):

1973 թվականին Կարպը և Ջոն Հոպքրոֆտը հրատարակել են Հապքրոֆտ-Կարպ ալգորիթմը, որը երկկողմ գրաֆներում տարրերի քանակի առավելագույն համապատասխանությունը գտնելու հայտնի ամենաարագ մեթոդն է^[19]։

1980 թվականին Կարպը Ջոն Լիպտոնի հետ ապացուցել է Կարպ-Լիպտոնի թեորեմը (անգլ.՝ Karp–Lipton theorem):

1987 թվականին Ռիչարդը Մայքլ Ռաբինի հետ մշակել է ինֆորմացիայի որոնման ենթատող գտնելու ալգորիթմը (String-searching algorithm), որն անվանվել է նրանց պատվին^[19]։

Ռիչարդ Կարպը շատ այլ կարևոր հայտագործություններ է արել ինֆորմատիկայում, օպերացիոն հետազոտություններ է կատարել համակցված արգորիթմների ոլորտում։ Այժմ նա զբաղվում է կենսաինֆորմատիկայի ոլորտի հետազոտություններով^[19]։

Ճանաչում

• 2009 թվականի վերջին Ռոբերտ Կարպը զբաղեցրել է 35-րդ տեղը CiteSeer^[20] նախագծի առավել մեջբերված հեղինակների ցանկում
• 1977 թվականին՝ Ֆրեդերիկ Լանչեստերի մրցանակ (անգլ.՝ Frederick W. Lanchester Prize), ORSA
• 1979 թվականին՝ Ֆալկերսոնի մրցանակ, Ամերիկայի մաթեմատիկական համայնքի մրցանակ
• 1985 թվականին՝ Թյուրինգի մրցանակ՝ ալգորիթմների տեսության մեջ շարունակական ներդրումների համար, այդ թվում նաև ցանցային հոսքերում արդյունավետ ալգորիթմների և այլ համակցված օպտիմիզացման խնդիրների մշակման համար, բազմանոմիալ բարդության հաշվարկների և արդյունավետության ինտուիտիվ հասկացության համադրման համար, և, ամենագլխավորը՝ NP ամբողջականության տեսության մեջ ներդրումների համար։
• 1987 թվականին «Ջոն ֆոն Նեյմանի լեկցիա» կիրառական մաթեմատիկայի ոլորտում ունեցած ներդրումների համար
• 1990 թվական՝ Ֆոն Նեյմանի Տեսության մրցանակ, ORSA
• 1994 թվական՝ ACM Պատվավոր անդամություն
• 1995 թվական՝ Չարլզ Բեբբիջի մրցանակ
• 1996 թվական՝ ԱՄՆ Ազգային գիտական մեդալ
• 1998 թվական՝ Հարվի մրցանակ, Իսրայելի տեխնիկական ինստիտուտ
• 2004 թվական՝ Բենջամին Ֆրանկլինի մեդալ
• 2008 թվական՝ Կիոտոյի մրցանակ
• 2008 թվական՝ Դիքսոնի մրցանակ

Ծանոթագրություններ

1. Deutsche Nationalbibliothek Record #170367800 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.
2. SNAC — 2010.
3. https://awards.acm.org/fellows/award-recipients
4. https://www.siam.org/prizes-recognition/fellows-program/all-siam-fellows
5. Identifiants et Référentiels (ֆր.) — ABES, 2011.
6. Mathematics Genealogy Project — 1997.
7. https://amturing.acm.org/award_winners/karp_3256708.cfm
8. https://awards.acm.org/award_winners/karp_3256708#140
9. https://harveypz.net.technion.ac.il/harvey-prize-laureates/
10. https://www.ams.org/prizes-awards/pabrowse.cgi?parent_id=17
11. https://www.kyotoprize.org/en/laureates/
12. https://awards.acm.org/award_winners/karp_3256708#158
13. https://www.siam.org/prizes-recognition/fellows-program/all-siam-fellows?page=2
14. https://inf.ethz.ch/de/departement/auszeichnungen-und-rankings/ehrendoktoren.html
15. Dr. Richard M. Karp(անգլ.)
16. Richard Karp(ֆր.)
17. Ռիչարդի մոր ընտանիքը եկել էր Ռուսական կայսրության Գրոդնենսկի նահանգից
18. «Reducibility Among Combinatorial Problems» Արխիվացված 2011-06-29 Wayback Machine, Р. Карп, 1972 год(անգլ.)
19. «Richard M. Karp» (անգլերեն) — Биография.
20. Statistics — Most Cited Authors in Computer Science

Արտաքին հղումներ

• Richard M. Karp Պաշտոնական կայք, Բերկլիի համալսարան (անգլ.)
• «A day in the life of Richard Karp», Կենսագրություն Հաշվողական տեխնիկայի միության կայքում
• «Inamori Foundation» (անգլերեն) — Information Science. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ փետրվարի 16-ին.

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ռիչարդ Կարպ» հոդվածին։