Պուցկ

Պուցկ (լեհ.՝ Puck). |p|u|c|k, Պուտցիգ (գերմ.՝ Putzig^[2]), քաղաք Լեհաստանի Պոմերանյան վոյեվոդությունում, որի կազմի մեջ մտնող նույնանուն շրջանի վարչական կենտրոնն է 1999 թվականից։ Ունի քաղաքային գմինայի (համայնքի) կարգավիճակ։ Ընկած է Պոմերանիա մարզի արևելյան մասում՝ Կաշուբիայում, Գդանսկից դեպի արևմուտք, Պլուտնիցայի գետաբերանի մոտ։ Ունի նավահանգիստ Բալթիկ ծովի Պուցկի ծոցի ափին։ Զբաղեցնում է 4,9 քառակուսի կիլոմետր տարածք։ Բնակչության թվաքանակը 2009 թվականի տվյալներով եղել է 11 361, 2017 թվականի մարդահամարի տվյալներով՝ 1 265^[3][4], 2021 թվականի հունիսի 30-ի տվյալներով՝ 11 089^[5]: Բնակչության միջին խտությունը կազմել է 2351,8 մարդ/կմ2։

Բնակավայր
Պուցկ
լեհ.՝ Puck
Դրոշ Զինանշան
Երկիր	Լեհաստան  Լեհաստանի թագավորություն
Համայնք	Puck County?
Մակերես	4,9 կմ²
Բնակչություն	10 868 մարդ (մարտի 31, 2021)[1]
Ժամային գոտի	UTC+1 և UTC+2
Փոստային դասիչ	84-100
Պաշտոնական կայք	miasto.puck.pl
Պուցկ (Լեհաստան) Պուցկ (Աշխարհ)
Պուցկ Վիքիպահեստում

XVI դարի երկրորդ կեսին Պուցկն ունեցել է թագավորական քաղաքի կարգավիճակ և ընդգրկված է եղել Պոմերանյան վոյեվոդության կազմում^[6]։ 1975–1998 թվականներին եղել է Գդանսկի վոյեվոդությունում^[7]։

Ժողովրդագրություն

2011 թվականի դեկտեմբերի 31-ի տվյալներով Պուցկի բնակչության թվաքանակը եղել է 11 562^[8]։

Պուցկի 2014 թվականի բնակչության բուրգը ըստ տղամարդկանց և կանանց թվաքանակի^[9]

Բնակչության թվաքանակի փոփոխությունները մինչև 1921 թ.

Տարին	Բնակչ.	Նշումներ
1802	1008	[10]
1810	1018	[10]
1816	1060	այդ թվում՝ 325 բողոքական, 601 կաթոլիկ և 134 հուդայականn[10]
1821	1630	[10]
1827	1818	[11]
1831	1939	մի մասը կաթոլիկ, մի մասը բողոքական, մի մասը հուդայական[12]
1864	2361	[13]
1871	2062	157 տուն-տնտեսություններում[14]
1875	2095	[15]
1880	2019	[15]
1890	1869	այդ թվում 452 բողոքական և 62 հուդայական (700 լեհ)[15]
1905	2160	այդ թվում 1628 գերմանացի (75 %) և 346 կաշուբ (16 %), ընդ որում՝ 1531 կաթոլիկ, 587 բողոքական և 41 հուդայական[16]
1910	2534	դեկտեմբերի 1-ի դրությամբ[17]

Բնակչության թվաքանակը 2-րդ աշխարհամարտից հետո

Տարին	Բնակչ.	Նշումներ
2012	11.545	հունիսի 30-ի դրությամբ[18]
2019	11.213	հունիսին

Պատմություն

Պուցկի ներկայիս տարածքում շուկա ունեցող բնակավայր ու նավահանգիստ է եղել դեռևս 7-րդ դարում։ Միջնադարյան փաստաթղթերում այդ բնակավայրի անվանումը տարբեր կերպ է հիշատակվել. 1277 թվականի մի փաստաթղթում՝ Putzc, 1277 թ.՝ Pusecz, 1288 թ.՝ Puczse և Putsk, 1289 թ.՝ Pucz: Լեհաստանի կազմում գտնված բնակավայրը 1309 թվականին անցել է Դանցիգի (ներկայիս Գդանսկի) տևտոնյան ուխտի ասպետների տիրապետության տակ։ 1348 թվականին վերադարձվել է Լեհաստանին, քաղաքի կարգավիճակ ստացել։ 14-րդ դարի երկրորդ կեսին այստեղ կառուցվել է առաջին հիվանդանոցը^[19], դարավերջին կամ 15-րդ դարի սկզբներին՝ ամրոցը։

1440 թվականին քաղաքը մտել է Պրուսական համադաշնության կազմի մեջ, որը պայքարում էր տևտոնների իշխանության դեմ^[20], 14 տարի անց՝ Կազիմիր IV Յագելոն թագավորի օրոք վերադարձել Լեհաստանի կազմ։ Լեհ թագավորները բազմիցս փորձել են այստեղ նավահանգիստ կառուցել ռազմական նավատորմի համար, սակայն թշնամական միջամտությունների պատճառով նրանց ջանքերը հաջողությամբ չեն պսակվել։

Առաջին համաշխարհային պատերազմից հետո, երբ Վերսալյան պայմանագրի համաձայն՝ Լեհաստանին դեպի ծով ելք է տրամադրվել (այսպես կոչված՝ Լեհական միջանցք), Պուցկը վերստին հայտնվել է Լեհաստանի տարածքում և հենց այդտեղ էլ 1920 թվականի փետրվարի 10-ին տեղի է ունեցել ծովի հետ Լեհաստանի պսակադրության խորհրդանշական ծեսը։

1939 թվականի սեպտեմբերի 1-ին՝ Երկրորդ աշխարհամարտի առաջին իսկ օրը, Պուցկը ռմբակոծվել է ֆաշիստական Գերմանիայի ռազմաօդային ուժերի կողմից։ Նացիստների տիրապետության տարիներին Պուցկում գործել է Շտուտհոֆի համակենտրոնացման ճամբարի մասնաճյուղը։ Պատերազմից հետո քաղաքը հայտնվել է Լեհաստանի Ժողովրդական Հանրապետության կազմում։

Պուցկը մշակույթում

Պուցկը հիշատակվում է Քրիստինա Պրոնկոյի կատարմամբ հնչող «Բալլադ Պուցկի մասին» („Ballada o Pucku”) երգում^[21], որի տեքստի հեղինակը Մարեկ Գաստն է, երաժշտությանը՝ Յացեկ Միկուլան^[22]։

Պատկերասրահ

• 
  Պուցկի առափնյան երեկոյան
• 
  Ազատության հրապարակը (նախկինում՝ շուկայի հրապարակ)
• 
  Եկեղեցին
• 
  17-րդ դարի կառույց (ներկայումս թանգարան է)
• 
  Ռատուշան (քաղաքապետարանը)
• 
  Օդապարուկով սերֆինգիստների լողափը
• 
  Նավահանգիստը
• 
  Ռեստորան՝ նավամատույցի վրա
• 

Ծանոթագրություններ

1. https://bdl.stat.gov.pl/api/v1/data/localities/by-unit/042214011031-0934636?var-id=1639616&format=jsonapi
2. Dr F. Lorentz, Polskie i kaszubskie nazwy miejscowości na Pomorzu Kaszubskiem (83-60437-22-X) (978-83-60437-22-3).
3. Citar web |url=https://www.polskawliczbach.pl/Puck |titulo=Puck (Pomerânia) mapas, imobiliário, GUS, acomodações, escolas, região, atrações, códigos postais, desemprego, salário, ganhos, educação, tabelas, demografia, jardins de infância |acessodata=2020-01-17 |obra=Polska w liczbach |lingua=polonês
4. Citar web |url=https://stat.gov.pl/en/topics/population/population/area-and-population-in-the-territorial-profile-in-2016,4,10.html |titulo=Área e população no perfil territorial em 2016 |acessodata=2020-01-17 |obra=stat.gov.pl |ultimo=GUS |lingua=en
5. Cytuj |tytuł = Wyniki badań bieżących – Baza Demografia – Główny Urząd Statystyczny |data dostępu = 2021-12-20 |opublikowany = demografia.stat.gov.pl |url = http://demografia.stat.gov.pl/bazademografia/Tables.aspx Արխիվացված 2018-12-26 Wayback Machine
6. Prusy Królewskie w drugiej połowie XVI wieku : suplement. Cz. 1, Mapy, plany, Warszawa 2021, k. 1.
7. Cytuj |autor = Hanna Domańska |tytuł = Puck |data = 1985 |data dostępu = 2020-05-13 |isbn = 83-04-01968-X |wydanie = Wyd. 1 |miejsce = Wrocław |wydawca = Zakład Narodowy im. Ossolińskich |oclc = 16985345
8. «Ludność w gminach». GUS. Վերցված է 2016 թ․ հուլիսի 16-ին.
9. Polska w liczbach|id=Puck|nazwa=Puck w liczbach|data dostępu=11 stycznia 2016
10. Alexander August Mützell und Leopold Krug: Neues topographisch-statistisch-geographisches Wörterbuch des preussischen Staats. Band 5: T–Z, Halle 1823, S. 354–355, Ziffer 559.
11. Hans Prutz: Geschichte des Kreises Neustadt in Westpreussen, Danzig 1872, S. 171.
12. August Eduard Preuß: Preußische Landes- und Volkskunde. Königsberg 1835, S. 412, Nr. 28.
13. Preußisches Finanzministerium: Die Ergebnisse der Grund- und Gebäudesteuerveranlagung im Regierungsbezirk Danzig. Berlin 1867, 7. Kreis Neustadt, S. 18, Nr. 140.
14. Hans Prutz: Geschichte des Kreises Neustadt in Westpreußen. Danzig 1872, S. 228, Nr. 153.
15. Verwaltungsgeschichte.de|pfad=dan_putzig.html|name=Provinz Westpreußen, Landkreis Putzig
16. Gemeindelexikon für die Provinz Westpreussen: auf Grund der Materialien der Volkszählung vom 1. Dezember 1905 und anderer amtlicher Quellen (Berlin 1908), S. 100–101 f.
17. gemeindeverzeichnis.de
18. http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/l_ludnosc_stan_struktura_30062012.pdf
19. «Szpitalik». Muzeum Ziemi Puckiej im. Floriana Ceynowy (լեհերեն). Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 27-ին.
20. Górski, Karol (1949). Związek Pruski i poddanie się Prus Polsce: zbiór tekstów źródłowych (լեհերեն). Poznań: Instytut Zachodni. էջ XXXVII.
21. Cytuj |tytuł = Osobista kolekcja 1 |data dostępu = 2021-01-15 |opublikowany = www.empik.com |url = https://www.empik.com/osobista-kolekcja-1,p1135878296,ebooki-i-mp3-p |język = pl
22. Cytuj |tytuł = Ballada o Pucku – Utwory – Cyfrowa Biblioteka Polskiej Piosenki |data dostępu = 2021-01-15 |opublikowany = bibliotekapiosenki.pl |url = https://bibliotekapiosenki.pl/utwory/Ballada_o_Pucku

Գրականություն

• Johann Friedrich Goldbeck: Volständige Topographie des Königreichs Preußen. Teil II: Topographie von West-Preußen. Marienwerder 1789, S. 52–53, Nr. 3.)
• August Eduard Preuß: Preußische Landes- und Volkskunde. Königsberg 1835, S. 412, Nr. 28.
• Hans Prutz: Geschichte des Kreises Neustadt in Westpreußen. Danzig 1872 (Digitalisat).
• Franz Schultz: Geschichte der Kreise Neustadt und Putzig. 1907.

Արտաքին հղումներ

• Stadt Putzig, Kr. Neustadt (Westpr.) (Rolf Jehke, 2005)
• Blackie & Sons Atlas 1882 Արխիվացված 2016-11-07 Wayback Machine, Edinburg: Landkarte Putzig in Westpreußen
• Քաղաքի պաշտոնական կայքէջը
• Galeria zdjęć historycznych

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Պուցկ» հոդվածին։