Չեչեններ

Չեչենները, Նախաճամատեանք (ինքնանվանում՝ Նոխչիյ, Նախչու, Նախչիյ) վայնախյան ազգ է Հյուսիսային Կովկասում, Չեչենական հանրապետության հիմնական բնակչությունը։ Ընդհանուր քանակը ամբողջ աշխարհում 1.500.000 մարդ է։ Մարդաբանակ առումով եվրոպական ռասայի կովկասյան տեսակին են պատկանում։

Չեչեններ
Ընդհանուր քանակ
1,45 մլն
Բնակեցում
Չեչնիա 1,300,000 [1]  Ռուսաստան 50,000 (առանց Չեչնիայի և Հյուսիսային Կովկասի) [1]  Դաղստան 115,000 [1]  Ինգուշեթիա 90,000 [1]  Կաբարդա-Բալկարիա 4,000 [1]  Հյուսիսային Օսիա 3,000 [1]  Կարաչայ-Չերքեզիա 2,000 [1]  Ադըղեա 1,000 [1]  Ստավրոպոլի երկրամաս 15,000 [1]  Կրասնոդարի երկրամաս 1,000 [1]  Եվրոպա 100,000 [2]  Ղազախստան 35,000 [1]  Թուրքիա 25,000 [1]  Հորդանան 10,000 [1]  Ադրբեջան 5,000 [2]  Եգիպտոս 5,000 [2]  Սիրիա 4,000 [2]  Վրաստան 10,000 (ներառնելով Քիստերին) [2]  Իրաք 2,500 [3]  ԱՄՆ 500  Կանադա 100
Լեզու(ներ)
չեչեներեն
Հավատք(ներ)
սուննի իսլամ

Բնակեցում

Ներկայում չեչենների մեծամասնությունը ապրում է Ռուսաստանի տարածքում, հիմնականում Չեչնիայի Հանրապետությունում։ Չեչենների պատմության մեջ եղել է մի քանի բնակեցում։

1865 թվականի Կովկասյան պատերազմից հետո մոտավորապես 5000 չեչենական ընտանիքներ տեղափոխվեցին Օսմանյան կայսրության տարածք և այդ շարժումը սկսեցին կոչել մուհաջիրություն^[4]։ Այսօր այդ մուհաջիրների ժառանգներն էլ կազմում են Թուրքիայի, Սիրիայի և Հորդանանի չեչենական սփյուռքի հիմնական մասը^[5]։

1944 թվականի փետրվարին ավելի քանի կես միլիոն չեչեններ տեղահանվել են իրենց մշտական ապրելավայրերից և բնակեցվել Միջին Ասիայում։ 1957 թվականի հունվարի 9-ին չեչեններին թույլատրվել է վերադառնալ իրենց կովկասյան ապրելավայրերը, սակայն ազգի որոշ մասը մնացել է Ղազախստանում և Ղրղզստանում։

Առաջին և Երկրորդ չեչենական պատերազմներից հետո շատ չեչեններ լքել են Ռուսաստանը և տեղափոխվել Արևմտյան Եվրոպա, Թուրքիա և արաբական երկրներ։ Նաև ավելացել է Ռուսաստանի Դաշնության մյուս շրջանների չեչենական սփյուռքը։

Արտաքին հղումներ

• Չեչենները և Չեչնիան (ռուս.)
• Կովկասի բնակչության մասին կայք (ռուս.)

Չեչենները(Tschetschenzen). Europa 1400 H.Kieperts Historischer Schulatlas, 1879

Գրականություն

• Л. Ильясов. Чеченский тейп Արխիվացված 2020-01-09 Wayback Machine // Чеченская республика и чеченцы: История и современность: Матер. Всерос. науч. конф. - Մոսկվա, 19 - 20 апреля 2005. М.: Наука, 2006, с. 176 - 185
• В. А. Кузнецов. «Введение в кавказоведение» - Վլադիկովկաս, 2004

Ծանոթագրություններ

1. Russian Census of 2002
2. Chechens in the Middle East: Between Original and Host Cultures, Event Report, Caspian Studies Program
3. Chechens in the Middle East
4. Главный итог кавказской войны Արխիվացված 2016-03-06 Wayback Machine (ռուս.)
5. Мухаджирство или переселение вайнахов на Ближний Восток Արխիվացված 2011-03-10 Wayback Machine (ռուս.)