Չարլզ Այվզ

Չարլզ Էդվարդ Այվզ (անգլ.՝ Charles Edward Ives, հոկտեմբերի 20, 1874(1874-10-20)^{[4][5][6][…]}, Դանբերի^[1] - մայիսի 19, 1954(1954-05-19)^{[4][5][6][…]}, Նյու Յորք, Նյու Յորք, ԱՄՆ^[1]), ամերիկացի կոմպոզիտոր, 20-րդ դարի ամերիկյան նոր կոմպոզիտորական դպրոցի հիմնադիր։

Չարլզ Էդվարդ Այվզ
1913 թվական
Հիմնական տվյալներ
Բնօրինակ անուն	անգլ.՝ Charles Edward Ives
Ծնվել է	հոկտեմբերի 20, 1874(1874-10-20) (150 տարեկան) Դանբերի (Կոնեկտիկուտ)
Երկիր	ԱՄՆ
Մահացել է	մայիսի 19, 1954(1954-05-19) Նյու Յորք, Նյու Յորք, ԱՄՆ[1]
Գերեզման	Wooster Cemetery[2]
Ժանրեր	սիմֆոնիա
Մասնագիտություն	Ապահովագրության վիճակագիր և կոմպոզիտոր
Գործիքներ	երգեհոն
Գործունեություն	1890-ականներից 1926
Կրթություն	Եյլի համալսարան, Հարվարդի համալսարան և Hopkins School?
Անդամակցություն	Արվեստի և գրականության ամերիկյան ակադեմիա
Պարգևներ	Պուլիցերյան մրցանակ լավագույն երաժշտական ստեղծագործության համար [3]
Կայք	charlesives.org
Charles Ives Վիքիպահեստում

Կենսագրություն

Ռազմական գործիչ Ջորջ Այվզի որդին (1845–1894), ով եղել է նրա երաժշտության առաջին ուսուցիչը։ 1887 թվականից սկսած եկեղեցում աշխատել է որպես երգեհոնահար։ Ավարտել է Եյլի համալսարանը (1894–1898), որտեղ սովորել է կոմպոզիցիա (Հ. Փարքերի դասարան) և երգեհոն է նվագել (Դ. Բակայի դասարան)։ Երաժշտություն սկսել է գրել 19-րդ դարի 90-ական թվականներից։ 1899 թվականներից սկսած Նյու Յորքում և այլ քաղաքներում եղել է եկեղեցական երգեհոնահար։ Աշխատել է տարբեր ապահովագրական ընկերություններում, հիմնել սեփական բիզնեսը, անշարժ գույքի ապահովագրության մեջ ներկայացրել մի շարք նորարարություններ։ Ապահովագրության ոլորտում բազմաթիվ հաջողություններ է ունեցել, ինչը թույլ է տվել ապահովել ընտանիքին, իսկ երաժշտությամբ զբաղվելը դարձել է հոբբի։ 1907 թվականի սկզբներին սրտի խնդիրներ է ունեցել, դրան հետագայում ավելանում է շաքարային դիաբետ և այլ հիվանդություններ։ 1927 թվականի սկզբներին դադարել է ստեղծագործել և շուտով հեռացել բիզնեսից^[7]։

1940-ական թվականներին նրա աշխատանքները հազվադեպ էին կատարվում և գործնականում հայտնի չէին։ Այվզին իսկապես ընդունվել է միայն նրա մահից հետո, երբ նա ճանաչվել է որպես ամերիկյան լավագույն կոմպոզիտորներից մեկը։ Առաջին ճանաչումը 1940-ական թվականներին էր, երբ Այվզի արվեստը բարձր է գնահատվել Առնոլդ Շյոնբերգի կողմից։ Այվզը երրորդ սիմֆոնիայի (1911) համար պարգևատրվել է Պուլիցերյան մրցանակով (1947)։ 1951 թվականին Այվզի երկրորդ սիմֆոնիայի պրեմիերայի դիրիժորն է Լեոնարդ Բերնստայնը։

Ոճ

Այվզի արվեստի վրա մեծ ազդեցություն է ունեցել ազգային երաժշտությունը, որը նա լսել է իր մանկության տարիներին, որն անցել է գյուղում՝ ազգային երգեր, հոգևոր և կրոնական օրհներգեր։ Այվզի երաժշտական յուրահատուկ ճաշակը միավորում է ֆոլկլորի տարրեր, ավանդական կենցաղային երաժշտությունը բարդ, սուր, ոչ ներդաշնակ և ձայնային մեթոդների հետ։ Ուոլինգֆորդ Ռիգերի, Հենրի Քոուելի, Կարլ Ռագլսի և Ջոն Բեքերի հետ միասին եղել է «Ամերիկյան հնգյակ» ավանգարդիստ կոմպոզիտորներից մեկը։

Ստեղծագործություններ

Դաշնամուրի համար

• Երեք էջանոց սոնատ (1905)
• Սոնատ № 1 (1909)
• Սոնատ № 2 «Կոնկորդ» (1915)
• Երեք քառորդ պիեսներ («Three quartertone piano pieces») 2 դաշնամուրի համար (1924)
• 19 էտյուդ դաշնամուրի համար (տարբեր տարիներ)

Այլ ստեղծագործությունների համար

• Կանտատա «Երկնային երկիր» (Celestial country, 1899).
• Լարային քառյակ (1896) և այլ կամերային անսամբլներ
• 5 ջութակային սոնատ (այդ թվում չորրորդ սոնատը ջութակի և դաշնամուրի համար-«Մանկան օր ճամբարում»-«Children’s day at the camp meeting», 1915).
• Ստեղծագործություն երգչախմբի համար, երգերի շարքեր ըստ ամերիկյան բանաստեղծների գործերի (114 երգ, 1884—1921).

Անավարտ

• Տիեզերք (Universe symphony-սիմֆոնիայի մասեր, 1911-16)

Գրական ստեղծագործություններ

• Memos/ John Kirkpatrick, ed. New York: W. W. Norton, 1972.
• Հոդվածներ (այդ թվում «Some quartertone impressions», 1925)։

Հիշատակ

Սկսած 1970 թվականից Արվեստի և գրականության ամերիկյան ակադեմիան երիտասարդ կոմպոզիտորներին հանձնում է Չարլզ Այվզի ամենամյա մրցանակ։ Այվզի պատվին Մերկուրիում անվանվել է խառնարան։

Ծանոթագրություններ

1. Archivio Storico Ricordi — 1808.
2. Find A Grave — 1996.
3. https://www.pulitzer.org/prize-winners-by-category/225
4. Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
5. Encyclopædia Britannica
6. filmportal.de — 2005.
7. «Դուբինեց Ե.Ա. Չարլզ Այվզ։». Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ սեպտեմբերի 18-ին. Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 19-ին.

Մատենագիտություն

• Իվաշկին Ա. Չարլզ Այվզը և 20-րդ դարի երաժշտությունը։ Մոսկվա, Սովետական կոմպոզիտոր, 1991.
• Շներսոն Գ. Մ. Չարլզ Այվզ // Երաժշտական հանրագիտարան, 1973—1982, էջ. 74-75.
• Հակոբյան Լ. Օ 20-րդ դարի երաժշտություն, էնցիկլոպեդիայի բառարան / Գիտական խմբագիր Դվոսկինա Ե. Մ. — Մ.: «Գործնական», 2010. — ISBN 978-5-89816-092-0
• Ռախմանովա Մ. Չարլզ Այվզ // Սովետական երաժշտություն, 1971, № 6, էջ. 97-108.
• Cowell H. Cowell S. R. Charles Ives and His Music. New York: Oxford UP, 1955.
• Rossiter F. R. Charles Ives and his America. New York: Liveright, 1975.
• Block G. Charles Ives: a bio-bibliography. New York: Greenwood Press, 1988.
• Burkholder J. P. All Made of Tunes: Charles Ives and the Uses of Musical Borrowing. New Haven: Yale UP, 1995.
• Charles Ives and his world, ed. by J. Peter Burkholder. Princeton (NJ): Princeton University Press, 1996 (հոդվածների հավաքածու)։
• Swafford J. Charles Ives: A Life with Music. New York: W. W. Norton, 1996.
• Sherwood G. Charles Ives: a guide to research. New York : Routledge, 2002.
• Copland A. The Ives case in our new music, N. Y., 1941.
• Letters from Ch. Ives to N. Slonimsky, в кн.: Slonimsky N., Music since 1900, N. Y., 1971, p. 1318-48.

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Չարլզ Այվզ» հոդվածին։