Նիկոլայ Դմիտրիևիչ Զելինսկի (ռուս.՝ Николай Дмитриевич Зелинский, հունվարի 25 (փետրվարի 6), 1861, Տիրասպոլ, Խերսոնի նահանգ, Ռուսական կայսրություն[1] - հուլիսի 31, 1953(1953-07-31)[1], Մոսկվա, ԽՍՀՄ[1]), խորհրդային քիմիկոս-օրգանիկ։ ԽՍՀՄ ԳԱ ակադեմիկոս (1929), սոցիալիստական աշխատանքի հերոս (1945)։
Արագ փաստեր Նիկոլայ Զելինսկի, Ծնվել է ...
Նիկոլայ Զելինսկի |
---|
|
Ծնվել է | հունվարի 25 (փետրվարի 6), 1861 Տիրասպոլ, Խերսոնի նահանգ, Ռուսական կայսրություն[1] |
---|
Մահացել է | հուլիսի 31, 1953(1953-07-31)[1] (92 տարեկան) Մոսկվա, ԽՍՀՄ[1] |
---|
Գերեզման | Նովոդեվիչյան գերեզմանոց |
---|
Քաղաքացիություն | Մոլդովա, ԽՍՀՄ և Մոլդովական ԽՍՀ |
---|
Մասնագիտություն | քիմիկոս, համալսարանի դասախոս և գյուտարար |
---|
Հաստատություն(ներ) | Մոսկվայի պետական համալսարան, Օդեսայի ազգային համալսարան, Մոսկվայի կայսերական համալսարան և Նովոռոսիյսկի կայսերական համալսարան |
---|
Գործունեության ոլորտ | օրգանական քիմիա, Նավթաքիմիական արդյունաբերություն և Կատալիզ |
---|
Անդամակցություն | Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիա և ԽՍՀՄ գիտությունների ակադեմիա |
---|
Ալմա մատեր | Օդեսայի ազգային համալսարան, Գյոթինգենի համալսարան, Լայպցիգի համալսարան և Նովոռոսիյսկի կայսերական համալսարան |
---|
Կոչում | ԽՍՀՄ ԳԱ ակադեմիկոս |
---|
Գիտական աստիճան | դոկտորի աստիճան և գիտությունների դոկտոր |
---|
Տիրապետում է լեզուներին | ռուսերեն |
---|
Գիտական ղեկավար | Aleksandr Andreevich Verigo? |
---|
Եղել է գիտական ղեկավար | Անտոն Դորոշևսկի, Nikolaĭ Leonidovich Glinka? և Boris Aleksandrovich Kazanskiĭ? |
---|
Հայտնի աշակերտներ | Անտոն Դորոշևսկի և Nikolaĭ Leonidovich Glinka? |
---|
Պարգևներ | |
---|
Երեխա(ներ) | Q114887611? |
---|
Nikolay Zelinsky Վիքիպահեստում |
Փակել
Նախնական կրթությունը ստացել է տեղի գավառային գիմնազիայում, ապա Օդեսայի գիմնազիան։ 1884 թ. ավարտել է Օդեսայի համալսարանի ֆիզիկամաթեմատիկական ֆակուլտետի բնագիտական բաժինը։ 1891 թվականին պաշտպանել է դոկտորական ատենախոսություն և ապա աշխատանքի անցել Մոսկվայի համալսարանում[2]։ Հիմնականում զբաղվել է օրգանական կատալիզի, ածխաջրածինների և նավթի քիմիայի հարցերով։ Նավթի ծանր ածխաջրածինների կատալիտիկ ճեղքմամբ ստացել է նոր բենզիններ և արժեքավոր արոմատիկ ածխաջրածիններ, որոնք ներկերի, պայթուցիկ նյութերի, սինթետիկ կաուչուկի են սինթեզի համար ելանյութեր են։ Ստեղծել է ածխային հակագազը (1915 թ.)։ Զելինսկին արժանացել է պետական մրցանակի (1942, 1946, 1948 թթ.)։
- Առաջին կինը- Ռաիսա (մահվան թվականը 1906 թ.) - ամուսնացած են եղել 25 տարի։
- Երկրորդ կինը - Եվգենիա Կուզմին Կարավաևա, դաշնակահար - ամուսնացած են եղել 25 տարի։
- Աղջիկը՝ Ռաիսա Զելինսկի Պլատե (1910-2001 թթ.)։
- Երրորդ կինը - Նինա Եվգենյովա Ժուկովսկի Բոգ[3], նկարչուհի - ամուսնացած են եղել 20 տարի։
- Որդի՝ Անդրեյ
- Որդի՝ Նիկոլայ[4].
- Հուշարձանը Էլեկտրոստալ քաղաքում։ Բացումը կատարվել է 2013 թ. հուլիսին, քիմիա-մեխանիկական գործարանի դիմացը[5].
- Ընտիր երկեր - Հ. 1-2, Մ-Լ, 1941։
- Երկերի ժողովածու - Հ. 1-4, Մ., 1954-1960։
- Академик Николай Дмитриевич Зелинский։ Девяностолетие со дня рождения. Сборник. — М., 1952.
- Наметкин С. С. Президент Московского общества испытателей природы, академик Николай Дмитриевич Зелинский. К 80-летию со дня рождения. — Б. м., 1941.
- Николай Дмитриевич Зелинский / АН СССР։ Материалы к биобиблиографии учёных СССР. Серия химических наук. Вып. 1. — М-Л., 1946.
- Казанский Б. А., Несмеянов А. Н., Платэ А. Ф. Работы академика Н. Д. Зелинского и его школы в области химии углеводородов и органического катализа. / Ученые записки МГУ. Вып. 175. — М., 1956.
- Фигуровский Н. А. Очерк возникновения и развития угольного противогаза Н. Д. Зелинского. М., 1952.
- Платэ А. Ф. Николай Дмитриевич Зелинский // Люди русской науки։ Математика — Механика — Астрономия — Физика — Химия. — М., 1961.
- История появления первого отечественного противогаза примечание к книге Де-Лазари А. Н. Химическое оружие на фронтах Мировой войны 1914—1918 гг. Краткий исторический очерк.
«Պիոներ կանչ», 1961, թիվ 11։
Евгений Нилов Зелинский // Жизнь замечательных людей М. — 1964.
- A. N. Nesmeyanov, A. V. Tophiev, B. A. Kazansky and N. I. Shuikin (1953). «To the memory of academician Nikolai Dmitrievich Zelinsky». Russian Chemical Bulletin. 2 (5): 683–690. doi:10.1007/BF01178843.
{{cite journal}}
: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
- S. F. Birch; Delaby, R.; Birch, S. F. (1954). «Obituary notices: ... Nicholas Dimitrivich Zelinsky, 1861–1952». Journal of the Chemical Society. 2 (5): 4059–4064. doi:10.1039/JR9540004059.
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 3, էջ 681)։ |