Մթնոլորտային օպտիկա
From Wikipedia, the free encyclopedia
Մթնոլորտային օպտիկա, կամ օդերևութաբանական օպտիկա, «մթնոլորտի կամ մթնոլորտային պրոցեսների օպտիկական բնութագրերի ուսումնասիրությունն է… [ներառյալ] ջերմային և տարածական լուծույթները, որոնք անզեն աչքով նկատելի են»[1]։ Օդերեւութաբանական օպտիկան «մթնոլորտային օպտիկայի այն մասն է, որը զբաղվում է անզեն աչքով դիտվող օրինաչափությունների ուսումնասիրությամբ»[2]։ Այնուամենայնիվ, երկու տերմինները երբեմն օգտագործվում են որպես փոխադարձաբար փոխարինելի։
Օդերեւութաբանական օպտիկական երևույթները Երկրի մթնոլորտի օպտիկական հատկություններն ընդգրկում են օպտիկական երևույթների լայն շրջանակ և տեսողական ընկալման երևույթներ։
Օդերեւութաբանական երևույթների օրինակներ են.
- Երկնքի կապույտ գույնը։ Սա Ռելեյի ցրումից է, որն ավելի բարձր հաճախության / ավելի կարճ ալիքի երկարության (կապույտ) արևի լույսը վերաուղղորդում է դիտորդի տեսադաշտ։
- Արեգակի կարմրավուն գույնը, երբ այն դիտվում է թանձր մթնոլորտի միջով, ինչպես արևածագի կամ մայրամուտի ժամանակ։ Դա պայմանավորված է նրանով, որ կարմիր լույսն ավելի քիչ է ցրվում է, քան կապույտ լույսը։ Կարմիր լույսը հասնում է դիտորդի աչքին, մինչդեռ կապույտ լույսը ցրվում է տեսադաշտից դուրս։
- Երկնքի այլ գույներ, օրինակ՝ շողացող երկինքը մթնշաղին և լուսաբացին։ Սրանք երկնքում գտնվող լրացուցիչ մասնիկներից են, որոնք տարբեր անկյուններով ցրում են տարբեր գույներ։
- Հալոներ, վերջալույսեր, պսակներ և կեղծ արևներ։ Սրանք սառույցի բյուրեղների և մթնոլորտի այլ մասնիկների ցրման կամ բեկման հետևանք են։ Դրանք կախված են տարբեր մասնիկների չափերից և երկրաչափություններից[3]։
- Միրաժներ։ Սրանք օպտիկական երևույթներ են, որոնցում լույսի ճառագայթները թեքվում են օդի բեկման ցուցիչի ջերմային տատանումների պատճառով՝ առաջացնելով հեռավոր առարկաների տեղաշարժված կամ խիստ աղավաղված պատկերներ։ Սրա հետ կապված այլ օպտիկական երևույթները ներառում են Նովայա Զեմլյա էֆեկտը, որտեղ Արևը կարծես թե ավելի շուտ է ծագում կամ մայր մտնում, քան կանխատեսվում էր, աղավաղված ձևով։ Ռեֆրակցիայի տպավորիչ ձևը, որը կոչվում է Ֆատա Մորգանա, տեղի է ունենում ջերմաստիճանի ինվերսիայի դեպքում, երբ հորիզոնում կամ նույնիսկ հորիզոնից այն կողմ գտնվող առարկաները (օրինակ՝ կղզիները, ժայռերը, նավերը և սառցաբեկորները) ձգված և բարձրացած են երևում, ինչպես «հեքիաթային ամրոցները»[4]։ .
- Ծիածաններ։ Դրանք առաջանում են անձրևի կաթիլներում լույսի ներքին արտացոլման և դիսպերսիոն բեկման համակցության արդյունքում։ Քանի որ ծիածանները երևում են արևից երկնքի հակառակ կողմում, ծիածանն ավելի տեսանելի է, որքան արևը մոտ է հորիզոնին։ Օրինակ, եթե արևը գլխավերևում է, ցանկացած հնարավոր ծիածանը հայտնվում է դիտորդի ոտքերի մոտ, ինչը դժվարացնում է այն տեսնելը, և շատ քիչ անձրևի կաթիլներ են պարունակվում դիտորդի աչքերի և գետնի միջև, ինչը ցանկացած ծիածան դարձնում է շատ նոսր[5]։
Այլ երևույթներ, որոնք ուշագրավ են, քանի որ դրանք տեսողական պատրանքների ձևեր են, որոնք ներառում են.
- մթնշաղային ճառագայթներ
- հակամթնշաղային ճառագայթներ
- երկնային օբյեկտների տեսանելի չափերը, ինչպիսիք են Արևը և Լուսինը։