Մասնակից:Lilit97x/Ավազարկղ Ա
From Wikipedia, the free encyclopedia
Ավրամ Նոամ Չոմսկին՝ (ծնված 1928 թվականի դեկտեմբերի 7-ին) ամերիկացի լեզվաբան, փիլիսոփա, գիտնական, պատմաբան, քաղաքական ակտիվիստ և հասարակական քննադատ: Երբեմն համարվելով «ժամանակակից լեզվաբանության հայր»՝ Չոմսկին նաև վերլուծական փիլիսոփայության խոշոր գործիչ է և իմացական գիտության հիմնադիրներից մեկը: Մասաչուսեթսի տեխնոլոգիական ինստիտուտի (ՄՏԻ) պատվավոր պրոֆեսոր, Արիզոնայի համալսարանի դափնեկիր պրոֆեսոր (laureate professor), ավելի քան 100 գրքերի հեղինակ՝ լեզվաբանության, պատերազմի, քաղաքականության և զանգվածային լրատվության միջոցների մասին: Հարում է անարխոսինդիկալիզմին և ազատական սոցիալիզմին (libertarian socialism)։
Ծնված լինելով միջին կարգի Աշկենազի հրեա ներգաղթյալների ընտանիքում Ֆիլադելֆիայում՝Չոմսկին վաղուց հետաքրքրություն էր ցուցաբերում անարխիզմի նկատմամբ Նյու Յորքի այլընտրանքային գրախանութներում:Նա սկսեց սովորել Փենսիլվանիայի համալսարանում 16 տարեկանում` անցնելով լեզվաբանության, մաթեմատիկայի և փիլիսոփայության դասընթացներ:1951թ-ից 1955թ.-ը նա ծառայության անցավ Հարվարդի համալսարանի Հասարակության անդամների միությունում: Հարվարդում նա մշակեց փոխակերպման քերականության տեսությունը: Դրա համար 1955 թ-ին նա արժանացավ դոկտորի կոչման: Չոմսկին սկսեց դասավանդել ՄՏԻ-ում 1957 թ. և լեզվաբանության բնագավառում նշանակալի ցուցանիշ ունեցավ`նշանակալից Շարահյուսություն Կառուցվածքի իր նշանավոր աշխատանքի համար, որը վերափոխեց լեզվի գիտական ուսումնասիրությունը:
1958թ.-ից 1959թ. նա Ազգային գիտական հիմնադրամի աշխատակից էր Ընդլայնված գիտությունների ինստիտուտում: Չոմսկին համարվում է համընդհանուր քերականության տեսության, գեներատիվ քերականության տեսության և Չոմսկիի հիերարխիայի ստեղծող կամ համահեղինակ: Նա նաև առանցքային դեր է խաղացել վարքագծի անկման մեջ՝ հատկապես քննադատելով Բ. Ֆ. Սքինների աշխատանքը:
Չոմսկին հանդես եկավ վիետնամական պատերազմում Մ.Ն. ներգրավվածության դեմ `հավատալով, որ պատերազմը ամերիկյան կայսերականության ակտ է: 1967թ.-ին նա լայն հանրային ուշադրություն է հրավիրել իր «Մտավորականների պատասխանատվությունը» հակա-պատերազմական շարադրությանը:
Նյու Լեֆթի հետ կապված լինելով՝ նա բազմիցս ձերբակալվել էր իր ակտիվության համար և տեղադրվել Ռիչարդ Նիքսոնի Թշնամիների ցուցակի վրա: 1960 և 1970 թվականների վերջին իր աշխատանքը լեզվաբանության մեջ ընդլայնելիս նա նույնպես ներգրավված էր այսպես կոչված գեներացնող իմաստաբանությամբ լեզվաբանության պատերազմներում:1980-ականներին Չոմսկին օգնեց զարգացնել կառավարության և պարտավորեցնող տեսությունը:Էդուարդ Ս. Հերմանի հետ համագործակցելով՝ Չոմսկին հետագայում գրեց Արտադրության համաձայնություն՝ԶԼՄ-ների քաղաքական տնտեսությունը ,որն արտահայտեց մեդիայի քննադատության քարոզչական մոդելը և աշխատեց բացահայտել Արևելյան Թիմորի ինդոնեզացի օկուպացիան:Բացի այդ, նրա խոսքի ազատության պաշտպանությունը՝ ներառյալ Հոլոքոսթի ժխտողների համար ազատ խոսքը, 1980-ականների սկզբին Ֆորիսոնի գործով զգալի հակասություններ առաջացրեց: 1990-ական թվականներին Չոմսկին սկսեց մինիմալիստական ծրագիրը: Ակտիվ ուսումից հեռանալուց հետո (դառնալով պատվավոր 2002 թ.)՝Չոմսկին շարունակեց իր քաղաքական ակտիվ գործունեությունն՝ ընդդեմ ահաբեկչության դեմ պայքարին և աջակցելով Զինված շարժմանը:
Պատմության ամենահետաքրքիր գիտնականներից մեկը՝Չոմսկին, ազդեցություն է ունեցել ակադեմիական դաշտերի լայն զանգվածի վրա:Նա լայնորեն ճանաչված է որպես պարադիգմային հերթափոխ, ով օգնեց մեծ հեղափոխություն առաջ բերել մարդկային գիտությունների մեջ՝նպաստելով լեզվի և մտքի ուսումնասիրման նոր ճանաչողական գաղափարի զարգացմանը: Իր շարունակական գիտական հետազոտություններից բացի, նա շարունակում է մնալ ԱՄՆ արտաքին քաղաքականության, նեոլիբերալիզմի և ժամանակակից պետական կապիտալիզմի, իսրայելա-պաղեստինյան հակամարտության և հիմնական լրատվամիջոցների առաջատար քննադատող: Նրա գաղափարները խիստ կարևոր նշանակություն են ունեցել հակա-կապիտալիստական և հակա-կայսերական շարժումների մեջ: Նրա քննադատներից ոմանք նրան մեղադրում էին հակաամերիկյանիզմի մեջ: