թռչունների տեսակ From Wikipedia, the free encyclopedia
Հյուսիսային խևահավ (լատին․՝ Morus bassanus), խոլահավազգիների ընտանիքի խոշոր ծովաթռչուն, տարածված է Հյուսիսային Ատլանտիկայում։ Ընտանիքի ամենահյուսիսային տեսակը և միակը, որը հանդիպում է Եվրոպայում։ Որպես կանոն կազմում է մի քանի հազար զույգից բաղկացած մեծ գաղութներ և բնադրում են փոքր կղզիների զառիթափ ժայռոտ ափերին։
Հյուսիսային խևահավ | |
Հյուսիսային խևահավ | |
Դասակարգում | |
Թագավորություն | Կենդանիներ (Animalia) |
Տիպ/Բաժին | Քորդավորներ (Chordata) |
Ենթատիպ | Ողնաշարավորներ (Vertebrata) |
Դաս | Թռչուններ (Aves) |
Կարգ | Խոլահավազգիներ (Suliformes) |
Ընտանիք | Խոլահավեր (ընտանիք) (Sulidae) |
Ցեղ | Խևահավեր (Morus) |
Տեսակ | Հյուսիսային խևահավ (M. bassanus) |
Միջազգային անվանում | |
Morus bassanus | |
Տարածվածություն և պահպանություն | |
Հատուկ պահպանության կարգավիճակ՝ Քիչ մտահոգող տեսակ Տաքսոնի տարածվածությունը |
Հմուտ ջրասուզակ է։ Ինչպես և խոլահավերի մեծ մասը, բավականին հատուկ էկոլոգիական խորշ է զբաղեցնում, որտեղ մրցում է միայն թռչունների մի քանի այլ տեսակների հետ։ Մեծ բարձրությունից նա սուզվում է մինչև մի քանի մետր խորություն, որտեղ որսում է յուղոտ ձուկ՝ Ատլանտյան տառեխ, թյունիկ, եվրոպական շպրոտ, ավազաձուկ (Ammodytes spp) և մի քանի այլ տեսակներ։ Դրան նպաստում է արտաքին և ներքին օրգանների լավ հարմարեցվածությունը՝ շրջահոսելի սիգարաձև մարմին, երկար նեղ թևեր, ատամիկներով բարակ կտուց, լողաթաղանթով ոտքեր, փակ արտաքին քթանցքներ և թաղան ունեցող լրացուցիչ ներքին քթանցքներ։
Ընտանիքի ամենամեծ ներկայացուցիչը սագի չափ է։ Մարմնի երկարությունը 87—100 սմ է, թևերի բացվածքը՝ 165—180 սմ, կշիռը՝ 2300—3600 գ[1]։ Արուներն ու էգերը իրարից չեն տարբերվում ո՛չ չափերով, ո՛չ գույնով։ Հասուն թռչունների փետրածածկը գրեթե ամբողջովին մաքուր սպիտակ է, բացառությամբ դարչնագույն-սև ծածկող և առաջին կարգի թափահարող փետուրների։ Գլխի և պարանոցի կողքերին երբեմն հայտնվում է թեթև դեղնավուն-սերուցքային շերտ, որը՝ կախված տարվա եղանակից, կարող է լինել կամ ավելի բաց կամ ավելի մուգ։ Որոշ թռչուններ ընդհանրապես նման շերտ չունեն[2]։ Աչքերը առաջ են քաշված։ Ծիածանաթաղանթը կապույտ է, աչքի շուրջը անփետր մաշկի կապույտ օղակ է, սանձիկը և կզակը սև են։ Ոտքերը դեղնականաչ են[3]։ Կտուցը կապտագորշավուն է, երկար, կոնաձև, վերջում թեթևակի կորացած։ Կտուցի առջևի մասում կան սուր ատամիկներ, որոնցով թռչունը բռնում է որսը։
Կյանքի առաջին տարում երիտասարդ թռչունները լիովին մուգ շագանակագույն են, բայց յուրաքանչյուր փետրաթափումից հետո նրանք ավելի ու ավելի շատ սպիտակ փետուրներ են ձեռք բերում և վերջնական հասուն տեսք են ստանում միայն հինգ տարեկանում։ Կտուցը նույնպես դարչնագունոտ է։ Ճտերն ամբողջովին մերկ են ծնվում և ծածկված են միայն հերձաքարանման սև մաշկով։
Բազմանում է Հյուսիսային Ատլանտիկայի զառիթափ ժայռոտ ափերին և կղզիներին, հիմնականում արևելքում 48-րդ և 66-րդ զուգահեռականների և արևմուտքում 46-րդ և 50-րդ զուգահեռականների միջև[1]։ Հիմնական բնադրավայրերը գտնվում են Գոլֆստրիմի երկայնքով, ինչպես նաև Սուրբ Լոուրենսի ծոցում Կանադայի և Իսլանդիայի արևելյան ափերի երկայնքով։ Բնադրման վայրերում ջրի վերին շերտերի ամառային ջերմաստիճանը սովորաբար 10-15 է °C է, ինչն օպտիմալ պայման է որոշ տեսակի ձկների համար, որոնցով սնվում են թռչունները[2]։ Հայտնի է հյուսիսային խևահավի 45 (2004թ. տվյալներով) գաղութ, որոնցից ամենամեծն ունի ավելի քան 100000 առանձնյակ և գտնվում է Քվեբեկի Բոնավանթուր կղզում[4]։ Եվրոպայում ամենամեծ բնադրավայրերը գտնվում են Շոտլանդիայի հրաբխային փոքր կղզիների վրա (Սենթ Կիլդա կղզեխմբի Բորերեյ և Ֆերթ-օֆ-Ֆորտ ծովածոցի Բաս Ռոք կղզիներում, համապատասխանաբար 60 և 48 հազար[5])։ Բորերեյ կղզու անունից թռչունը ստացել է իր գիտական տեսակային անվանումը՝ bassanus[6]:
Խևահավերի այլ խոշոր գաղութներ, ի լրումն վերը թվարկվածների, գրանցվել են Նյուֆաունդլենդում, Ֆարերյան կղզիներում, Շեթլանդում, Օրկնիում, Հեբրիդներում, Իռլանդիայի, Մեծ Բրիտանիայի և Ֆրանսիայի հյուսիս-արևմտյան ափերի մոտ[7]։ Բնադրող ամենահյուսիսային գաղութը գտնվում է անդրբևեռային Նորվեգիայի Թռչունների կղզում (նորվ.՝ Storstappen, 71°8’32"N 25°20’14"E), ամենահարավայինը՝ Նյուֆաունդլենդում (46° 50’N)։ Ռուսաստանում խևահավերի միակ գաղութը, որը բաղկացած է 145 զույգից (2006 թ. տվյալներով), գրանցվել է Խարլով կղզում՝ Կանդալակշայի արգելոցի տարածքում։ Այս թռչունների երբեմն թռչելով հասնում են նաև Ռուսաստանի հյուսիսային ափի երկայնքին ընդհուպ մինչև Ուրալ։
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.