Հարավսլավիայի թագավորություն

Հարավսլավիայի թագավորություն (սերբ.՝ Краљевина Југославија, խորվ.՝ Kraljevina Jugoslavija), 1929 - 1945 թթ. գոյություն ունեցած բալկանյան պետության անվանում։ Գոյություն է ունեցել ժամանակակից Սլովենիայի, Խորվաթիայի, Սերբիայի, Բոսնիա և Հերցեգովինայի և Մակեդոնիայի տարածքում։ Անվանումը ընդունվել է 1929 թվականի հունվարի 6-ին սերբերի, խորվաթների և սլովենների թագավոր Ալեքսանդրի պետական հեղափոխությունից հետո։ 1918 թվականի դեկտեմբերի 1-ից մինչ այդ, պետությունը կոչվում էր Սերբերի, խորվաթների և սլովենների թագավորություն։

Краљевина Југославија
Հարավսլավիայի թագավորություն

←  ←  1918 - 1943  →
Քարտեզ
(1930 թ.)
Ընդհանուր տեղեկանք
Մայրաքաղաք	Բելգրադ
Մակերես	247542 (1921 թ.)
Բնակչություն	11984911 (1921 թ.)
Մակերես	247542 (1931 թ.)
Բնակչություն	13934038 (1931 թ.)
Լեզու	Սերբոխորվաթերեն[1]
Հիմն	Հարավսլավիայի թագավորության օրհներգ
Արժույթ	Հարվսլավական կրոն (1918–1920) Հարավսլավական Դինար (1920–1945)
Իշխանություն
Պետական կարգ	Սահմանադրական միապետություն (1918–1929 / 1934–1945) Բացարձակ միապետություն (1929–1934)
Պետության գլուխ	Թագավոր
Օրենսդրություն	Ազգային Ասամբլեա
Պատմություն

Պատմություն

1921 թվականին սերբերի, խորվաթների և սլովենների թագավորությունը սահմանադրություն է ընդունում, որը նախատեսում էր մի շարք դեմոկրատական ազատություններ։ Ալեքսանդր I-ը սահմանադրությունն ընդունելուց հետո դառնում է թագավոր։ Միայն թե արդեն 1921—1929 թթ. ընդունվում է քաղաքական կուսակցության գործունեությունը սահմանափակող օրենքների շարք (1921 օգոստոսի 1)։ «Օրենք պետության պաշտպանությանը» արգելում է Հարավսլավիայի կոմունիստական կուսակցության ործունեությունը^[2]։ 1923 թվականի ամռանը Ժողովրդական համագումարը դատարանին է տալիս այս օրենքի վերահսկողության պատասխանատվութլունը, իսկ Խորվաթիայի կոմունիստական կուսակցության գործունեությունը դադարեցվում^[3]։ Թագավորի կառավարումը այդ ժամանակաշրջանում բնութագրվում էր ավտորիտար-պահպանողական միտումներով։ Հարավսլավիայի թագավորությունը էթնիկական կոնֆլիկտներից խուսափելիս և անկման վտանգից բաժանվեց՝ չհամապատասխանելով հարավսլավական հիմնական ժողովուրդներից ոչ մեկի տարածքին։ 1929 թվականի հունվարի 6-ին Ալեքսանդրը հրապարակում է մանիֆեստ, որով փաստորեն հիմնադրում է իր դիկտատուրան՝ արգելելով քաղաքական կուսակցությունների գործունեությունը։ Միայն 1931 թվականի նոյեմբերի 3-ին ցարը երկրին պարգևում է նոր սահմանադրություն թույլատրում պառլամենտի ընտրությունները։ Միայն 1931 թվականի ընտրություննեևին կանանց պահանջով ցուցադրվել է կառավարական ցուցակը։Նրանում ընտրված էին պատգամավորներ միայն մեկ թույլատրված կուսակցությունից՝ Հարավսլավիայի արմատական- գյուղացիական -դեմոկրատական կուսակցությունից^[4]։ 1932 թվականի նոյեմբերի 7-ին Գյուղացիական դեմոկրատական կոալիցիան ընդունում է կետեր, որոնցում խոսվում է բազմազգ և դաշնային Հարավսլավիայի մասին Ի պատասխան կոալիցիայի առաջնորդ Մաչեկի Վլադկոյի՝ փաստաթուղթը առաջինը ստորագրելուն՝ 1933 թվականին նրան 3 տարով բանտային խիստ ռեժիմով ազատազրկում են^[5]։

Ծանոթագրություններ

1. Թոմաշ Կամուսելլա. Ներկայիս Կենտրոնական Եվրոպայի լեզվի և ազգայնականության քաղաքականությունը. Palgrave Macmillan, 2008. էջ. 228, 297.
2. Югославия в XX веке: очерки политической истории / К. В. Никифоров (отв. ред.), А. И. Филимонова, А. Л. Шемякин и др. — М.: Индрик, 2011. — С. 251. Режим доступа: http://www.inslav.ru/resursy/elektronnaya-biblioteka/2372-2011-jugoslavija-v-xx-veke
3. Югославия в XX веке: очерки политической истории / К. В. Никифоров (отв. ред.), А. И. Филимонова, А. Л. Шемякин и др. — М.: Индрик, 2011. — С. 252. Режим доступа: http://www.inslav.ru/resursy/elektronnaya-biblioteka/2372-2011-jugoslavija-v-xx-veke
4. Югославия в XX веке: очерки политической истории / К. В. Никифоров (отв. ред.), А. И. Филимонова, А. Л. Шемякин и др. — М.: Индрик, 2011. — С. 267, 272. Режим доступа: http://www.inslav.ru/resursy/elektronnaya-biblioteka/2372-2011-jugoslavija-v-xx-veke
5. Харитонова Н.А. Внешняя политика Югославии до убийства короля Александра в 1934 г. // Исторические, философские, политические и юридические науки, культурология и искусствоведение. Вопросы теории и практики. - 2011. - № 7-1. - С. 185