![cover image](https://wikiwandv2-19431.kxcdn.com/_next/image?url=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/54/COP21_participants_-_30_Nov_2015_%252823430273715%2529.jpg/640px-COP21_participants_-_30_Nov_2015_%252823430273715%2529.jpg&w=640&q=50)
Կլիմայի փոփոխության քաղաքականություն
From Wikipedia, the free encyclopedia
Կլիմայի փոփոխության քաղաքականություն, կլիմայի փոփոխությանը արձագանքելու տարբեր հեռանկարների արդյունք։ Գլոբալ տաքացումը հիմնականում պայմանավորված է մարդու տնտեսական գործունեության ջերմոցային գազերի արտանետումներով, հատկապես հանածո վառելիքի այրմամբ, որոշ արդյունաբերությոան բնագավառներով, ինչպիսիք են ցեմենտի և պողպատի արտադրությունը և հողօգտագործումը գյուղատնտեսության և անտառային տնտեսության համար։ Արդյունաբերական հեղափոխությունից ի վեր հանածո վառելիքը դարձել է էներգիայի հիմնական աղբյուրը տնտեսական և տեխնոլոգիական զարգացման համար։ Հանածո վառելիքի և այլ ածխածնային ինտենսիվ արդյունաբերության կենտրոնականությունը հանգեցրել է զգալի դիմադրության կլիմայի բարենպաստ քաղաքականությանը, չնայած նման քաղաքականության անհրաժեշտության վերաբերյալ լայն գիտական կոնսենսուսին։
![Thumb image](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/54/COP21_participants_-_30_Nov_2015_%2823430273715%29.jpg/640px-COP21_participants_-_30_Nov_2015_%2823430273715%29.jpg)
Կլիմայի փոփոխությունն առաջին անգամ որպես քաղաքական խնդիր ի հայտ եկավ 1970-ականներին։ Կլիմայի փոփոխությունը մեղմելուն ուղղված ջանքերը 1990-ականներից սկսած եղել են միջազգային քաղաքական օրակարգում, և դրանք նույնպես ավելի ու ավելի են դիտարկվում ազգային և տեղական մակարդակներում։ Կլիմայի փոփոխությունը բարդ գլոբալ խնդիր է։ Ջերմոցային գազերի (ՋԳ) արտանետումները նպաստում են գլոբալ տաքացմանը ողջ աշխարհում՝ անկախ այն բանից, թե արտանետումները որտեղ են տեղի ունենում։ Այնուամենայնիվ, գլոբալ տաքացման հետևանքները շատ տարբեր են՝ կախված այն բանից, թե որքան խոցելի է տվյալ վայրը կամ տնտեսությունը դրա հետևանքների նկատմամբ։ Գլոբալ տաքացումը բացասաբար է ազդում ընդհանուր տնտեսության վրա, և կանխատեսվում է, որ ավելի շատ է վատթարացվելու տնտեսության վիճակը ջերմաստիճանի բարձրացման պատճառով։ Ինչպես հանածո վառելիքից, այնպես էլ վերականգնվող էներգիայի աղբյուրներից օգտվելու հնարավորությունը զգալիորեն տարբերվում է երկրից երկիր։
Կլիմայի հետ կապված տարբեր պարտականությունները, օգուտներն ու սպառնալիքները, որոնց բախվում են աշխարհի երկրները, նպաստեցին այն փաստին, որ կլիմայի փոփոխության վերաբերյալ առաջին համաժողովները ստեղծեցին միայն խնդրին անդրադառնալու մտադրության ընդհանուր հայտարարությունները և զարգացած երկրների կողմից արտանետումները նվազեցնելու ոչ պարտադիր գործողությունները։ 21-րդ դարում մեծ ուշադրություն է դարձվել այնպիսի մեխանիզմների վրա, ինչպիսիք են կլիմայի ֆինանսավորումը, որպեսզի խոցելի երկրները կարողանան հարմարվել կլիմայի փոփոխությանը։ Որոշ երկրներ և տեղական իրավասություններ որդեգրել են կլիմայի համար բարենպաստ քաղաքականություն, որը շատ ավելին է, քան ընդունված է միջազգայնորեն։ Այնուամենայնիվ, ջերմոցային գազերի արտանետումների տեղական կրճատումները, որին հասնում են նման քաղաքականությունները, սահմանափակ կարողություն ունեն դանդաղեցնելու գլոբալ տաքացումը, քանի դեռ ջերմոցային գազերի ընդհանուր արտանետումները չեն նվազել ամբողջ մոլորակում։
2020-ական թվականներից ի վեր, հանածո վառելիքից էներգիան վերականգնվող էներգիայի աղբյուրներով փոխարինելու իրագործելիությունը զգալիորեն աճել է, քանի որ որոշ երկրներ այժմ արտադրում են գրեթե ողջ էլեկտրաէներգիան վերականգնվող աղբյուրներից։ Կլիմայի փոփոխության սպառնալիքի մասին հանրային իրազեկվածությունը մեծապես բարձրացել է երիտասարդների կողմից առաջնորդվող սոցիալական շարժման և կլիմայի փոփոխության ազդեցությունների տեսանելիության շնորհիվ, ինչպիսիք են եղանակային ծայրահեղ իրադարձությունները և ջրհեղեղները, որոնք առաջացել են ծովի մակարդակի բարձրացումից։ Բազմաթիվ հարցումներ ցույց են տալիս, որ ընտրողների աճող մասնաբաժինը աջակցում է կլիմայի փոփոխության դեմ պայքարը որպես բարձր առաջնահերթություն, ինչը հեշտացնում է քաղաքական գործիչներին հավատարիմ մնալ այնպիսի քաղաքականությանը, որը ներառում է կլիմայական գործողություններ։ COVID-19-ի համաճարակը և տնտեսական անկումը հանգեցնում են «կանաչ վերականգնման» լայնածավալ կոչերի, երբ որոշ քաղաքականություններ, ինչպիսիք են Եվրոպական միությունը, հաջողությամբ ինտեգրում են կլիմայի գործողությունները քաղաքականության փոփոխության մեջ։ Կլիմայի փոփոխության բացահայտ ժխտումը մինչև 2019 թվականը դարձել էր շատ ավելի քիչ ազդեցիկ, և ընդդիմությունը կենտրոնացել է ձգձգումների կամ անգործության խրախուսման ռազմավարությունների վրա։