Կենդանական յուղ

Կենդանական յուղեր կամ Կենդանական ճարպեր, կենդանիներից ստացվող լիպիդային նյութեր։ Կախված հումքի տեսակից և որակից արտադրվում են տավարի, ոչխարի, խոզի, ոսկորի, խառը և թռչունների (հավի, սագի, բադի) յուղերը։

Թաց խոզաճարպ

Տեսակներ

Լինում են՝

• պինդ
• հեղուկ։

Պինդ ճարպերը պարունակվում են ցամաքային կենդանիների, հեղուկները՝ ձկների, ծովային կաթնասունների հյուսվածքներում, ինչպես նաև ցամաքային կենդանիների ոսկորներում և կճղակներում։ Պինդ կենդանական ճարպերին բնորոշ է հագեցած, հեղուկներին՝ չհագեցած ճարպաթթուների (մինչև 4,5 և 6 կրկնակի կապ) բարձր պարունակությունը։ Առանձնահատուկ նշանակություն ունի կաթնաճարպը (կաթնայուղ), որը կազմում է կովի կաթի 2,7-6,0%-ը, կարագի 81-82,5%-ը, յուղի 98% -ը։ Բնական ճարպերը եռգլիցերիդներից բացի պարունակում են նաև ազատ ճարպաթթուներ (կաթնաճարպը՝ մինչև 20, կենդանական ճարպեր՝ 5-7, ձեթերը՝ 5-8 տեսակ), խոլեսթերին, լեցիտին, լիպոքրոմներ (կարոտին, քսանտոֆիլ), վիտամիններ և այլն։

Կիրառում

Կենդանական յուղը լայնորեն օգտագործվում է սննդի, մարգարինի, պահածոների, երշիկների, հրուշակեղենի արտադրությունում, օճառների, քսուկների արտադրությունում, ինչպես նաև այլ բնագավառներում։ Կենդանական սննդի յուղերը գնահատվում են առաջին և բարձր տեսակի, թռչունների յուղը՝ առաջին և երկրորդ տեսակի։

Տավարի, ոչխարի, խոզի ճարպերը հիմնականում օգտագործվում են որպես սննդամթերք։ Վիտամիններով (մասնավորապես A-ով) հարուստ ճարպերը գործածվում են որոշ հիվանդությունների բուժման և կանխարգելման նպատակով։ Տեխնիկական ճարպերը (ձկների, ծովային կաթնասունների և այլն) կիրառվում են թեթև և քիմիական արդյունաբերության մեջ (կաշվի մշակման, օծանելիքի, լվացող միջոցների, քսուքների և այլնի ստացման համար)։ Որպես սննդամթերք օգտագործվող հեղուկ ճարպերը նախապես մշակվում և հոտազրկվում են։ Բեղավոր կետերի ճարպերից ստացվում է մարգարին (տես ճարպերի հիդրում)։

Սննդային յուղերի արտադրության համար որպես հումք ծառայում են կենդանիների սպանդից ստացված փափուկ և ոսկորային հումքը, ինչպես նաև ենթամթերքների, երշիկների, պահածոների արտադրամասների համապատասխան թափոնները։

Յուղի հյուսվածքներն անջատվում են փորի խոռոչի յուղաթաղանթից, ներքին օրգանների արտաքին կուտակումներից, գլխի մսաթափումից, ենթամաշկից և այլն։ Սննդի յուղի հումքը պետք է լինի միայն բարձր որակի, թարմ և չպետք է ունենա արյան բծեր, կեղտոտված արտաքին, մկանային հյուսվածքներ։ Բարձր որակի յուղերը ստանում են ոչ սառեցված ճարպահումքից։ Յուղի հումքը մինչև նախնական մշակումը կարելի է պահել մինչև 36 ժամ՝ 3-4°C ջրի մեջ։ Սառտեցված յուղի հումքը պահվում է -12 °C-ից ոչ բարձր ջերմաստիճանում՝ 1 ամսից ոչ ավելի։

Ոսկրայուղն ստանում են ոսկրազատումից ստացված ոսկորներից։ Խողովակավոր ոսկորները յուղազրկումից հետո օգտագործվում են հուշանվերների արտադրությունում, իսկ մնացած ոսկորները՝ սոսինձի, անասնակերերի արտադրության մեջ։

Մեծ օգտագործում ունեն արևմտյան սննդակարգում՝ հատկապես արագ սննդի արտադրությունում։ Օգտագործվում են նաև տնային կենդանիների կերերի արտադրության արդյունաբերությունում^[1]։

Ծանոթագրություններ

1. Բարձր մակարդակի մսային սնունդներ, Միացյալ Նահանգների սննդի և գյուղատնտեսության կազմակերպություն, Արխիվացված է օրիգինալից 2019-02-07-ին, Վերցված է 2012 թ․ մարտի 16-ին

Գրականություն

• Սարգսյան Ռ.Թ., Չիթչյան Տ.Ժ., Հովհաննիսյան Ա.Հ.. «Անասնաբուծություն», Երևան, «ՀՊԱՀ» (2012),
• Վ. Մ. Հովահաննիսյան. «Մսի և մսամթերքի տեխնոլոգիա», Երևան, «ՀՊԱՀ»