Խորհրդա-գերմանական սահմանագծային պայմանագիր

Խորհրդա-գերմանական սահմանագծային պայմանագիր օգոստոսի 23-ին կնքված Մոլոտով-Ռիբենտրոպ պակտի երկրորդ լրացուցիչ արձանագրություն էր^[1][2]։ Այն գաղտնի համաձայնություն էր կնքված 1939 թվականի սեպտեմբերի 28-ին Նացիստական Գերմանիայի և ԽՍՀՄ-ի միջև միացյալ ուժերով Լեհաստան ներխուժելուց հետո^[3]։ Այն ստորագրել են երկու երկրների արտաքին գործերի նախարարներ Իոահիմ ֆոն Ռիբենտրոպը և Վյաչեսլավ Մոլոտովը Իոսիֆ Ստալինի ներկայությամբ։ Արձանագրության միայն փոքր հատվածն էր, որ դարձավ հանրային Նացիստական Գերմանիայում, իսկ ԽՍՀՄ-ում մնաց գաղտնի։ Պակտի երրորդ գաղտնի արձանագրությունը ստորագրվեց 1941 թվականի հունվարի 10-ին Ֆրիդրիպ Վերներ ֆոն Շուլենբերգի և Մոլոտովի միջև, որով Գերմանիան հայտնեց իր նկրտումների մասին Լիտվայի բաժանման հարցում, որից մի քանի ամիս անց սկսվեց հակախորհրդային Բարբարոսա ռազմագործողությունը^[4]։

Գաղտնի հոդվածներ

Նացիստների արտաքին գործերի նախարար Յոախիմ ֆոն Ռիբենտրոպը ստորագրում է Գերմանա-խորհրդային պակտը 1939 թվականի սեպտեմբերի 28-ին։

Պայմանագրում ներառվեցին մի շարք գաղտնի հոդվածներ։ Այս հոդվածները թույլ տվեցին փոխանակել գերմանացի և խորհրդային ազգերին Լեհաստանի օկուպացված հատվածներում, վերախմբագրել Մոլոտով-Ռիբենտրոպ պակտով սահմանված հետաքրքրության շրջանակները, բացի այտ համաձայնություն ձեռք բերել արգելել որևէ լեհական գաղափարախոսություն, որն ուղղված կլինի մյուս կողմի դեմ։

Լեհաստան ներխուժման ժամանակ գերմանական Վերմախտը նվաճել էր Լյուբլինի վոևոդությունը և և Վարշավայի վոևորդությունը, որոնք Մոլոտով-Ռիբենտրոպ պակտով գտնվում էին խորհրդային հետաքրքրությունների շրջանակում։ Որպեսզի փոխհատուցվի ԽՍՀՄ-ի այս «կորուստ»-ը, պայմանագրի գաղտնի լրացմամբ Լիտվան մտավ ԽՍՀՄ-ի հետաքրքրությունների շրջանակում, բացառությամբ փոքր հատվածի։ Այս փոփոխությունից հետո ԽՍՀՄ-ը վերջնագիր ներկայացրեց Լիտվային, օկուպացրեց այն 1940 թվականի հունիսի 15-ին և հիմնադրեց Լիտվական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունը։

Ծանոթագրություններ

1. Sharon Korman (1996). The Right of Conquest : The Acquisition of Territory by Force in International Law and Practice. Oxford University Press. էջ 167. ISBN 0191583804. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 25-ին. «For the text of the German-Soviet Frontier Treaty see Degras, Soviet Documents on Foreign Policy, iii. 377.»
2. Davies 2008, page 30 (ibidem).
3. Davies, Norman (2008) [1996]. Europe: a History. Oxford University Press, Pan Macmillan. էջեր 1001, 1004. ISBN 0-19-820171-0.
4. Britannica (2015). «A secret supplementary protocol (signed September 28, 1939)». German-Soviet Nonaggression Pact. Encyclopædia Britannica. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 25-ին.