քիմիական միացություն From Wikipedia, the free encyclopedia
Լիպոպոլիսախարիդ (LPS, անգլ.՝ lipopolysaccharide), մակրոմոլեկուլ՝ բաղկացած պոլիսախարիդից, որը կովալենտորեն կապված է լիպիդին՝ գրամ բացասական բակտերիաների արտաքին թաղանթի հիմնական բաղադրիչն է։
Լիպոլիսախարիդների կառուցվածքը ներառում է 3 կովալենտորեն կապված բաղադրիչներ.
Լիպիդ A-ն դիսախարիդ է` անսովոր հիդրոքսիմիրիստական ճարպաթթվի մի քանի միացված շղթաներով։ Բակտերիալ բջիջի ոչնչացումից հետո լիպիդ A- ն արտանետվում է արյան մեջ և կարող է առաջացնել ծանր թունավոր ազդեցություն, այդ թվում սեպտիկ ցնցում։ Կենտրոնական օլիգոսախարիդը բաղկացած է անսովոր շաքարներից։ Այն ծառայում է որպես մոլեկուլային կամուրջ և միացնում լիպիդ A- ն O անտիգենին։ Դա էնդոտոքսին է և արյան մեջ թողնելիս, ինչպես նաև լիպիդ A-ն, կարող է առաջացնել թունավորում, մինչև իսկ սեպտիկ ցնցում, չնայած ավելի փոքր չափով, քան լիպիդ A-ն։
O- անտիգենը պոլիսախարիդային շղթա է, որը կցված է կենտրոնական օլիգոսախարիդին։ Լիպոլիսախարիդի այս մասը ենթարկվում է շրջակա միջավայրի ազդեցությանը։ O-անտիգենի կազմը տատանվում է կախված բակտերիաներից։ Որքան երկարեն O- անտիգեն պոլիսախարիդները, այնքան ավելի վատ են հիդրոֆոբիկ հակաբիոտիկները դրանց միջոցով ներթափանցում մանրէային բջիջ։ Լիպոլիսախարիդի այս մասը առավել իմունոգեն է և հեշտությամբ ճանաչվում է ընդունողի իմունային համակարգի կողմից, ինչը և նրա անվան բացատրությունն է։
Լիպոպոլիսաքարիդը (LPS, էնդոտոքսին) բոլոր գրամ-բացասական միկրոօրգանիզմների բջջաթաղանթի արտաքին մասի ջերմակայուն բաղադրիչն է։ Այն ապահովում է մանրէների բջիջի կառուցվածքային ամբողջականությունը և պաշտպանում թաղանթը շրջակա միջավայրի ագրեսիվ ազդեցություններից։ Լիպոլիսախարիդի բացասական լիցքը մեծացնում է մանրէների ընդհանուր բացասական լիցքը և կայունացնում դրա թաղանթը։ Շատ հակաբիոտիկներ գործում են լիպոլիսախարիդին վնասելու համար։
Էնդոտոքսին տերմինը գիտականի իմաստաբանության մեջ մտել է 1892 թվականին։ Սա էր գրամ-բացասական մանրէների լիպոպոլիսախարիդի լիզատի ջերմակայուն բաղադրիչի անվանումը։ Էնդոտոքսին և լիպոպոլիսախարիդ տերմինները հաճախ օգտագործվել են որպես հոմանիշներ[1]։
Էնդոտոքսինները կարող են փոխազդել մակրոօրգանիզմի տարբեր բջիջների հետ և, կախված դոզայից, պատճառել դրանց վնասը կամ խթանել ֆիզիոլոգիապես ակտիվ նյութերի սինթեզը։ Էնդոտոքսինի գործողության վտանգավոր հետևանքներն են Դիսեմինացված ներանոթային մակարդման համախտանիշով (ԴՆՄ) և էնդոտոքսինային ցնցումներով։ Նախկինում հավատացել են, որ սովորաբար աղիքից պորտալարային երակ մտնող բոլոր էնդոտոքսինները վերացվում են լյարդի ֆիքսված մակրոֆագների համակարգով։ Ներկայումս էնդոտոքսինները հայտնաբերվել են գործնականում առողջ մարդկանց համակարգային շրջանառության մեջ[2]։
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.