Գաուդեամուս իգիտուր

«Գաւդեամուս» կամ «Գաուդեամուս իգիտուր» (լատին․՝ gaudeamus igitur – ցնծանք, ուրախանանք), ուսանողական լատիներեն երգ (հիմն)^[1]։

Գաուդեամուս իգիտուր
Տեսակ	commercium song? և խնջույքի երգ
Gaudeamus igitur Վիքիպահեստում

«Gaudeamus igitur» կոչվում է ըստ առաջին բառի կամ տողի։ Լատիներեն Vita brevis ars longa աֆորիզմի հարասությունն է, այդ պատճատով հայտնի է նաև որպես «De brevitate vitae» («Կյանքի վաղանցիկության մասին»)։ Թափառական ուսանողների լավագույն ստեղծագործություններից մեկն է^[2]։

Պատմություն

Երգը հայտնվել է XIII կամ XIV դարում կամ Հայդելբերգի, կամ Փարիզի համալսարանում (Սեբաստիան Բրանտը հիշատակել է 1267 թվականի «Gaudeamus igitur» խորագրով հիմնը)։

«Գաուդեամուսը» վերագրվում է վագանտների՝ միջնադարյան թափառող բանաստեղծների ու երգիչների պաշտամունքային երգերի ժանրին, որոնց թվում եղել են նաև ուսանողներ։

Դարեր շարունակ երգը փոխանցվել է բանավոր և այդ պատճառով էլ բազմաթիվ տարբերակներ կան։ «Գաուդեամուսի» տեքստն առաջին անգամ հրապարակվել է 1776 թվականին^[3], իսկ 1781 թվականին թափառական գրող Քրիստիան Վիլհելմ Քինդլեբենը երգին տվել է այն ձևը, որը պահպանվել է մինչ օրս^[1][4]։ Քինդլեբենի վկայությամբ՝ ինքն ստիպված է եղել երգի տեքստը զգալի փոփոխությունների ենթարկել, այդ թվում՝ գրաքննչական բնույթի.

Ես ստիպված էի փոխել այս հին ուսանողական երգը, քանի որ բանաստեղծական ձևը, ինչպես այս տեսակի երգերի մեծ մասում, վատ էր։ ...Շատ տողեր բոլորովին բաց են թողնվել․ դրանք, ըստ ակադեմիայի օրենքի, չէր կարելի երգել հրապարակայնորեն^[3]։

Երգի նոտաներն առաջին անգամ հրապարակվել են «Lieder für Freunde der Geselligen Freude» (Leipzig, 1788) ժողովածուում։ «Գաուդեամուսի» այս տարբերակը ժողովրդականություն է վայելում նաև մեր օրերում, բայց միակը չէ. կա երգի ևս մեկ, ավելի վաղ տարբերակ, որը թվագրվում է 1717 թվականով և, ի տարբերություն նախորդի, կատարվում է մինոր լադով։

Երգն Ուսանողական սպորտի միջազգային ֆեդերացիայի պաշտոնական հիմնն է^[5]։

Տեքստ և թարգմանություն

Ստորև ներկայացված է երգի լատիներեն տեքստի տարբերակներից մեկը և թարգմանությունն անգլերեն ու հայերեն։ Յուրաքանչյուր տան առաջին երկու և վերջին տողերը կատարվում են երկու անգամ։ Այսպիսով, յուրաքանչյուր տան տողերը կատարվում են հետևյալ կարգով․ I, II, I, II, III, IV, V, V։

Լատիներեն[6]	Անգլերեն	Հայերեն
Gaudeamus igitur, Iuvenes dum sumus, Post jucundam juventutem Post molestam senectutem Nos habebit humus.	Let us rejoyce While we are not old. After a pleasant youth After a troubling old age The earth will have us.	Արդ, եկե՛ք ցնծանք քանի դեռ երիտասարդ ենք, Կենսուրախ պատանեկությունից Եվ տանջալի ծերությունից հետո Հողին ենք հանձնվելու ամենքս։
Ubi sunt, qui ante nos In mundo fuere, Vadite ad superos, Transite ad inferos, Ubi jam fuere.	Where are they who, before us, Were in the world? Go to the heavens Cross over into hell Where they went through already.	Որտե՞ղ են աշխարհում մեզանից առաջ ապրողները, Բարձրացեք երկինք Կամ իջեք դժոխք Եթե կուզեք տեսնել նրանց։
Vita nostra brevis est, Brevi finietur, Venit mors velociter, Rapit nos atrociter, Nemini parcetur.	Our life is brief Soon it will end. Death comes quickly Snatches us cruelly To nobody shall it be spared.	Մեր կյանքը կարճ է, շուտով կավարտվի, Մահն արագ է վրա հասնում Եվ անխնա հափշտակում է մեզ, Ոչ ոք չի փրկվի։
Vivat Academia, Vivant Professores, Vivat membrum quodlibet, Vivant membra quaelibet, Semper sint in flore!	Long live the academy! Long live the professors! Long live each student; Long live the whole fraternity; For ever may they flourish!	Կեցցե՛ համալսարանը, կեցցե՛ն պրոֆեսորները, Կեցցե՛ հանրության յուրաքանչյուր անդամը, Կեցցե՛ն նրա բոլոր անդամները, Թող հավետ ծաղկում ապրեն։
Vivant omnes virgines Faciles, formosae Vivant et mulieres :,: Bonae, laboriosae.	Long live all girls, Easy [and] beautiful! Long live [mature] women too, Tender, lovable, Good, [and] hard-working.	Կեցցե՛ն բոլոր չքնաղ և գրավիչ կույսերը, Կեցցե՛ն և կանայք՝ Նրբագեղ և սիրո արժանի, Բարի և աշխատասեր։
Vivat et respublica, Et qui illam regit, Vivat nostra civitas, Mecaenatum caritas, Quae nos hic protegit.	Long live the state as well And he who rules it! Long live our city [And] the charity of benefactors Which protects us here!	Կեցցե՛ մեր պետությունը և նրա իշխողը, Կեցցե՛ մեր քաղաքը, Բարերարների ողորմածությունը, Որը հովանավորում է մեզ այժմ։
Pereat tristitia, Pereant osores, Pereat diabolus, Quivis Antiburschius, Atque irrisores.	May sadness perish! May haters perish! May the devil perish! And also the opponents of the fraternities And their mockers, too!	Թող չքվի թախիծը, թող կորչեն մեր ցավերը, Թող կորչի սատանան, Ուսանողների բոլոր թշնամիները Եվ նրանց ծաղրողները։
Quis confluxus hodie Academicorum? E longinquo convenerunt, Protinusque successerunt In commune forum.	What a gathering of academics is there today? From far away they gathered, Immediately they advanced Into the public forum
Vivat nostra societas, Vivant studiosi! Crescat una veritas, Floreat fraternitas, Patriae prosperitas.	Long live our fellowship, Long live the students; May truth alone thrive May brotherhood flourish (and) the prosperity of the country.
Alma Mater floreat, Quae nos educavit, Caros et commilitones, Dissitas in regiones Sparsos, congregavit.	May our Alma Mater flourish, Which has taught us; Dear ones and comrades, (and) the scattered into places Various, she congregated.

Փաստեր

• Պյոտր Չայկովսկին 1874 թվականին «Գաուդեամուսը» մշակել է քառաձայն արական երգչախմբի համար դաշնամուրի նվագակցությամբ, և նույն թվականին երգչախմբային պարտիտուրան հրատարակվել է Բ. Լ. կեղծանվամբ (այդպես Չայկովսկին ստորագրել է իր երաժշտական ֆելիետոնները)։
• «Գաուդեամուսը» միշտ հնչում է Ունիվերսիադայի պարգևատրման արարողության ժամանակ՝ հաղթած երկրի օրհներգի փոխարեն։
• «ՇԿԻԴ հանրապետություն» ֆիլմում Վիկնիկսորը կատարում է «Գաուդեամուսը» Դոստոևսկու անվան դպրոցի սաների համար։
• «Գաուդեամուսի» ազատ թարգմանությունը կատարում են Մոսկվայի 5-րդ դասարանցիները՝ գիմնազիստի կոչում ստանալու արարողության ժամանակ^[7]։
• Սանկտ Պետերբուրգի հինգերորդ դասարանի աշակերտները կատարում են լատիներեն «Գաուդեամուս իգիտուրը»՝ գիմնազիստի կոչում ստանալու արարողության ժամանակ^[8]։
• 2018 թվականի հունվարի 23-ին Ռոք-Սինդրոմ խմբի անդամները ռոք-գործիքավորմամբ թողարկել են «Gaudeamus»-ի իրենց գործիքային տարբերակը։ Կոմպոզիցիան ընդգրկվել է խմբի համանուն սինգլի կազմում^[9]։

Ծանոթագրություններ

1. Михельсон М. И., Русская мысль и речь: Свое и чужое: Опыт русской фразеологии: Сборник образных слов и иносказаний: в 2 т. Т. 2. — СПб.: тип. Имп. Акад. наук, 1896—1912; М.: Русские словари, 1994. — С. 95.
2. Ваганты // Малый энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона : в 4 т. — СПб., 1907—1909.
3. Деркачёв, 1898, էջ 10
4. Geflügelte Worte: Der klassische Zitatenschatz. — München, 2001, S. 114.
5. «Гимн FISU». Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ մարտի 27-ին. Վերցված է 2021 թ․ նոյեմբերի 13-ին.
6. Studentenlieder. – Aus den hinterlassenen Papieren eines unglücklichen Philosophen Florido genannt, gesammlet und verbessert von C. W. K. 1781, p. 56–58 & p. Vf. (title page with a flower and decoration).
   Reprint inside: Studentensprache und Studentenlied in Halle vor hundert Jahren. Neudruck des ‘Idiotikon der Burschensprache’ von 1795 und der ‘Studentenlieder’ von 1781. Eine Jubiläumsausgabe für die Universität Halle-Wittenberg dargebracht vom Deutschen Abend in Halle: Max Niemeyer (Druck: Buchdruckerei des Waisenhauses), Halle a. S., 1894, Studentenlieder p. 52–54 & p. V (title page with a leaf) (Google (complete work), Google (only the Studentenlieder))
7. «Сценарий посвящения в гимназистов».
8. «Посвящение в гимназисты» (ռուսերեն). Վերցված է 2021 թ․ հունիսի 4-ին.
9. «Рок-Синдром - Gaudeamus». iTunes. 2018 թ․ հունվարի 23.

Գրականություն

• Бабичев Н. Т., Боровский Я. М. Словарь латинских крылатых слов. — М.: Терра, 1997. — С. 291—292.
• Деркачёв И. П. Студенческие песни / И. П. Деркачёв. — М. : Тип. Г. Лисснера и А. Гешеля, 1898. — 32 с.

Արտաքին հղումներ

• Гаудеамус в исполнении камерного хора «Гаудеамус» МГТУ имени Баумана
• Гимн в формате mp3 (3,12 MB)
• СТУДЕНЧЕСКИЙ ГИМН «ГАУДЕАМУС»
• Рок-Синдром - Gaudeamus
• Hoffmann von Fallersleben, Gustav Schwetschke: Gaudeamus igitur. Eine Studie von Hoffmann von Fallersleben. Nebst einem Sendschreiben und Carmen an Denselben von Gustav Schwetschke. Halle, 1872.

Այլ տարբերակներ

• Johann Christian Christoph Rüdiger (editor, published as only "R-d-r"): Auswahl guter Trinklieder, oder Töne der Freude und des Weins, beym freundschaftlichen Mahle anzustimmen. Aus den besten Dichtern gesammlet. – Trink- oder Commersch-Lieder, beym freundschaftlichen Mahle zu singen, aus den besten Dichtern gesammlet. 2nd edition, Hendelscher Verlag, Halle 1795, p. 142–143.
• Neues deutsches allgemeines Commers- und Liederbuch. Germania, 1815, p. 20–21 and 180–183 (Das neue Gaudeamus).
• Leipziger Commersbuch. Bei Karl Tauchnitz, Leipzig, 1816, p. 106–108.
• Berlinisches Commersbuch. Bey Theodor Joh. Chr. Fr. Enslin, Berlin, 1817, p. 27–28 and 158–159 (Das neue Gaudeamus).
• Neues Commersbuch. Germania, 1818, p. 42–43.
• Neues teutsches allgemeines Commers- und Liederbuch. 3rd edition, Germania, 1820 (Tübingen in der Osiander'schen Buchhandlung), p. 25–26.
• Auswahl deutscher Volks- und Burschen-Lieder. Gedruckt und verlegt von der Deckerschen Geheimen Ober-Hofbuchdruckerei, Berlin, 1821, p. 113–114.
• Urceus Lebensreise. – Meine Lebensreise. In sechs Stazionen zur Belehrung der Jugend und zur Unterhaltung des Alters beschrieben von Urceus. Nebst Franz Volkmar Reinhard's Briefen an den Verfasser. Leipzig, 1825, p. 179–180 containg Das neue Gaudeamus (The new Gaudeamus).
• Deutsche Studenten-Lieder des siebzehnten und achtzehnten Jahrhunderts. Nach alten Handschriften gesammelt und mit einleitenden Bemerkungen über die geschichte des deutschen Studentenliedes versehen von Dr. Robert Keil und Dr. Richard Keil. Verlag von M. Schauenburg & C., Lahr, p. 165–167 having „Gaudeamus igitur. (Jenenser Blatt vom Jahr 1776.)“.
• բժշկական պարոդիա, հեղինակ՝ Կայզեր Բրեսլաուից,
  • Archivii italiani di laringologia periodico trimestrale. Anno X.   Ottobre 1890   Fasc. 4. Napoli, 1890, p. 180–181.
  • Internationales Centralblatt für Laryngologie, Rhinologie und verwandte Wissenschaften. Siebenter Jahrgang. (Juli 1890 bis Juni 1891.) Berlin, 1891, p. 132–133.
• Charles B. Randolph (1912). «Three Latin Students' Songs». The Classical Journal. JSTOR. 7 (7): 291–305. JSTOR 3287680. Վերցված է 2021 թ․ մայիսի 4-ին.
• «Gaudeamus igitur / Brüder laßt uns lustig sein / Riemuitkaamme, vielä on». Ingeb.org. Վերցված է 2012 թ․ հուլիսի 12-ին.. Gaudeamus igitur, lyrics in Latin, English, German, Finnish and Esperanto, midi melody
• «Gaudeamus igitur». Dr. Christopher S. Morrissey, Trinity Western University. Վերցված է 2021 թ․ մայիսի 4-ին.
• «Gaudeamus Igitur - English Translation». Karl's Choral Music Webpage. Վերցված է 2021 թ․ մայիսի 4-ին.

Երգեր

• De Brevitate Vitae performed by the Roosevelt Academy Choir
• Gaudeamus Igitur sung at Smith College convocation, 2008 Note the stomping and enthusiasm for the "Vivat academia!" and "Vivant professores" lines.
• Gaudeamus Igitur. Full Latin version. Sung by Basil Billow (audio)

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Գաուդեամուս իգիտուր» հոդվածին։