From Wikipedia, the free encyclopedia
Բուսականության աստվածություններ (անգլ.՝ vegetation deity), դա բնության աստվածություն է, որի անհետացումը և հայտնվելը, կամ կյանքը, մահը և վերածնունդը մարմնավորում են բույսերի աճեցման ցիկլը։
Բնության երկրպագության մեջ աստվածությունը կարող է լինել աստված կամ աստվածուհի՝ վերածնվելու ունակությամբ։ Բուսականության աստվածությունը հաճախ պտղաբերության աստվածն է։ Աստվածությունը սովորաբար ենթարկվում է մասնատման, ցրման և վերաինտեգրման։ Այս ցիկլը փոխանցվում է առասպելներով և վերարտադրվում ծեսերում, նրան տրվում է աստվածաբանական նշանակություն այնպիսի թեմաների վերաբերյալ, ինչպիսիք են անմահությունը, հարությունը և վերամարմնավորումը[1]։ Բուսականության աստվածների առասպելները կառուցվածքային նմանություն ունեն ստեղծման մի քանի առասպելների հետ, որոնցում բնօրինակի էության մարմնի մասերը ծնում են աշխարհի մասեր, ինչպիսին է Իմիրի սկանդինավյան առասպելը[2]։
19-րդ և 20-րդ դարասկզբի դիցարանում, ինչպես, օրինակ, Ջեյմս Ֆրեյզերի «Ոսկե ճյուղում», բուսականության աստվածության կերպարը կապվել է «կենդանի ոգու» ("անգլ.՝ եգիպտացորենի ոգին) հետ , այս իմաստով «ռյո» նշանակում է հացահատիկային ցանկացած բերք։ Ավելին, ըստ Ու.Ֆր. Օտտոյի, գաղափարը հակված է վերածվել հավակնոտ և անօգուտ, անիմաստ համայնքի[3]։
Միջագետքի դիցաբանության մեջ, Ինաննա կամ Իշտար տանող աշխարհ ընկած ճանապարհորդության ընթացքում երկիրը դառնում է ամուլ, և ոչ մարդիկ, ոչ էլ կենդանիները չեն կարող բազմանալ։ Իր քրոջ և անդրաշխարհի տիրակալ Էրեշկիգալի առճակատման արդյունքում Իննան սպանվել է, բայց աստվածների սուրհանդակը մի խմելիք է բերել, որը նրան կյանքի է կոչել։ Նրան թույլատրվել է վերադառնալ վերին աշխարհ միայն այն դեպքում, եթե նրա փոխարեն ուրիշ մեկը գա։ Նրա ամուսինը` բուսականության աստված Դումուզին, համաձայնել է վեց ամիս անցկացնել անդրաշխարհում։ Այս ընթացքում բուսականությունը մահացել է։ Նրա վերադարձը գարնանը բերում է բուսականության վերածնունդը[4]։
Հին եգիպտական դիցաբանության մեջ Երկրի ժողովուրդների շրջանում Օսիրիսի մշակութային նվաճումները առաջացրել էին նրա եղբայր Սեթի նախանձը, որը սպանել և մասնատել է նրան։ Օսիրիսի կինը՝ Իսիսը, ճանապարհորդության է գնացել՝ իր մարմնի տասնչորս մասերը սփռված տարբեր վայրերում հավաքելու համար։ Առասպելի որոշ վարկածներում նա յուրաքանչյուր կտոր թաղել է այնտեղ, որտեղ գտնում էր, որ անապատում բույսեր կաճեն։ Այլ վարկածներում նա հավաքել է ամուսնու մարմինը և հարություն տվել նրան, իսկ հետո նա դարձել է հետմահու տիրակալ[4]։
Եվրոպական բանահյուսության մեջ կանանց պտղաբերությունն ազդել է գյուղատնտեսության վրա[5]։ Տրիպոլիե-Կուկուտենի մշակույթից բուսականության աստվածուհու արձանիկները ունեն ադամանդե և կետավոր նմուշ, որը խորհրդանշում է ցանված դաշտը և կանանց բերրիությունը[6]։
Հիսուս Քրիստոսի առակներում, ինչպիսին է Սերմնացանի առակը, «սերմանողը սերմանում է բառը», որտեղ սերմը Աստծո խոսքն է[7]։ Մանանեխի սերմերի և աճող սերմերի մասին առակները բացատրում են Աստծո Թագավորությունը, որտեղ աճը պայմանավորված է Աստծով և ոչ թե մարդով[8] և հետևում է իր իսկ ժամանակացույցին[9]։ Հովհաննես 12:24[10]։ Հիսուսի մահը և հարությունը համեմատվում է միջուկի հետ, որն ընկնում է հողը և մեռնում, իսկ հետո բերում է բազմաթիվ սերմեր[11]։ Քրիստոնեական շատ ավանդույթներում Զատկի արարողությունը կամ «Հարությունը» անցկացվում է Աստծո ակրում, որտեղ մահացածների մարմինները «սերմ են ցանում»[12]։
Բուսականության աստվածները ներառում են նաև[13].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
