Բյորսեն
From Wikipedia, the free encyclopedia
Բյորսեն (դան․՝ Børsen, "բորսա"), որը հայտնի է նաև որպես Børsbygningen ("բորսայի շենք"), 17-րդ դարի բորսա է Կոպենհագեն կենտրոնում, Դանիայում։ Պատմական շենքը գտնվում է Դանիայի խորհրդարան նստավայր՝ Քրիստիանսբորգի պալատ կողքին Սլոտշոլմեն կղզում։
 | |
|---|---|
 | |
| Տեսակ | գրասենյակային շենք |
| Երկիր |  Դանիա |
| Տեղագրություն | Կոպենհագեն |
| Վայր | Սլոտսհոլմեն |
| Հասցե | Børsgade 2, 1215 København |
| Փողոց | Børsgade? (2) |
| Ճարտարապետական ոճ | հյուսիսային Վերածնունդ |
| Բարձրություն | 56 մետր |
| Երկարություն | 127 մետր |
| Հարկեր | 2[1] |
| Կազմված է | Dragon Spire of Børsen? |
| Սեփականատեր | Grosserer-Societetet?[2], Q12315148?[2], Danish Chamber of Commerce?[2] և Danish royal family?[2] |
| Բնակիչ | Danish Chamber of Commerce?, The Danish ICT Industry Association? և ՆԱՍԴԱՔ Կոպենհագեն |
| Հիմնադրված է | 1640 |
| Ճարտարապետ | Hans van Steenwinckel the Younger? և Lorenz van Steenwinckel? |
| Պատվիրող | Christian IV of Denmark? |
| Իրադարձություններ | պատրաստման կամ շինարարության սկիզբ, Storm on the Stock Exchange? և 2024 Børsen fire? |
| Ժառանգության կարգավիճակ | monument on Kulturstyrelsen register? |
 | |
 | |
| Պաշտոնական կայք | |
1619-1640 թվականներին Քրիստիան IV-ի օրոք կառուցված շինությունը համարվում է Դանիայում հոլանդական վերածննդի ոճի առաջատար օրինակ, այն պահպանվող շինություն է[3]։ Բորսենը, որը զբոսաշրջիկների հայտնի տեսարժան վայրն է, ամենաշատը հայտնի է եղել իր յուրօրինակ ծայրաձողով, որը ձևավորված է չորս վիշապների պոչերի տեսքով, որոնք իրար ոլորված են՝ հասնելով 56 մ բարձրության։ 2024 թվականի ապրիլի 16-ին շենքը լրջորեն տուժել է հրդեհից, որը տապալել է գագաթը[4]։
Պատմություն
Բորսենը պլանավորել է կառուցել Քրիստիան IV- ը՝ որպես Հյուսիսային Եվրոպայում առևտրի և առևտրի կենտրոնի Կոպենհագենի դերը ամրապնդելու իր ծրագրի մաս։ Կառուցվել է ամբարտակի հյուսիսային կողմում, որը միացնում էր Կոպենհագենը նոր շուկայական Քրիստիանշավն քաղաքին, որը ծրագրված էր կառուցել վերամշակված հողի վրա Ամագերի ափին։ Թագավորը Լորենց վան Ստենվինկելին հանձնարարել է նոր շենքի նախագծումը, սակայն Սթինվինկելը կարճ ժամանակ անց մահացել է։ Այնուհետև հանձնարարությունը փոխանցվեց նրա եղբորը՝ Հանս վան Ստենվինկելին[5]։
17-18-րդ դարեր
Տեղանքը նախ պետք է նախապատրաստվեր, քանի որ հիմքը դեռ կայունացված չէր։ Շենքի շինարարությունը սկսվել է 1620 թվականին և հիմնականում ավարտվել է 1624 թվականին՝ բացառությամբ ծայրաձողի (տեղադրվել է 1625 թվականին) և արևելյան գմբեթի մանրամասների (ավարտվել է 1640 թվականին)[6]։ Շենքում եղել են 40 առևտրային գրասենյակ առաջին հարկում և մեկ մեծ սենյակ վերին հարկում։ Շենքը օգտագործվել է որպես շուկա 1620-ական թվականների վերջի[5] ն։
1647 թվականին Քրիստիան IV-ը շենքը վաճառել է վաճառական Յակոբ Մադսենին 50,000 դանիացի ռիգդեյլերով[7]։ Ավելի ուշ Ֆրեդերիկ III-ը շենքը նորից է ձեռք բերել Մադսենի այրուց, որն այլևս չէր կարող իրեն թույլ տալ պահպանել շենքը[5]։
Շենքը վերականգնել է Նիկոլայ Էիգտվեդը 1745 թվականին[8]։
19-20-րդ դարեր
Շենքի ինտերիերը վերանորոգել է ճարտարապետ Հարալդ Կոնրադ Սթիլինգը 1855 թվականին[9]։ 1857 թվականին Ֆրեդերիկ VII-ը շենքը վաճառել է Grosserer-Societetet- ին[6] 70․000 ռիգդեյլերով[7]։
1918 թվականի փետրվարի 11-ին աճող անհավասարության պատճառով գործազուրկ անարխիստները ներխուժել են Բորսեն՝ հարձակվելով ֆոնդային բրոքերների վրա[10]։
Մինչև 1974 թվականը շենքում գործել է Դանիայի ֆոնդային բորսան։
21-րդ դար
2024 թվականի դրությամբ շենքը ծառայել է որպես Դանիայի առևտրի պալատի կենտրոնակայան[11]։
2024 թվականի հրդեհ
2024 թվականի ապրիլի 16-ին հիմնական շենքի պղնձե տանիքի վերանորոգման աշխատանքների ժամանակ բռնկված հրդեհը ոչնչացրել է շենքի մոտ կեսը և հանգեցրեց դրա խորհրդանշական Վիշապներով ծայրաձողիի փլուզմանը[12]։ Զոհեր և վիրավորներ չեն եղե[13] լ։ Բորսենը փրկվել է ավելի վաղ մոտակայքում տեղի ունեցած մի քանի հրդեհներից, երբ այրվելեն հարևան Privatbanken շենքերը։ Շենքի շուրջ գտնվող փայտամածները նույնպես բռնկվել են, ինչը դժվարացրել է հրշեջների համար կրակի մոտ հասնելը[14], մինչդեռ պղնձե տանիքը բարձր աստիճանի տաքացել է[15]։ Զինվորական անձնակազմը նույնպես տեղում էր՝ աջակցելու հրդեհաշիջման աշխատանքներին։ Գործի է դրվել լրացուցիչ տեխնիկա՝ տանիքը հեռացնելու համար, քանի որ այն թույլ չի տվել ջրի հասնել կրակին[14]։ Ֆասադները փլուզման վտանգի տակ են եղել[15], քանի որ շենքը հիմնականում փայտից է եղել[16]։ Այն ի վերջո փլուզվել է ապրիլի 18-ին[17]։
Շենքի զգալի հավաքածուի «մի քանի հարյուր» պատմական արվեստի գործեր[18][19] ինչպես նաև պատմական կահույքը[14] փրկել են այրվող շենքից անձնակազմը, շտապ օգնության աշխատակիցները և անցորդները[20]։ Դրանց թվում է եղել Սկագենի նկարիչ Պեդեր Սեվերին Կրոյերի «Կոպենհագենի ֆոնդային բորսայից» նկարը[21][22]։ Մոտակայքում գտնվող Ազգային թանգարանն անմիջապես ուղարկել է 25 աշխատակիցների՝ օգնելու արվեստի գործերը փրկելու համար[15]։
Դանիայի Առևտրի պալատի գործադիր տնօրեն Բրայան Միկելսենըասել է, որ շենքը կվերակառուցվի «անկախ ամեն ինչից»[16][23]։ Դանիայի փոխվարչապետ Տրոելս Լունդ Պոուլսենը հրդեհն անվանել է «մեր Աստվածամոր տաճարի պահը»։ Հրդեհը տեղի է ունեցել Փարիզի Աստվածամոր տաճարում բռնկված հրդեհից հինգ տարի և մեկ օր անց, ևս մեկ վերանորոգման ժամանակ ծագած հրդեհ, որը նույնպես ոչնչացրել է շենքի տանիքը և գագաթը[14]։ Թագավոր Ֆրեդերիկ X-ը հայտարարություն է տարածել՝ ասելով, որ հրդեհը «տխուր տեսարան է»։ 400 տարիների ընթացքում Քրիստիան IV-ի Բորսենի շենքը եղել է Կոպենհագենի յուրահատուկ ուղենիշը»[24]։
Ճարտարապետություն
Բորսենը կառուցել են ճարտարապետներ Լորենց վան Ստենվինկելը ևՀանս վան Ստենվինկել Կրտսերը։ Շենքը մոտավորապես 128 մ երկարություն ունի և 21 մ լայնությււն[25]։
Շենքը հայտնի էր իր յուրօրինակ ոլորված «Վիշապի ծայրաձողով», որը ստեղծվել էր 1625 թվականին[26] և նախագծված էր որպես չորս միահյուսված վիշապի պոչեր։ Ծայրափողի գագաթին երեք թագեր էին՝ խորհրդանշելով Դանիայի, Նորվեգիայի և Շվեդիայի թագավորությունները։ 1775 թվականին կանգնեցվել է մի նոր ծայրաձող, որը փոքր-ինչ նման էր հինին, քանի որ դրա փլուզման վտանգ կար։ Ենթադրվում էր, որ Քրիստիան IV-ի հրավառության վարպետի կողմից նախագծված ծայրափսղի վիշապները պետք է պաշտպանեին շենքը թշնամիներից և կրակից[6]։
Շենքը ժամանակի ընթացքում որոշ աննշան փոփոխությունների է ենթարկվել։
Բյորսենի արևմտյան ճակատը
Մուտքը
Աթոռների շարք Բյորսալենում
Բյորսալեն
Քրիստիանսբորգի տեսքը աշտարակից
Ծանոթագրություններ
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
