From Wikipedia, the free encyclopedia
Անտոնիո Ֆրանչեսկո Դավիդե Ամբրոջիո Ռոսմինի-Սերբատի (իտալերեն՝ Antonio Francesco Davide Ambrogio Rosmini-Serbati; մարտի 25, 1797, Ռովերտո - հուլիսի 1, 1855, Ստրեզա Լագո Մաջորեում), իտալացի կաթոլիկ քահանա և փիլիսոփա:Նա հիմնել է Ռոսմինյանները՝ պաշտոնապես Բարեգործության ինստիտուտը (իտ.՝ Societas a charitate nuncupata), առաջ է քաշել սոցիալական արդարության հայեցակարգը և իտալական լիբերալ կաթոլիկությունը[8]։ Ալեսանդրո Մանձոնին Ռոսմինիին համարել էր միակ ժամանակակից իտալացի հեղինակը, ում արժե կարդալ[9]։
Ծնվել է | մարտի 24, 1797[1][2][3][…] Ռովերետո, Տրենտո, Տրենտինո Ալտո Ադիջե, Իտալիա[4] |
---|---|
Մահացել է | հուլիսի 1, 1855[1][5][6][…] (58 տարեկան) Ստրեզա, Վերբանիո-Կուզիո-Օսոլա, Պիեմոնտ, Իտալիա[4] |
Քաղաքացիություն | Իտալիայի թագավորություն և Լոմբարդո-Վենետիկ |
Դավանանք | Հռոմի Կաթոլիկ եկեղեցի |
Մասնագիտություն | փիլիսոփա, քահանա և գրող |
Անդամակցություն | Թուրինի գիտությունների ակադեմիա[4] և Ակադեմիա դելա Կրուսկա |
Ալմա մատեր | Պադովայի համալսարան |
Տիրապետում է լեզուներին | իտալերեն[7] |
Կայք | rosmini.it/Objects/Home1.asp |
Antonio Rosmini Վիքիպահեստում |
Անտոնիո Ռոսմինի Սերբատին ծնվել է 1797 թվականի մարտի 24-ին, Ռովերետո քաղաքում, Ավստրիական Տիրոլում։ Նա սովորել է Պադովայի համալսարանում և քահանա է ձեռնադրվել Չիոգգիայում, 1821 թվականի ապրիլի 21-ին։ 1822 թվականին ստացել է աստվածաբանության և կանոնական իրավունքի դոկտորի կոչում[9]։ 1834-1835 թվականներին ղեկավարել է Ռովերետոյի ծխական համայնքը։
Այս ընթացքում Ռոսմինին ձևակերպել է իր «Պասիվության սկզբունքը»։ Ռոսմինին ստիպված էր ինքն իրեն հարցնել. «Իմ ծրագրերն ավելի շատ բխում են բարիք անելու իմ սուբյեկտիվ ցանկությունի՞ց, քան Աստծո կամքը կատարելու ցանկությունից»։ Այս կերպ անդրադառնալով՝ Ռոսմինին սկզբունքը ձևակերպել է երկու մասով. «Պատրա՛ստ եղեք ձեռնարկելու ցանկացած բարեգործություն, բայց միայն այնքան ժամանակ, քանի դեռ Աստծո Նախախնամությունն է ներկայացնում այն» և «Միևնույն ժամանակ ընկղմվե՛ք շարունակական դարձի հանձնառության մեջ՝ փնտրելով սեփական կյանքի բարեփոխում»[10]։
Ռոսմինին ընտրվել է Պիեմոնտի այն ժամանակվա կառավարության քաղաքական խորհրդականի պաշտոնում։ 1848 թվականի օգոստոսին Պիեմոնտի թագավոր Չարլզ Ալբերտը նրան ուղարկել է Հռոմ՝ Ավստրիայի դեմ պայքարում Հռոմի պապին Իտալիայի կողմը ներգրավելու նպատակով[9]։ Ռոսմինին հրավիրվել է ծառայելու Հռոմի Պիոս IX պապի հռոմեական կուրիայում՝ որպես Պապական պետությունների վարչապետ։ Նա մասնակցել է Ինտելեկտուալ պայքարին, որի նպատակն էր ազատագրվել Ավստրիայից, բայց որպես վստահելի եկեղեցական խորհրդական և դիվանագետ, նա չի եղել շարժման նախաձեռնողը, որն ավարտվել է Իտալիայի ազատությամբ և միասնությամբ։ Իրականում, երբ Իտալիան ցանկանում էր ազատվել Ավստրիայից, նրա նպատակն էր ստեղծել նահանգների համադաշնություն, որը պետք է գտնվեր Պապի վերահսկողության տակ[11]։ Հռոմեական Հանրապետության հիմնադրումից հետո Պոնտիֆիկոսը ստիպված է եղել փախչել քաղաքական հարցերով իր նախկին խորհրդականից։ Թեթև քաղաքական հանգամանքները շատ դժվարացրին երկու մարդկանց տարբեր նախագծերը հաշտեցնելը. սոցիալական և իրավական նորարարական բարեփոխումները, որքան էլ համեստ լինեն, զոհ գնացին Եկեղեցու ժամանակավոր ուժերի գերակայությունը պաշտպանելու առավել հրատապ էկզիստենցիալ կարիքներին:[փա՞ստ]
1828 թվականին նա Դոմոդոսոլայի մոտ գտնվող Մոնտե Կալվարիոյում հիմնել է նոր կրոնական համայնք՝ Բարեգործության ինստիտուտը, որը հայտնի է որպես Ռոսմինյաններ։ Ինստիտուտի սահմանադրությունները հաստատվել են 1838 թվականի դեկտեմբերի 20-ին՝ Հռոմի պապ Գրիգոր XVI-ին ներկայացվելով։ Ինստիտուտը արագորեն տարածվել է Անգլիայում և Իտալիայում և հիմնադրումների խնդրանքներ է ստացել տարբեր երկրներից[9]։
Անդամները կարող են լինել քահանաներ կամ աշխարհականներ, ովքեր իրենց նվիրել են քարոզչությանը, երիտասարդության կրթությանը և համընդհանուր բարեգործության՝ նյութական, հոգևոր և մտավոր գործին։ Նրանք աշխատում են Իտալիայում, Անգլիայում, Իռլանդիայում, Ֆրանսիայում, Ուելսում, Նոր Զելանդիայում, Քենիայում, Տանզանիայում, Հնդկաստանում, Վենեսուելայում և ԱՄՆ-ում։ Լոնդոնում նրանք կցվել են պատմական Սուրբ Էթելդրեդա, Էլի Փլեյս և Հոլբորն եկեղեցիներին[11]։ Ռոսմինի քոլեջի տղաների դպրոցը հիմնադրվել է 1962 թվականին՝ Նոր Զելանդիայի Օքլենդ քաղաքում՝ հայր Քեթչեսայդի կողմից[12]։
Ռոսմինիի «Սուրբ եկեղեցու հինգ վերքերից» և «Սոցիալական արդարության սահմանադրությունը» (տե՛ս Աշխատությունները ստորև), մեծ հակազդեցություն է առաջացրել, հատկապես ճիզվիտների շրջանում, և 1849 թվականին դրանք դասվել են Ցանկ արգելված գրքերի շարքում[13]։ Ռոսմինին անմիջապես հայտարարել է իր հնազանդության մասին և հեռացել Ստրեզա Լագո Մաջորեում, որտեղ և մահացել է։ Իր մահից առաջ նա գոհունակություն էր ունեցել իմանալով, որ խնդրո առարկա ստեղծագործությունները արդարացվել են, այսինքն՝ հանվել են Ցանկ արգելված գրքերի շարքից։ Վինչենցո Մարիա Գատին, Սուրբ Թովմա քոլեջի աստվածաբանության դոմինիկյան պրոֆեսորը, Սուրբ Թովմա Աքվինացու անվան պապական համալսարանի նախահայրը և Սուրբ Պալատի վարպետը, մեծ դեր է ունեցել Ռոսմինիի ստեղծագործությունների մասնակի վերականգնման գործում։
Աշխատությունների մասին վեճը շարունակվել է մինչև 1887 թվականը, երբ Լևոն XIII պապը դատապարտել է Ռոսմինիի քառասուն առաջարկները։ Անդրադառնալով այս դատապարտմանը, այնուամենայնիվ, Հավատի վարդապետության միաբանությունը 2001 թվականին հրապարակել է մի փաստաթուղթ, որում հայտարարել է, որ «առաջարկների իմաստը, ինչպես հասկացվում և դատապարտվում է Հրամանագրով, չի պատկանում Ռոսմինիի իսկական դիրքորոշմանը»[14]։
1998 թվականին՝ Հռոմի պապ Հովհաննես Պողոս II-ի կողմից «Fides et Ratio» կոնգրեսում, Ռոսմինին անվանվել է, որպես մեծագույն քրիստոնյա մտածողներից մեկը։
Ռոսմինիի փիլիսոփայական տեսակետի առավել համապարփակ տեսակետը կարելի է գտնել նրա «Sistema filosofico»-ում, որտեղ նա ներկայացրել է մարդու իմացության ամբողջական հանրագիտարանի հայեցակարգը, որը սինթետիկորեն միացված է, ըստ գաղափարների կարգի, կատարյալ ներդաշնակ ամբողջության մեջ։ Մտածելով վերջին փիլիսոփայության դիրքի մասին՝ Ջոն Լոքից մինչև Գեորգ Հեգել, և իր հայացքն ուղղելով մեր գաղափարների ծագման, ճշմարտության և որոշակիության հնագույն և հիմնարար խնդրին, նա գրել է. «Կարծում եմ, որ անհրաժեշտ կլինի մասամբ վերադառնալ հինավուրց ուսմունքներին և մասամբ այդ ուսմունքներին օգուտ տալ ժամանակակից մեթոդներին» (Theodicy, a. 148): Նա ուսումնասիրել է և վերլուծել մարդկային գիտելիքների փաստը և ստացել հետևյալ արդյունքները.
Ըստ Բատիստայի հայր Մոնդինի, Ռոսմինիի փիլիսոփայությունը չի կարող սահմանվել որպես թոմիզմ, քանի որ այն չունի հիմնարար իրական տարբերություն էության և գոյության միջև (Actus essendi), ինչպես նաև Աստծո հայեցակարգը որպես գոյություն և էություն (Esse ut Actus)[15]:
2006 թվականի հունիսի 26-ին Հռոմի Պապ Բենեդիկտոս XVI-ը հերոսական առաքինությունների մասին հրամանագիր է ստորագրել, որով Ռոսմինիին դասվել է Պատվավոր (Venerable) եկեղացականների շարքին[16]:2007 թվականի հունիսի 3-ին Հռոմի Պապ Բենեդիկտոս XVI-ը թույլատրեց հրապարակել Ռոսմինիի երանացումը հաստատող հրամանագիրը։ 2007 թվականի նոյեմբերի 18-ին, Իտալիայի Նովարա քաղաքում, Ռոսմինին դասվել է երանելիների շարքին։
Նրա բազմաթիվ աշխատություններից կազմված 17 հատորով ժողովածուն լույս է տեսել Միլանում (1842-44), և հետագայում լրացվել «Opere postume»-ի կողմից՝ 5 հատորով (Թուրին, 1859–74): Նրա աշխատություններից առավել կարևորներն են.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.