Աբակավիր

Աբակավիր (անգլ.՝ Abacavir, ABC) հակաբորբոքային միջոց Մարդու իմունային անբավարարության վիրուսի ՄԻԱՎ-ի բուժման համար՝ նուկլեոզիդ հակադարձ տրանսկրիպտազային արգելակիչներ դասի բուժման համար հակավիրուսային միջոց է։

Աբակավիր
Նույնացուցիչներ
CAS համար	136470-78-5
PubChem CID	441300
DrugBank	DB01048
CompTox Dashboard (EPA)	DTXSID4046444
ECHA InfoCard	100.149.341
դ ք խ

Աբակավիրը,որը վաճառվում է Ziagen ապրանքանիշի ներքո, ՄԻԱՎ/ՁԻԱՀ-ի կանխարգելման և բուժման համար օգտագործվող դեղամիջոց է^[1][2]։ Աբակավիրը օգտագործվում է ՄԻԱՎ-ի այլ դեղամիջոցների հետ համատեղ և ինքնին խորհուրդ չի տրվում^[3]։

Աբակավիրը ընդունվում է հաբերի կամ լուծույթի տեսքով, կարելի է կիրառել նաև երեք ամսականից բարձր երեխաների համար^[4]։

Աբակավիրը սովորաբար լավ կիրառելի է։ Ընդհանուր կարող են լինել կողմնակի բարդություններ, այդ բարդությունների մեջ են ներառված փսխումը, անքնությունը, ջերմությունը և հոգնածության զգացումը։ Ավելի խորը բարդություններն են hypersensitivity, hepatotoxicity և lactatacidosis տեսակները։ Գենետիկական թեստավորումը կարող է որոշել, թե արդյոք մարդը ենթարկվում է հիպերզգայունության զարգացման ավելի բարձր ռիսկի։ Հիպերզենսիվության ախտանշանները ներառում են ցան, փսխում և հևոց։

Աբակավիրը արտոնագրվել է 1988 թվականին, 1998 թվականի դեկտեմբերի 18-ին հաստատել է Food and Drug Administration կազմակերպությունը՝ դառնալով տասնհինգերորդ հավանության արժանացած հակառետրովիրուսային դեղամիջոցը ԱՄՆ-ում^[5][6]։ Նրա արտոնագիրը լրացել է Միացյալ Նահանգներում 2009 թվականի դեկտեմբերի 26-ին։

Աբակավիրն ընդգրկված է Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության (ԱՀԿ) հիմնական դեղամիջոցների ցանկում^[7]. Այն հասանելի է որպես ունիվերսալ դեղամիջոց։

Սովորաբար Աբակավիրը օգտագործվում է ՄԻԱՎ-ի այլ դեղամիջոցների հետ միասին, ինչպիսիք են Աբակավիրը/լամիվուդինը/զիդովուդինը, Աբակավիրը/դոլուտեգրավիրը/լամիվուդինը և Աբակավիրը/լամիվուդինը։ Աբակավիր/Լամիվուդինի համադրությունը նաև հիմնական դեղամիջոցն է^[8]։ Աբակավիր/lamivudine համադրությունը նույնպես հիմնական դեղամիջոցն է։

Դեղաբանական ազդեցություն

Աբակավիրը արտահայտվում է հակավիրուսային գործողությամբ։ Նուկլեոզիդների սինթետիկ կարբոցիկլային անալոգն է։ ՄԻԱՎ-ի հակառակ transcriptase-ի մրցակցային արգելակիչը։ Մարմնում ներբջջային կինասեսի ազդեցության տակ աբակավիրը վերափոխվում է ակտիվ մետաբոլիտ կարբովիր տրիֆոսֆատի, որը դեզօքսիգուանոզին -5'-տրիֆոսֆատի (dGTP) անալոգն է։ Աբակավիրի ակտիվ տրիֆոսֆատը, բնական dGTP սուբստրատի փոխարեն, ներառված է վիրուսային ԴՆԹ-ի մեջ և դրանով կանխում է 5'- և 3'-ֆոսֆորային էսթեր կապերի առաջացումը, որոնք անհրաժեշտ են ԴՆԹ շղթան երկարացնելու համար։

Կողմնակի ազդեցություններ

Ընդհանուր անբարենպաստ ռեակցիաները ներառում են իրենց մեջ սրտխառնոց, գլխացավ, փսխում, փորլուծություն, անորեքսիա՝ ախորժակի կորուստ, անքնություն։ Հազվագյուտ, բայց լուրջ կողմնակի ազդեցությունները ներառում են իրենց մեջ գերզգայնության ռեակցիաներ, ինչպիսիք են ցանը, դեպրեսիոն վիճակը, անհանգստությունը, ջերմությունը^[9][10]. Աբակավիրը պետք է օգտագործել զգուշորեն լյարդի հիվանդություն ունեցող մարդկանց մոտ, քանի որ դա կարող է վատթարացնել նրանց վիճակը։ Լյարդի խնդիրների նշաններն են՝ սրտխառնոցն ու փսխումը, որովայնի և կոնքի ցավերը, մուգ մեզի, մաշկի դեղնացման և աչքերի սպիտակուցների դեղնացումը^[11]։.

Ծանոթագրություններ

1. The American Society of Health-System Pharmacists. Archived from the original on 21 August 2017. Retrieved 31 July 2015.
2. "Drug Name Abbreviations Adult and Adolescent ARV Guidelines". AIDSinfo: Archived from the original on 9 November 2016. Retrieved 8 November 2016.
3. "What Not to Use Adult and Adolescent ARV Guidelines". AIDSinfo. Archived from the original on 9 November 2016. Retrieved 8 November 2016.
4. Yuen GJ, Weller S, Pakes GE (2008). "A review of the pharmacokinetics of abacavir". Clinical Pharmacokinetics. 47 (6): 351–71. doi:10.2165/00003088-200847060-00001. PMID 18479171. S2CID 31107341.
5. Fischer, Janos; Ganellin, C. Robin (2006). Analogue-based Drug Discovery. John Wiley & Sons. p. 505. ISBN 9783527607495. Archived from the original on 8 September 2017.
6. Kane, Brigid M. (2008). HIV/AIDS Treatment Drugs. Infobase Publishing. p. 56. ISBN 9781438102078. Archived from the original on 8 September 2017.
7. World Health Organization (2019). World Health Organization model list of essential medicines: 21st list 2019. Geneva: World Health Organization. hdl:10665/325771. WHO/MVP/EMP/IAU/2019.06. License: CC BY-NC-SA 3.0 IGO.
8. "Nucleoside reverse transcriptase inhibitors (NRTIs or 'nukes') - HIV/AIDS". www.hiv.va.gov. Archived from the original on 9 November 2016. Retrieved 8 November 2016.
9. "Abacavir Adverse Reactions". Epocrates Online.
10. "Professional Drug Facts", Medically reviewed by Drugs.com. Last updated on Sep 30, 2020.
11. "Abacavir". AIDSinfo. Archived from the original on 6 March 2017. Retrieved 8 November 2016.

Արտաքին հղումներ

• Абакавир (Abacavir) - Энциклопедия лекарств и товаров аптечного ассортимента. РЛС Патент. — Действующее вещество.
• «Abacavir». Drug Information Portal. U.S. National Library of Medicine.
• «Abacavir sulfate». Drug Information Portal. U.S. National Library of Medicine.
• Abacavir pathway on PharmGKB

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Աբակավիր» հոդվածին։