Fonologija (grjek. φωνή "zwuk" + λόγος "słowo, wučba") je rěčespytna disciplina, kotraž zaběra so z wopisowanjom funkcije a nutřkowneje relacije w zwukowym systemje rěče. Fonologija je wusko zwjazana z fonetiku, kotraž přepytuje a wopisuje zwukowy system z fyziologiskeje a akustiskeje strony (fonologija je dźěl fonetiki). Elementarna jednotka fonologije — fonem, zakładny předmjet přepytowanja — opozicije fonemow — fonologiski system rěče[1].
Předmjety fonologije su:
- fonemy — najmjeńše zwukowe jednotki rěče;
- alofony — kombinatoriske a poziciske warianty fonema;
- minimalny por;
- opozicije, na př. spěwnosć — njespěwnosć konsonantiskich fonemow;
- pozicije — městna fonema w słowje;
- neutralizacija opozicije;
- fonologizacija;
- alternacije atd.
Šewc-Schuster H. Gramatika hornjoserbskeje rěče. — Budyšin: Ludowe nakładnistwo Domowina, 1984. — Zwjazk 1 fonologija, fonetika a morfologija. — S. 10, 14.
rěčespytne discipliny
(fonologija |
fonetika |
gramatika
(morfologija |
syntaksa) |
leksikologija |
frazeologija |
semantika |
onomastika |
dialektologija |
stilistika) |
generatiwiski rěčespyt |
kognitiwiski rěčespyt |
komparatiwistski rěčespyt |
neurorěčespyt |
pragmatika |
psychorěčespyt |
sociologiski rěčespyt |
stawizniski rěčespyt
(etymologija) |
synchroniski rěčespyt |
teoretiski rěčespyt |
typologiski rěčespyt
ortografija |
pismowstwo |
stawizny rěčespyta
| Fonetika: |
zwuk rěče | segmentacija | organy rěče (rěčadła) | fonacija | artikulacija | wašnja artikulacje konsonantow | městno artikulacje konsonantow | formant | wokale | konsonanty | akcent (přizwuk) | ton | intonacja | złóžka | mora | MFA | fonetiska transkripcija |
| Fonologija: |
fonem | alofon | opozicija | pozicija | neutralizacja | minimalny por | fonologizacija | alternacija | fonematiska transkripcija |
| Discipliny |
akustiska fonetika | prosodija | akcentologija | ortoepija |
| Rěčespytnicy |
J. N. Baudouin de Courtenay | N. A. Trubieckoj | L. W. Ščerba | L. R. Zinder | R. I. Awanesow | R. O. Jakobson | N. Chomsky | G. Fant |
|
morfonologija | morfologija | syntaksa |
|
|
Móžeš slědowace polěpšić:
- Tutón nastawk hišće je zarodk wo rěčnej temje
Jeli sy jedyn z mjenowanych njedostatkow skorigował(a), wotstroń prošu potrjecheny parameter předłohi {{Předźěłuj}}. Podrobnosće namakaš w dokumentaciji. |
