Gari a Jihar Anambra, Najeriya From Wikipedia, the free encyclopedia
Amawbia gari ne, da ke a cikin ƙaramar hukumar Awka ta Kudu a Jihar Anambra, a Nijeriya. Garin yana da ƙauyuka shida: Umueze, Ngene, Adabebe, Umukabia, Ezimezi da Enu-oji. Tun da daɗewa, Amawbia ta kasance al'umma mai cin gashin ƙanta, tana tafiyar da al'amuranta da kanta. Tun daga shekarar 1905, garin Amawbia ya kasance mazaunin masu mulki ga tsohuwar gundumar Awka, tsohuwar ƙaramar hukumar Njikoka, kuma a halin yanzu, ƙaramar hukumar Awka.[1] Amawbia kuma gida ne Gidan Gwamna da Gidan Yari na Jihar, garin Amawbia ana kiransa da ƙasar manyan manoma da mafarauta Amawbia (Amaobia) ma'ana suna maraba ga kowa da kowa walau ɗan gari ko baƙo. [2]
Amawbia | ||||
---|---|---|---|---|
human-geographic territorial entity (en) | ||||
Bayanai | ||||
Ƙasa | Najeriya | |||
Wuri | ||||
| ||||
Ƴantacciyar ƙasa | Najeriya | |||
Jiha | Anambra |
Garin Amawbia, wanda kuma aka fi sani da Ugbo-Ogiliga, yana kan tsohon titin Enugu zuwa Onitsha, wanda a yau ake kira Nnamdi Azikiwe Avenue. Kusan 35 ne kilomita 35 daga Onitsha, akan waccan hanyar a jihar Anambra, Najeriya. Mahaifin Amawbia shine, bisa ga al'adar baki, Awofia, daya daga cikin 'ya'yan Nri Ifikwuanim, dan Eri na farko (900AD). Eri ya yi hijira daga wurin Aguleri na yanzu, a ƙaramar hukumar Anambra ta Gabas, zuwa Nri, cikin karamar hukumar Anaocha.[1] Wani labari kuma ya nuna cewa mutanen Amawbiya zuriyar sojojin haya ne da mutanen Awka suka ɗauka haya, waɗanda daga baya aka ba su damar zama a yankinsu. Wannan labari ya zama ruwan dare a tsakanin wasu ƴan asalin Awka.
Mutanen Amawbia suna da Sarkin Gargajiya a matsayin shugaban garin wanda ke wakiltar alamar hadin kai da haɗin kai. Kamar yadda kundin tsarin mulkin garin ya tanada, "zai kiyaye al'adu da al'adun mutanen Amawbiya kuma ya zama babban mai faɗa aji don samar da kwanciyar hankali da daidaito. “An san Sarkin gargajiya kuma ana kiransa Okpaligwe 1 na Amawbia. Okpalaigwe na yanzu shine HRH Michael Okoye.
Bukukuwan da mutanen Amawbia suke yi waɗanda suke da yawa (misali Iru-Otite, Onwa asato da bikin Eziokpaligwe da sauransu) ana yin su ne yayin da ake ci da sha da busa da wake-wake. Ana sa tufafi na musamman, kayan ado da zane tare da katako na cam, indigo da dai sauransu. Wani biki da ya shahara a Amawbia shi ne bikin Ezi Okpaligwe wanda ke kawo karshen shekarar noma. A yayin wannan biki, wanda ya kai kwanaki 5 a baya an gyara shi zuwa kwanaki 3 a halin yanzu. Ƙauyuka shida na garin - Umueze, Ngene, Adabebe, Umukabia, Enuoji da Ezimezi suna, nishaɗi yayin al'adun ta hanyar raye-raye, da sauransu, tara kudaden shiga na shekara. Ana bayar da kyaututtuka da takaddun shaida.[3]
Tuntuɓar garin Amawbia tare da Gwamnatin Biritaniya a farkon ƙarni na 20, ɗabi'a mai daɗi da abokantaka ga baƙi, da kuma tunanin mutane na karɓar ingantaccen canji, ya yi tasiri ga fahimtarsu da iliminsu. Daga baya, wannan ya haifar da kafa makarantu a cikin garin duka ta hannun Mishan - Church Missionary Society (CMS), Roman Catholic Church (RCM) daga baya kuma ta Kananan Hukumomi da Jihohi, al'ummar Amawbia da ɗai-ɗaikun mutane. A halin yanzu, Amawbia tana da makarantun firamare guda uku mallakar jihohi - Makarantar the Central School (wanda Ofishin Jakadancin Anglican ya gina), Makarantar Firamare ta Igwedunma (wanda Ofishin Jakadancin Roman Katolika ya gina) da Makarantar Firamare ta Community (Ƙaramar Hukumar ta gina).[4] Haka kuma tana da Hukumar shirya jarabawar shiga jami’a (JAMB) Archived 2019-05-25 at the Wayback Machine, Hukumar Jarrabawa ta Kasa (NECO), da NABTEB (Hukumar Jarrabawar Kasuwanci da Fasaha ta Ƙasa).[5] Jerin makarantu a Amawbia sun haɗa da;
A Amawbia, har zuwa shekarar 1903, akwai addini guda - addinin Ibo na gargajiya (Omenani) wanda dukkanin al'umma suka kasance suna yi. Da zuwan wayewar Yammacin Turai, Ƙungiyar Mishan ta Ikilisiya ta Biritaniya (CMS) ta gabatar da cocin St. Peters Anglican Church a shekara ta 1903. A cikin ruhun yarda da canji mai kyau, mutanen Amawbia sun rungumi addinin Kirista da yawa a matsayin hanyar samun ceto. Masu tuba zuwa Kiristanci sun girma, ta yadda, kasa da shekaru biyar bayan haka, sama da kashi saba'in na al'ummar Amawbia sun zama Kiristoci tare da kafa cocin Katolika da na Anglican a garin.
Hakazalika, ana la'akari da cewa kashi 90% na al'ummar Amawbiya a yanzu Kiristoci ne yayin da kusan kashi 9% na al'adar "Omenani". Daga cikin 1% ana samun ko dai musulmi ne ko kuma wasu ƙungiyoyin addini
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.