Çhengoaylleeaght
From Wikipedia, the free encyclopedia
She studeyrys oaylleeagh er glare ee çhengoaylleeaght, my t'ee sheiltynagh ny feamagh. Sleih ta goaill ayns laue yn studeyrys shoh, t'ad nyn jengoaylleeyn.
Çhengoaylleeaght |
Çhengoaylleeaght heiltynagh |
Sheeanaghtys |
Sheeanchoryssaghtys |
Jalloo-oaylleeaght |
Co-ordrail |
Fockloaylleeaght |
Semantaght |
Semantaght focklagh |
Semantaght staydraaoil |
Semantaght hroggalagh |
Keaylloaylleeaght |
Çhengoaylleeaght feamagh |
Cosney stiagh glare |
Shicklaahengoaylleeaght |
Sheshengoaylleeaght |
Kynneyhengoaylleeaght |
Çhengoaylleeaght antrapoaylleeagh |
Çhengoaylleeaght ghientynagh |
Çhengoaylleeaght whaiyllagh |
Çhengoaylleeaght smooinaghtagh |
Çhengoaylleeaght cho-earrooagh |
Çhengoaylleeaght hoilshee |
Çhengoaylleeaght henndeeagh |
Bun-ocklaght |
Sarey çhengoaylleeagh |
Çhengoaylleeaght chirp |
Çhengoaylleeaght hoylee |
Shennaghys çhengoaylleeaght |
Rolley çhengoayllee |
Feyshtyn gyn freggyrt |
Ta "çhengoaylleeaght" ny çhaglymockle son ooilley oaylleeaghtyn ta jannoo studeyrys er lheid ennagh jeh glare ny çhengaghyn. Dy cadjin t'eh goll er rheynn myr ayrn jeh cowroaylleeaght (studeyrys er cowraghyn). Cha nel e olteynys jeh'n possan shoh gyn argane ennagh. Ta kuse dy sleih credjal dy vel çhengoaylleeaght ny h-ellyn. Dy cadjin, ayns ollooscooillyn, t'eh currit rish ny h-ellynyn. Ta çhengoaylleeaght goaill stiagh ymmodee magheryn cadjin, as adsyn feer anchasley rish-y-cheilley. Ta studeyrys er glare cadjin, veih troggal ghlare (grammeydys) dys keeall (semantaght). Ta studeyrys grammeydys combaasey jalloo-oaylleeaght (jannoo as caghlaa), 'ocklyn as co-ordrail (reillyn ta reaghey ny aghtyn ta focklyn cochiangley dys raaghyn as abbyrtyn).
Mychione sheeanyn ghlare, ta sheeanchoryssaghtys studeyrys er coryssyn sheean as unnidyn neuloaghtagh sheean, as ta sheeanaghtys bentyn rish troyn hene heeanyn ghlare, sheeanyn neu-ghlare, as ny aghtyn t'ad goll er jannoo as toiggal.
Ta çhengoaylleeaght feamagh eiyrt er sheiltynyssyn çhengoaylleeagh ayns ayrnyn myr ynsaghey çhengaghyn joaree, glare-lheeys, çhyndaa as gorley-oaylleeaght ghlare.
Ta çhengoaylleeaght cosoylaghey çhengaghyn (çhengoaylleeaght soylee) as ronsaghey nyn shennaghtyssyn, dys feddyn co-hroyn ghlare as cur coontey da'n aase as bunneydys echey (çhengoaylleeaght shennaghyssagh).
Ny magheryn cadjin as ymmyd jeant jeu dy cadjin, t'ad:
- çhengoaylleeaght heiltynagh;
- çhengoaylleeaght feamagh;
- çhengoaylleeaght cholhaihagh;
- çhengoaylleeaght hoylee.
Shimmey sorçh dy hur-oayllee ta gobbraghey er studeyrys çhengoaylleeagh, as gyn dy vel coardailys eddyr ad ooilley; myr dooyrt earisheyr Russ Rymer:
“ | She çhengoaylleeaght ee cooid y ream ard-scoillaragh ta sleih gleckey er-e-son ny smoo, foddee. T'eh fliugh-vaiht liorish fuill vardee, yeeaghteyryn, fallsoonee, fockle-oayllee, hicklaagee, vea-oayllee, antrapoayllee, as neayr-oayllee, marish fuill erbee ta ry-gheddyn magh ass grammeydeyryn.[1] | ” |