Martin Luther
saggyrt, jeeoilagh, as ughtar Germaanagh (1483–1546) / From Wikipedia, the free encyclopedia
Martin Luther (10 Sauin 1483[1] – 18 Toshiaght Arree 1546), she saggyrt, jeeaghteyr, ughtar, screeudeyr hymn, olloo, as braar Augusteenagh Germaanagh v'eh. V'eh ny ghooinney rassagh jeh'n Aachummey Protestoonagh, as ta e chredjueyn jeeoilagh jannoo bun y Lutheraght.
Martin Luther | |
---|---|
Co-chaslys Martin Luther liorish Lucas Cranach Mooar ayns 1529 | |
Ennym ruggyree | Martin Luder |
Ruggit |
10 Mee Houney 1483(1483-11-10) Eisleben, Coontae Mansfeld, yn Impiraght Raueagh Vannee |
Hooar baase |
18 Toshiaght Arree 1546 (62 bleeaney d'eash) Eisleben, Coontae Mansfeld, yn Impiraght Raueagh Vannee |
Boayl oanluckee | All Saints' Church, Lutherstadt Wittenberg (en) |
Ynnyd beaghee |
Lutherstadt Eisleben (en) Mansfeld (en) Magdeburg (en) Eisenach (en) Erfurt (en) Lutherstadt Wittenberg (en) |
Seyraanaght | Impiraght Romanagh Vannee |
Çhengey | Ladjyn · New High German (en) · Germaanish |
Keird | çhyndaader · jeeoilagh · olloo · friar (en) · leighder · çhyndaader y Vible · screeudeyr hymnyn · aachummeyder Protestoonagh · presbyteyr · fallsoonagh · bochilley anmey · screeudeyr · preaçhoor · cummeyder · scribe (en) |
Failleyderyn | Ollooscoill Wittenberg |
Ynsagh |
Ollooscoill Erfurt (1501 (Gregorian) - 1505 (Gregorian)) master's degree (en) |
Sheshey | Katharina von Bora (en) (1525 - 1546) |
Paitçhyn | |
Ayr | Hans Luther |
Moir | Margarethe Luther |
Braaraghyn as shuyraghyn | |
Mie er enney son |
|
Enmys |
|
Credjue | Agglish Ladjynagh as Lutheraght |
Kianglaghyn fysseree as sheshoil | |
IMDb | nm1051447 |
Discogs ID | 703536 |
Va Luther oardit stiagh 'sy taggyrtys ayns 1507. Haink eh dy yiooldaghey ram ynsaghyn as cliaghtaghyn yn Agglish Chatoleagh Raueagh; phleadail eh noi'n vabbaney er lheh. Chur Luther roish resoonaght acadoil bentyn rish cliaghtey as fondid ny babbanaghyn 'syn obbyr echey, Queig Jeig Traghtyssyn as Kiare Feed ayns 1517. Dob eh jiooldey voish e screeunyn ec aggyrtys Paab Leon X ayns 1520 as yn Impir Raueagh Bannee Çharlse V ec Quaiyl Worms ayns 1521 as kyndagh rish shen v'eh çharbaait voish yn agglish liorish y phaab as deyrit myr mooidjeen liorish yn Impir Raueagh Bannee. Hooar Luther baase ayns 1546 as eh foast çharbaait voish yn agglish.
Dynsee Luther nagh row y saualtys as, myr eiyrtys, y vea veayn cosnit trooid jeih-yannooyn; dy jarroo, t'ad feddynit myr gioot seyr jeh grayse Yee trooid credjue y chredjaltagh ayns Yeesey Chreest, nyn saualtagh voish peccaghyn. Hass e yeeoilys noi eaghtyrys as oik y phaab tra dynsee eh dy nee yn Vible yn ynrican bun jeh fys ashlishagh jeeoilagh,[2] as hass eh noi'n taggyrtoilys er-yn-oyr dy ren eh coontey dagh Creestee bashtit myr saggyrtys co-chadjin.[3] Adsyn ta coardail rish ny h-eieyn shen, as dagh eie Luther, t'ad enmyssit Lutheree, ga dy denmys Luther ad Creestee ny Sushtallagh (Germaanish: evangelisch) myr ny h-enmyn cooie dauesyn ta cliaghtey myr Creest. Ren e hyndaayssyn jeh'n Vible 'stiagh 'sy Ghermaanish ghooghyssagh (tra v'ee ry-gheddyn 'sy Ladjyn) ee ny smoo roshtynagh da'n theay, red chur dy mooar stiagh er yn agglish as er y chultoor Germaanagh. Chur eh rish lhiasaghey yn lhieggan stundayrtit jeh'n Ghermaanish, shiartanse dy phrinsabylyn rish ellyn y çhyndaays,[4] as chur dy mooar stiagh ayns screeudeyrys çhyndaays y Vible 'sy Vaarle, Bible Tyndale.[5] S'mooar y chummaght v'ec e hymnyn er lhiasaghey yn arraneys ayns kialteenyn Protestoonagh.[6] Ren e phoosey rish yn aa-ven reillt Katharina von Bora cur sheese kiaddey da cliaghtey yn phoosey saggyrtoil er-yn-oyr dy lhig eh shen da shirveishee poosey.[7]
Ayns piyr jeh ny h-obbraghyn echey ny s'anmey 'sy vea, chur Luther magh reayrtyn noi-Ewagh, goaill stiagh gyllagh er son eebyrtys ny h-Ewnyn as lostey ny synagogueyn. Chammah's shen, ren ny h-obbraghyn shen jeeraghey er Catolee Raueagh, Anvashtee, as Creestee Neu-hrooraghteyragh.[8] Bunnit er e ynsaghyn, ga nagh chur Luther roish dunverys ny h-Ewnyn,[9][10][11] ta'n chooid smoo jeh screeudeyryn shennaghys smooinaghtyn chur e retrick dy mooar rish lhiasaghey yn noi-Ewnaghys 'sy Ghermaan as y Partee Natseeagh.[12][13][14][15][16][17][18][19]