From Wikipedia, the free encyclopedia
Israel —héra tee hína Tetã Israel (evréo ñe'ẽme: מְדִינַת יִשְרָאֵל Medinat Yisra'el, Oje'e: [mediˈnat jisʁaˈʔel]; áraveñe'ẽme: دولة إِسرائيل Dawlat Isrā'īl, Oje'e: [dawlat ʔisraːˈʔiːl])— ha'e peteĩ tetã hekosãso ojejuhúva Kuarahyresẽ Aguĩgua yvy pehẽnguéme, para Yvy mbytépe rembe'y ñemby kuarahyresẽyguápe. Ijerére ojejuhu yvate gotyo tetã Lívano, kuarahyresẽ ngotyo ojejuhu tetã Síria ha Horytáña, tetã Paletína kuarahyresẽ ngotyo hetãvore Sihorytáña ha kuarahyreike gotyo ojejuhu hetãvore Gása, ñemby kuarahyreike gotyo Ehíto ha ñemby gotyo ojejuhu parapyte Akava, para Pytãme. Israel retãme oiko amo 9 sua tapichakuéra,[2] umívagui hetakue tuichavéva hudío ijypykue hína, Israel añónte voi tetã hudío peteĩva.[7] Ko tetãme oiko avei heta tapicha árave musulmã, Kiritóre ojeroviáva, druso kuéra ha tapichakuéra Samariagua, upéicha avei oiko tapicha aty michĩvéva ijerovia ambuéva ha ijypykue opaichagua. Itavusu, tetã rekuái henda tee ha itáva tuichavéva hína Herusalẽ; oñoñemuvehápe hína táva Tel Aviv-Yafo ha ojejuhuvehápe mba'eapopyha hína táva Haifa.
| Tetã Israel | ||||
|---|---|---|---|---|
| Israel | ||||
| ||||
|
Tetã Momorãhéi: התקווה Hatikva (evréo ñe'ẽme: «Ta'arõmby») | ||||
 | ||||
| Tavusu (ha táva tuichavéva) |
Herusalẽ[1] | |||
| Ñe'ẽnguéra | Evréo ñe'ẽ ha Áraveñe'ẽ | |||
| Tetãygua réra | israeli | |||
| Tekuái reko | Tavakuairetã amandajerapépe[1] | |||
| Tendota Sãmbyhyhára peteĩha |
Isaac Herzog (יצחק הרצוג) Benjamin Netanyahu (בִּנְיָמִין נְתַנְיָהוּ) | |||
| Tetã Amandaje | Knéset | |||
| Sãso • Ñesãmbyhy ñepyrũ • ONU heko me'ẽ • Ojekuaauka |
del Tetãnguéra Ñemoirũ Ñesãmbyhy 25 jasyrundy ary 1920 29 jasypateĩ ary 1947 14 jasypo ary 1948 | |||
| Yvy apekue | Ñemoĩha 151.º | |||
| • Opaite | 22 145[2] km² | |||
| • Y (%) | 2 | |||
| Tembe'y | 1006 km | |||
| Y rembe'y | 273 km | |||
| Yvyty yvatevéva | Monte Hermón | |||
| Ava hetakue | Ñemoĩha 96.º | |||
| • Hetakue | 8 720 400 [2] hab. (2017) | |||
| • Typy'ũ | 392 hab./km²* | |||
| PIB (PPA) | Ñemoĩha 54.º | |||
| • Opaite (2017) | US$ 316 120 millones[3] | |||
| • Per cápita | US$ 36 378[3] | |||
| PIB (nominal) | Ñemoĩha 34.º | |||
| • Opaite (2017) | US$ 339 990 millones[3] | |||
| • Per cápita | US$ 39 125[3] | |||
| IDH (2015) |
 0,899[4] (19.º) – Iporãite | |||
| Viru |
Nuevo shéquel (₪, ILS) | |||
| Ára | EET (UTC +2) | |||
| • Arahakúpe | EEST (UTC +3) | |||
| ISO Jehero | 376 / ISR / IL | |||
| Tetã renda tee Ñandutíme |
.il, ישראל. | |||
| Tetã pumbyry papapy |
+972 | |||
| Tetã puhoe papapy |
4XA-4XZ, 4ZA-4ZZ | |||
| Tetã aviõ papapy | 4X | |||
| Mba'yrumýi papapy tee | IL | |||
| COI Jehero | ISR | |||
| Opaite Tetã Yvýgui | ||||
| ||||
| [editar datos en Wikidata] | ||||
Tetã Israel ko'ãgagua ojehechakuaa ijypy hína Yvy Israel ymaguare (ארץ ישראל Eretz Yisrael), ñeimo'ã mba'eguasuitéva hudio jeroviápe amo 3000 ary ojapo guive.[8] Ñorairõ Guasu Peteĩha opa rire ha oiko aja upe Mburuvi otománo ñemboja'o, pe Tetãnguéra Ñemoirũ omoañete toiko Paletína Tavetã Joaju ipoguýpe ojaposégui peteĩ «tetã rekoha hudiokuérape guarã».[9] Ary 1947-pe, ONU omoañete Paletína toñemboja'o mokõi Tetãre, peteĩva Tetã Hudío ha ambuéva Tetã Árave.[10] Upéicha ára 14 jasypo ary 1948-pe, Tetã Israel oikuaaukákuri isãsohague, upe rire oiko Israel ñorairõ 1948 pegua umi ko tetã ijerére oimévare, tetã aravekuéra noñeĩséi ONU rembiapokue. Israel ipu'aka heta jey ñorairõme ha upéicha oñemoañete isãsoha, ombotuichave avei ijyvy apekue Tetã Hudío ONU hembiapokue ypýgui. Upe guive, Israel ha heta tetãnguéra árave oñombohovái, heta oñorairõ ha ojehecha oiko ñerairõ ko ára gueteri.[11] Omoñepyrũ ko tetã guive, umi tetã aravekuéra ijerére ombohovaimeméva ijyvy apekue ha ombohovái avei oĩ porãpa oiko ko tetã. Oikóramo jepe py'aguapy jekupytyha Israel ojapo Ehítore ha Horytáñare, ha oñeha'ãmeme oiko avei py'aguapy jekupytyha akoiguáva Paletínare.[12] [13]
Israel ha'e voi tetã oikóva jekopytyjoja oporombuekoviáva rapépe ha oñesãmbyhýva amandajerape rupi.[7] Ko tetã karai sãmbyhyhára peteĩha omba'apo va'erã tetã ruvicháicha ha Knéset omba'apo va'erã amandaje guasúicha ojapóva teko me'ẽnguéra. Israel oreko yvypóra ñakãrapu'ã rechaukaha porãitéva ha oñemotenonde umi Kuarahyresẽ Aguĩgua tetã ambuéva mbytépe.[14]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
