Alemáña
From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
Alemánia[6] térã Alemáña (alemaniañeꞌẽme: Bundesrepublik Deutschland), héra tee niko Tavakuairetã Joatypyre Alemánia, haꞌe peteĩ umi mokõipa poteĩ tetã hekosãsóvagui oĩva pe Európa Joajúpe. Tavakuairetã joatypyre oguatáva amandaje rape rupive, jekopytyjojápe. Itavusu niko Verlĩ. Ijapekuépe oñemohenda papoteĩ tetãvore joatypyre (Bundesländer) ha ijerére ojejuhu yvate gotyo pe Para Yvategua, Ndinamárka, Suésia (y rupive) ha Para Váltiko; kuarahyresẽ gotyo Polónia ha Chékia; ñemby gotyo Áuhtria ha Suísa; ha kuarahyreike gotyo ojejuhu Frãsia, Luysembúrgo, Vélhika ha Tetã Iguypekuéra. Alemania yvy apekue hína 357.022 km² [3] ha hiꞌararova oikoe ha iñambue ary pukukuévo. Oĩ amove 83 sua tapicha oikóva ko tetãme, upéicha pe tetã hetavéva tapicha oĩhápe umi Európa Joaju retãnguéra apytépe, upéicha avei pe tetã mbohapyha hetavéva pytagua oĩhápe. Tetãvore Joapykuéra rire, Alemánia niko mokõiha ovasehápe tapichakuéra tetã ambuévagui.[7]
Umi ñeꞌẽngue alemán ha Alemania oguahẽ akue lasioñeꞌẽme upe ñeꞌẽ ymaguare Hermánia megua rupive allmanis (oñembojoajúvo all heꞌiséva ‘mayma’ haman heꞌiséva ‘yvypóra’, upéicha hína, ‘mayma yvypóra’); karai rromagua marandekóre oñemoarandúva héra Amiano Marcelino ohai peteĩháme Alamannia amoite saroꞌy IV aja oñeꞌẽ hag̃ua Heymáña retãnguéra ojoajúva rehegua.[8] Umi Rróma Mburuvi pegua oipuru ave katu ã ñeꞌẽngue ombohéra hag̃ua alamãnguéra retã (ndahaꞌéiva alemanekuéra), Hermánia retã hiꞌaguĩvéva Rróma Mburuvípe. Upe guive ojeipuru ko ñeꞌẽngue ombohéra hag̃ua ko tetã tuichakue.[9] Ary 962 guive, Alemáñnia rekohakuéra oĩ Rróma ha Hermánia Mburuvi Marangatu apyteitépe, upéicha oiko 1806 meve. Saroꞌy XVI pukukue aja, oiko ko tetã vore yvateguágui ojehuhápe pe Ñemyatyrõ oñemoĩva.
Peteĩ tetã hekosãsóva koꞌãgagua ramo, heko peteĩva oikóvo pe Hyãsia ha Purúsia ñorairõ amo 1871 aja. Oiko rire pe Ñorairõ Guasu Mokõiha, Alemánia nási rehe ipuꞌakárõguare umi tetã oñoirũva, oiko Alemániagui mokõi tetã iñambuéva, pe Tavakuairetã Joatypyre Alemáña ha pe Tavakuairetã Jekopytyjojáva Alemánia, ojoaju jey hikuái 1990-pe, hoꞌárõguare pe Berlin mongoraha.
Alemánia niko Tetãnguéra Joaju, OTAN, G-7 ha tetãnguéra G4 atyguáva. Tetã imbaꞌehetavéva irundyha pe PIB nominal rupive, ha pe mbaꞌehetavéva Európa retãnguéra apytépe. Imbaꞌeguasuite pe ojeiporavohápe Európa mbaꞌe ha ijekopyty porãite tetãnguéra ambuéva rehe.[10] Herakuã porã omotenondévagui tembikuaaty mbaꞌe ha pe omboypýva mbaꞌe pyahu.[11]
Remove ads
Tetãvorekuéra
Alemánia haꞌe peteĩ tavakuairetã joatypyre ha oguereko 16 tetãvorekuéra.
.svg)
Remove ads
Manduꞌapy
Joajuha
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads