From Wikipedia, the free encyclopedia
Alemáña (Alemañañe'ẽ: Bundesrepublik Deutschland), héra tee niko Tavakuairetã Ñembyatypyre Alemáña, ha'e peteĩ umi mokõipa poteĩ tetã hekosãsóvagui oĩva pe Európa Joajúpe. Tavakuairetã ñembyatypyre oguatáva amandaje rape rupive, jekopytyjojápe. Itavusu niko Berlin. Ijapekuépe oñemohenda papoteĩ tetãvore ñembyatypyre (Bundesländer) ha ijerére ojejuhu yvate gotyo pe para Yvatevogua, Ndinamáka, Suésia (y rupive) ha para Vátiko; kuarahyresẽ ngotyo Polóña ha Chekía; ñemby gotyo Áuteria ha Suísa; ha kuarahyreike gotyo ojejuhu Hyãsia, Luxemburgo, Véyhika ha Tetãnguéra Yvýi. Alemáña yvy apekue hína 357.022 km² [3] ha hi'ára rova oikoe ha iñambue ary pukukuévo. Oĩ amove 83 sua tapicha oikóva ko tetãme, upéicha pe tetã hetavéva tapicha oĩhápe umi Európa Joaju retãnguéra apytépe, upéicha avei pe tetã mbohapyha hetavéva pytagua oĩhápe. Tetãvore Joapykuéra rire, Alemáña niko mokõiha ovasehápe tapichakuéra tetã ambuévagui.[6]
| Tavakuairetã Ñembyatypyre Alemáña | ||||
|---|---|---|---|---|
| Tetã Európa Joajúpe oĩva | ||||
| ||||
|
Tetã ñe'ẽ akã: Einigkeit und Recht und Freiheit (Alemañañe'ẽme: «Joaju ha Tekojoja ha Sãso»)[1] | ||||
|
Tetã Momorãhéi: Das Lied der Deutschen (Alemañañe'ẽme: «Alemáña retãygua purahéi») | ||||
 | ||||
| Tavusu (ha táva tuichavéva) | Berlin | |||
| Ñe'ẽnguéra | Alemañañe'ẽ | |||
| Tetãygua réra | Alemañagua | |||
| Tekuái reko | Joaty amandajerapépe | |||
| • Tendota | Frank-Walter Steinmeier | |||
| • Canciller | Olaf Scholz | |||
| Tetã Amandaje |
Bundesrat Bundestag | |||
| Ñepyrũ: • Ñemopeteĩ (Alemáña Mburuvi) • Kuarahyreike Alemáña (oñembojeívo) |
| |||
| Yvy apekue | Ñemoĩha 62.º | |||
| • Opaite | 357 578.17[2] km²[3] | |||
| • Y (%) | 2,416 % | |||
| Tembe'y | 3 714 km[3] | |||
| Y rembe'y | 2 389 km[3] | |||
| Yvyty yvatevéva | Zugspitze | |||
| Ava hetakue | Ñemoĩha 16.º | |||
| • Hetakue | 83 149 300 hab. (2019) | |||
| • Typy'ũ | 232 hab./km²* | |||
| PIB (PPA) | Ñemoĩha 5.º | |||
| • Opaite (2021) | USD 4 743 673 mill.[4] | |||
| • Per cápita | 56 955 dólar[4] | |||
| PIB (nominal) | Ñemoĩha 4.º | |||
| • Opaite (2021) | USD 4 319 286 mill.[4] | |||
| • Per cápita | 51 860 dólar[4] | |||
| IDH (2020) |
 0,947[5] (6.º) – Iporãite | |||
| Viru |
Euro (€, EUR)[4] | |||
| Ára | CET (UTC +1) | |||
| ISO Jehero | 276 / DEU / DE | |||
| Tetã renda tee Ñandutíme |
.de | |||
| Tetã pumbyry papapy |
+49 | |||
| Tetã puhoe papapy |
DAA-DRZ, Y2A-Y9Z | |||
| COI Jehero | GER | |||
| Opaite Tetã Yvýgui | ||||
| [editar datos en Wikidata] | ||||
Umi ñe'ẽngue alemán ha Alemania oguahẽ akue latinañe'ẽme upe ñe'ẽ ymaguare Heymáña megua rupive allmanis (oñembojoajúvo all he'iséva ‘mayma’ haman he'iséva ‘yvypóra’, upéicha hína, ‘mayma yvypóra’); karai rrománo marandekóre oñemoarandúva héra Amiano Marcelino ohai peteĩháme Alamannia amoite saro'y IV aja oñe'ẽ hag̃ua Heymáña retãnguéra ojoajúva rehegua.[7] Umi Rróma Mburuvi pegua oipuru ave katu ã ñe'ẽngue ombohéra hag̃ua alamanekuéra retã (ndaha'éiva alemanekuéra), Heymáña retã hi'aguĩvéva Rróma Mburuvípe. Upe guive ojeipuru ko ñe'ẽngue ombohéra hag̃ua ko tetã tuichakue.[8] Ary 962 guive, Alemáña rekohakuéra oĩ Rróma ha Heymáña Mburuvi Marangatu apyteitépe, upéicha oiko 1806 meve. Saro'y XVI pukukue aja, oiko ko tetã vore yvateguágui ojehuhápe pe Ñemyatyrõ oñemoĩva.
Peteĩ tetã hekosãsóva ko'ãgagua ramo, heko peteĩva oikóvo pe Hyãsia ha Purúsia ñorairõ amo 1871 aja. Oiko rire pe Ñorairõ Guasu Mokõiha, Alemáña nási rehe ipu'akárõguare umi tetã oñoirũva, oiko Alemáñagui mokõi tetã iñambuéva, pe Tavakuairetã Ñembyatypyre Alemáña ha pe Tavakuairetã Jekopytyjojáva Alemáña, ojoaju jey hikuái 1990-pe, ho'árõguare pe Berlin mongoraha.
Alemáña niko Tetãnguéra Joaju, OTAN, G-7 ha tetãnguéra G4 atyguáva. Tetã imba'ehetavéva irundyha pe PIB nominal rupive, ha pe mba'ehetavéva Európa retãnguéra apytépe. Imba'eguasuite pe ojeiporavohápe Európa mba'e ha ijekopyty porãite tetãnguéra ambuéva rehe.[9] Herakuã porã omotenondévagui tembikuaaty mba'e ha pe omboypýva mba'e pyahu.[10]
Alemáña ha'e peteĩ tavakuairetã ñembyatypyre ha oguereko 16 tetãvorekuéra.
|
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
.svg)
