Koréa ñorairõ

Koréa ñorairõ (koreañe'ẽme: 한국전쟁) ha'e akue peteĩ ñorairõ oiko va'ekue Koréa yvyapýpe ary 1950 ha 1953 mbytépe. Donde se enfrentaron la Tavakuairetã Koréa (térã Ñemby Koréa), oipytyvõ va'ekue hese heta tetã ñorairõhára aty Tetãvore Joapykuéra omyakã va'ekue; ha Koréa Tetarã Retã Jekopytyjojáva (térã Yvate Koréa), oipytyvõ va'ekue hese Chína Tetarã Retã ha Joaty Soviétiko. Ko ñorairõ ojehu Ñorairõ Ro'y ñepyrũ aja. Amove 3 sua tetãygua omano ha haimete 15 % opaite Yvate Koréa retãyguágui omano, upéicha oĩ umi ñorairõ hetaitevéva tapichakuéra omano apytépe.^[1]

Koréa ñorairõ
Yvate guive, aravo papaháicha: Tetãvore Joapykuéra ñorairõhára aty • ONU táva Incheon ygarupápe • Koréa retãyguakuéra ñorairõgui opiãva • Tetãvore Joapykuéra ñorairõhára aty oguejývo ygaratágui • Aviõ ñorairõhára
Arange	25 jasypoteĩ 1950-27 jasypokõi 1953 (3 ary, 1 jasy ha 2 ára)
Tenda	Koréa yvyapy, para Hapõ ha Koréa ypo'i
Causas	Yvate Koréa ondyry Ñemby Koréa rehe ha mokõiva ojerure yvyapy tuichakuére imba'erã.
Ipaha	Mokõiva he'i ipu'akaha Ojejapo Koréa yvy pehẽngue iñorairõha'ỹva
Oñorairõva
Ñemby Koréa ONU omyakãva Tetãvore Joapykuéra Tavetã Joaju Autarália Véyhika Kanatã Kolómbia Hyãsia Filipína Etiopía Gyrésia Luxemburgo Tetãnguéra Yvýi Selánda Pyahu Selánda Pyahu Yvyáfrika Tailándia Tuykía Yvate Koréa Bloque oriental Chína  Joaty Soviétiko
[editar datos en Wikidata]

Po ary mboyve, opa rire upe Ñorairõ Guasu Mokõiha, Tetãvore Joapykuéra ha Joaty Soviétiko oñoñe'ẽpeteĩ ombovo hag̃ua Koréa mokõi pehẽnguépe. Ija'opyre paralélo 38 rupi umi mokõi tetã rembe'y, Yvate opyta Joaty Soviétiko poguýpe ha Ñemby Tetãvore Joapykuéra poguýpe. Ñavõ ã mokõi tetã mbaretete oisãmbyhy tojejapo hag̃ua ijyvy pehẽnguépe Tetã ipyahúva, umíva opytáne peteĩteĩ chugui mokõi tetã mbaretete pu'aka guýpe: Koréa Tetarã Retã Jekopytyjojáva ha Tavakuairetã Ñemby Koréa.

Oĩramo jepe oñemongeta va'ekue oñemopeteĩ hag̃ua Koréa, jasykuéra aja ko ñorairõ mboyvemi, oñepyrũma hikuái oñokarãi mimi ha peteĩteĩ ohasa pe ambuéva yvy pehẽnguépe amove paralélo 38 mboypýri. Oñokarãi vaietéma ha oñepyrũma hikuái oñorairõ Yvate Koréa ondyry ramo guare Ñemby Koréa rehe ára 25 jasypoteĩ 1950-pe.

Tetãvore Joapykuéra oho oipytyvõ Ñemby Koréare omosẽ hag̃ua umi ondyry va'ekue hese. Mokõi jasýnte aja, umi oho oipysyrõ hag̃ua Koréare ojevy va'erã amove Pusan-pe (yvy pehẽnguemi amo ñemby kuarahyresẽ Koréa yvyapy apýra), ha amónte umi Yvate Koréa ñorairõhára oñemombyta. Tetãvore Joapykuéra ha tetãnguéra ambuéva ONU omyakãva oñeha'ãmba pya'eite ha ondyry Yvate Koréare, upéicha ombojevy umíva amo paralélo 38 yvate gotyo, haimete oguahẽ hikuái ysyry Yalu peve. Upe aja oike ñorairõme Chína Tetarã Retã oipytyvõ hag̃ua Yvate Koréare, ha Joaty Soviétiko ome'ẽ chupekuéra mboka opaichagua. Upéicha Chína ñorairõhára aty omboguevi umi ondyry va'ekue Yvate Koréa amove paralélo 38 ñembýme. Ary 1953-pe, ñorairõ ikangypa peteĩ jekupytyha rupi, upéicha ojejapo jey hekópe ñemboja'o umi mokõi Koréa mbytépe, paralélo 38 hi'aguĩ, ojejapo avei Koréa yvy pehẽngue iñorairõha'ỹva, yvy pehẽnguemi 4 km ipykuéva ã mokõi tetã mbytépe. Tetãnguéra Joaju (ONU) oikénte ko ñorairõme ojejapo rire heta amandaje ha ñemongeta, upéicha ojeiporavo toipytyvõ hag̃ua Ñemby Koréa rehe. Upe guive, sapy'apy'a ã tetã oñokarãimi jey.

Mandu'apy

1. «Pyongyang y Washington, la enemistad que proviene de la cruel Guerra de Corea». 20 Minutos (12 de agosto de 2017).

Joajuha

• Wikimedia Commons oguereko ta'ãnga Koréa ñorairõ reheguaCommons.
• The Korean War and Its Origins en la Harry S. Truman Library & Museum (en inglés)
• Situación actual de la Península de Corea (en inglés)
• Información sobre la Guerra de Corea.
• Artículo: «Conozca los orígenes del conflicto entre las dos Coreas», en La República (Perú) (30 de marzo de 2013)