Gyrésia Ymaguare

Gyrésia Ymaguare ha'e akue avano'õ tuichaitéva para Yvy mbytépe rembe'y yvate kuarahyresẽyguápe, hi'are amo 1000 Kirito mboyve guive ary 600 peve, oĩhápe umi táva poguasu ha yvy pehẽ ambuéva, umíva niko heko peteĩete 13 ary aja, Alehándoro pe Tuicháva oisãmbyhývo Masendóña Mburuvíre (336-323 Kirito mboyve).^[1] Gyrésia Ymaguare ára pukukue opa Korínto ñorairõme, Rróma Tavakuairetã oñemomba'érõguare Gyrésia rehe.

Kóva niko Partenón, opy omomba'eguasúva Atenéa, pe Acrópolis táva Aténape, ko óga guasu ohechauka Gyrésia Ymaguare ikatupyryiteha ha mba'éichapa oiko umi upépe oikove va'ekue.

Ko ára pukukue vore tuichavéva aja, Gyresiagua ndorekói hikuái imburuvicha peteĩ. Hákatu iñe'ẽ, hekotee ha itavarandu peteĩetéva.^[2][3] Gyresiañe'ẽ niko Indoeurópa ñe'ẽnguéra apytépe oĩ.^[4] Oĩ va'ekue táva poguasu (tavaguasu ojoguáva tetãnguéraicha ha ojeheróva pólis), peteĩ-teĩ iléi guasu ha hekorã iñambuéva. Techapyrãme umi pólis apytépe oĩ Atena, Epárta ha Korínto. Umíva apytépe oĩ oisãmbyhýva hese mburuvicha guasu ha ambuéva oiko jekopytyjojápe, Aténa techapyrãme. Ára pukukuévo, umi táva ipoguasuvéva ojoaju táva ambuévare.

Táva Aténa ipoguasuve ipu'aka rire Mburuvi akeménida rehe, ondyrységui ko távare, upe niko oiko Gyrésia-Péysia ñorairõ aja. Aténa ára porãvéva opa ndaipu'akái rire Epárta rehe, oikóvo Peloponéso ñorairõ, ary 345 Kirito mboyve, upe guive Aténa ikangyve.

Alehándoro pe Tuicháva omoĩ Masendóña umi táva poguasu ári ha upéicha oñemopeteĩ Gyrésia tavakuéra peteĩ tetãme, 13 ary hi'are ha oñemosarambi Vaykã yvyapýre, Alehándoro ohasa Dardanelos ypo'íre Anatólia yvyapy gotyo ha upéicha ipu'aka Péysia Mburuvíre. Oisãmbyhy yvy apekuére ojepyso va'ekue Gyrésia, Ehíto, Anatólia, Kuarahyresẽ Aguĩgua ha Mbyte Ásia rehe, ysyry Índo ha Amu Ndária peve, upéicha Gyrésia reko tee ojepyso para Yvy mbytépe rehe ha Kuarahyresẽ Aguĩguáre. Ojehero ko'ãga ku ára pukukue Ára helenístico (323 Kirito mboyve-30 Kirito mboyve).

Gyrésia arandupy ha hekotee tuichaite ojehecha Rróma Mburuvípe, Rróma katu oraha ha omosarambi Európare heta mba'e Gyrésia rekoteégui. Upéicha ikatu ja'e Gyrésia rembirejakue ohupyty pe avano'õ Yvy vore kuarahyreikeguápe ha tuicha oipytyvõ arandupykuaatýre, jokuaikuaáre, tembiapoporãre ha tembikuaatýre, toiko hag̃ua oiko ko'ãgaguáicha. Ñañe'ẽrõ Gyrésia rembirejakuére, ja'e va'erã avei Mburuvi visantíno iñe'ẽtee niko Gyresiañe'ẽ ha hekotee tuichaite ou Gyrésia Ymaguare arandupýgui.^[5][6][7]

Mandu'apy

1. Paths from ancient Greece. Brill. 1988. pp. 27–50. ISBN 978-90-04-08846-7. https://books.google.com/books?id=NAwVAAAAIAAJ&pg=PA27.
2. Christidis, Anastasios-Phoibos, ed. 2007. A history of Ancient Greek: from the beginnings to late antiquity. Cambridge University Press.
3. Easterling P and Handley C. 2001. Greek scripts: an illustrated introduction. London: Society for the Promotion of Hellenic Studies. ISBN 0-902984-17-9
4. Fortson, Benjamin W. 2010. Indo-European language and culture: an introduction. 2d ed. Oxford: Wiley-Blackwell.
5. Horrocks, Geoffrey. 2010. Greek: a history of the language and its speakers, 2d ed. Oxford: Wiley-Blackwell.
6. Greece: A Primary Source Cultural Guide. The Rosen Publishing Group. 2004. p. 8. ISBN 978-0-8239-3999-2. https://books.google.com/books?id=N69iOTtVHGYC&pg=PT8.
7. Encyclopedia of the Modern Olympic Movement. Greenwood Publishing Group. 2004. p. 23. ISBN 978-0-313-32278-5. https://books.google.com/books?id=QmXi_-Jujj0C&pg=PR23.

Joajuha

• Wikimedia Commons oguereko ta'ãnga Gyrésia Ymaguare reheguaCommons.