زازاکي زوؤن

زازاکي (زازاکي مئن: Zazaki, Dımılki, Kırmancki, Kırdki) ىا ديملي، ايته زوان جه ايرانˇ خۊرخۊسي کلسيا زوانان ؤ ايته جه کاسپينˇ زوانان ايسه^[1] کي تۊرکيه خۊرتاوˇ قسمتؤنˇ مئن أ زوؤن-ه گب زنده.^[2] زوانشناسؤن، زازاکی ؤ اورامی زوانؤنه، زاز-گورانی زوانˇ جرگه مئن قرار بدأده:

• Zazakiyê Zımey (شومالی زازاکی)
• Zazakiyê Merkezi (مرکزی زازاکی)
• Zazakiyê Veroci (جونوبی زازاکی)

واژه-شيناسي

عددؤن

گيلکي	زازاکي	کردی (سۆرانی)	فارسي	اۊرۊسي	يۊناني	ايتاليايي	ايسپانيايي	آلمؤني	فرانسوي	اينگيليسي
yək	jû/yew	یه‌ک	yek	odin	ena	uno	uno	eins	un	one
du	dı	دوو	do	dva	dyo	due	dos	zwei	deux	two
su/ sə	hirê	سێ	se	tri	tria	tre	tres	drei	trois	three
çār	çehar	چوار	çahar	çetyre	tesera	quattro	cuatro	vier	quatre	four
panc	panc	پێنج / په‌نج	penc	pyatʹ	pende	cinque	cinco	fünf	cinq	five
şiş	şeş	شه‌ش	şiş	shestʹ	eksi	sei	seis	sechs	six	six
haf	hewt	حه‌وت	heft	semʹ	epta	sette	siete	sieben	sept	seven
haş	heşt	هه‌شت	heşt	vosemʹ	okto	otto	ocho	acht	huit	eight
no	new	نۆ	noh	devyat	ennia	nove	nuevo	neun	neuf	nine
da	des	ده	deh	desyatʹ	dheka	dieci	diez	zehn	dix	ten
bis	vist	بیست	bist	dvadtsatʹ	eíkosi	venti	veinte	zwanzig	vingt	twenty

کلمهٰ‌ن

گیلکی	زازاکی	کرمانجی	سۆرانی	فارسی	اوروسی	یونانی	ایتالیایی	اسپانیولی	فرانسه	آلمانی	اینگیلیسی
پئر	Pi	Bav	باوک	Pidar	Otets	Pateras	Padro	Padre	Pére	Vater	Father
مار	Maye	Dayk, Mak	دایک / دایه	Mader	Mat	Mitera	Madre	Madre	Mére	Mutter	Mother
برأر	Bıra	Bra ,Brarg, Brang	برا	Brader	Brat	Adelfos	Fratello	Hermano	Frére	Bruder	Brother
نؤم	Name	Nav	ناو	Nam	İmya	Onoma	Nome	Nombre	Non	Name	Name
مچه	Lew	Lêv	لێو	Leb	Guba	Cheíli	Labbro	Labio	Lévre	Lippe	Lip
مو	Ez	Ez	من	Men	Ya	Ego	Io	Estoy	Je	Ich	I
تو	Tı	Tu	تۆ	To	Ti	Eseis	Ti/Te	Te/Ti/Tu	Tu/Toi	Du	You
أمه	Ma	Em	ئێمه	Ma	My	Emais	Nois	Nosotros	Nous	Wir	We
می	Mı	Mın	من	Men	Moĭ	Mou	Mio	Mi	Mon	Mein	My
أهأ	Eya	Erê, Belê, Ha	ئه‌رێ/ئه‌ها	Beli	Da	Nai	Si	Si	Vui	Ja	Yes
نأ	Nê	Na	نا	Ne	Ne	Ochi	No	No	Non	Nein	No
دله	De	Li...da	له	Dar	-	-	Di	De	De	At	Bei
شوکا	Ğezale	Xezal	خه‌زاڵ/ئاسک	Gazal	Gazel	Kazélla	Gazzella	Gacela	Gazelle	Gazelle	Gazelle
در/ بر	Ber	Der	درگا	Der	Dvar	Pórta	Porta	Puerta	Portre	Tor	Door
پا/ لگ	Pa/Lınge	Pê/Ling	پێ/لاق/لنگ	Pa	Podnozhie	Pódi	Piede	Pata	Pied	Fuß	Foot/Leg
زمین	Erd	Erd	زه‌ەی/ئه‌رز	Eradi	-	-	-	-	-	Erde	Earth
اساره/ رؤجا	Astare	Star, Stêrk	ئه‌ستێره	Sitare	-	Astéri	Astro	Estrella	Astre	Stern	Star
نؤ	Newe	Nû	نوێ	Nev	Novyi	Néos	Nuovo	Nuevo	Nouveau	Neu	New
پور	Pırr	Pir / Tijî	پڕ	Pur	Polnyi	Pliri	Pieno	Pleno	Plein	Prall	Full
گت	Gırd	Gir	گه‌وره/مه‌زن	Bozorg	Gromnyi	Megálos	Grande	Gran	Grande	Groß	Great
نوقره	Sêm	Zîv	زێو	Sim	Serebro	Asimi	Argento	Suelto	Argent	Silber	Silver
پیچه	Pısınge	Psik	پشیله/کتک	Gorbe	Kot	Gata	Gatto	Gato	Cat	Kitty	Kätzchen
وِرگ	Verg	Gur	گوری	Gorg	Volk	-	-	-	-	Wolf	Wolf
کرک	Kerge		مامر/مریشک	-	Kuritsa	Kotópoulo	-	-	-	Küken	Chicken
ملجه	Morcela	Morî	مێرووله	Meverçe	Muravyei	-	-	-	Amerse	-
شادی	Meymûn	meymûn	مه‌یموون	Meymun	Maimou	-	Scimmia	Mono	-	Monkey
سره/ خؤنه	Ban	mal	ماڵ	Bina	-	-	-	-	Bâtiment	Baun	Build
ونگ	veng	deng	ده‌نگ	-	-	-	Voce	Vaz	Voix	-	Voice
مردن	Merd	mirin	مردن	Mord	Mertvyi	-	Morto	Muerto	Mort	Mord	Murder
گرزه	Mere	mişik	مشک	Mosh	Mysh	-	Mouse	-	-	Maus	Mouse
-	Tenık	Tenik	ته‌نک	nazok	Tonki	-	-	-	-	Dünn	Thin
لمبو	Lêmone	Lîmon	لیمۆ	Limun	Limon	Lemoni	Limone	Limón	-	-	Lemon
باقله	Beqla	Beqla	پاقله	Baghla	Bob	-	-	Haba	-	Bohne	Bean
آؤ	Awe	Av	ئاو	Ab	-	-	Acqua	Agua	Aqua/Eau	Aqua/Water	-
ور/ پیش	Ver	Ber/Pêş	به‌ر/پێش	Ber/Pîş	Vront/Pered	Pro	Fronte	Frente	Ventral/Avant	Vor	Front/Pre
ولگ	Pele/Pelge	Pelg	لاپه‌ڕه/گه‌ڵا	Safiha	Pazh	-	Pagino	Página	Page	Page/Seite	Page
خؤرؤم/ خار	Weş	xwaş, xweş	خۆش	Aveh	Vpolne	-	-	-	-	Wohl	Well

زازاکی الیفبی

زازاکي گۊيشؤن

زازاکی الیفبی لاتین ایسسه و 32 ته حرف دأنه.

Zazaki	گیلکی
A,a	آ
B,b	ب
C,c	ج
Ç,ç	ج
D,d	د
E,e	ا
Ê,ê	ا (نازوک)
F,f	ف
G,g	گ
Ğ,ğ	غ
H,h	ه
I,ı	-
Î,î	ی
J,j	ژ
K,k	ک
L,l	ل
M,m	م
N,n	ن
O,o	و
P,p	پ
Q,q	ک (سفت)
R,r	ر
S,s	س
Ş,ş	ش
T,t	ت
U,u	-
Û,û	و
V,v	و
W,w	و (مچه' گردأگودن، نازوک)
X,x	خ
Y,y	ی
Z,z	ز

چنته زازاکی جومله

زازاکی	گیلکی	کرمانجی	سۆرانی
Namê to çıko (مرد) çıça (زن)?	تی نؤم چیسه؟	Navê te çiye?	ناوی تۆ چیه؟
Namê şıma çıko (مرد) çıça (زن)?	شیمه نؤم چیسه؟	Navê hûn çiye?	ناوی ئێوه چیه؟
Tı çend serriyê (مرد)/ ?Tı çend serriya (زن)?	چن سال دأنی؟	Tu(ya) çend saliyi? (زن) Tu(yê) çend saliyi? (مرد)	چه‌ن ساڵته؟/ ته‌مه‌نت چه‌نده؟
Tı senina, weşa, hewla	(زنأکؤن‌ئبه) : تی أوال چوتؤره؟ خؤب ایسی؟	Tu(ya) çawani başi?	تۆ چۆنی، باشی؟
?Tı seninê, weşê, hewlê	(مردأکؤن‌ئبه) : تی أوال چوتؤره؟ خؤب ایسی؟	Tu(yê) çawani başi?	تۆ چۆنی، باشی؟
Tı weş bê	(مرد): تی دس درد نکونی/ تی دس قوربؤن	Bla tuyê xwaş bi	خۆش بی.
Tı weş ba	(زن): تی دس درد نکونی/ تی دس قوربؤن	Bla tuya xwaş bi	خۆش بی.
Teşekur kena (زن) /Tesekur keno (مرد)	تی دس درد نکونی	Spas dıkım	سپاست ده‌که‌م.
Homa to ra razi bo	خودا بیامرزی	Xwadê jı te ra razi be	خودا لێی خۆش بێ.
?No çıko (مرد ?Na çıka (زن)	ای چیسه؟	?Eva çiye? Evya çiye? Ev çiye	ئه‌وه چیه؟
?Tı se kena	(زنأکؤن‌ئبه) : چی کأدرین؟	Tu çı dıki	تۆ چی ده‌که‌ی؟
?Tı se kenê	(مردأکؤن‌ئبه) چی کأدرین؟	Tu çı dıki	تۆ چی ده‌که‌ی؟
Şıma xêr amey	خوش بمأین	Hûn bı xêr hatın	خۆش هاتن/به خێر بێن
Est/Esto	(مردأکؤن‌ئبه) ایسه	Heye/Eye	ئیسه/ئێستا
çin/çino	(مردأکؤن‌ئبه) نیه	Tıne/nine/çine	نیه
çina	(زنأکؤن‌ئبه) نیه	Tıne/nine/çine	نیه
Eya	أهأ	Erê / Belê / Ha	ئه‌رێ/به‌ڵێ/ئه‌ها
Nê	نأ	Na	نا
!Şo	بشو	Bıçe / here	بچۆ/بڕۆ
Bê	أنن	Bê / were	بێ/بێرۆ/وه‌ره
Vace/Vaje/Vaze	گونین	Bêj/Vêj/Wê	بێژه/بڵێ
?To se va	چی گوته درین همدیگره؟	?Te çı got	تۆ چیت گوت؟
Ban	خؤنه	mal	ماڵ
(Embazê mı	می دوس (مرد	Hevalê mın	هه‌واڵی من/دۆستی من/ڕه‌فیقی من
Embaza mı	می دوس (زن	Hevala mın	هه‌واڵی من/دۆستی من/ڕه‌فیقی من
Lacê mı lacê to rê vano	می ریکه بوتین این ریکه همره	Lawê mın jı lawê te ra dıbêje	کوڕه‌که‌م به کوڕه‌که‌ت ئێژێ/ده‌ڵێ

سربس

1. http://www.iranicaonline.org/articles/dimli
2. ]Encyclopædia Iranica Nevertheless, their language has preserved numerous isoglosses with the dialects of the southern Caspian region, and its place in the Caspian dialect group of Northwest Iranian is clear.