Wak Kimi Janaab' Pakal

Wak Kimi Janaab' Pakal^[1] ou Janaab Pakal III^[2] foi un ahau ou gobernante maia do ajawlal ou señorío de B'aakal, cuxa sede era Lakam Ha', no presente coñecida como a zona arqueolóxica de Palenque, no actual estado mexicano de Chiapas. É tamén referido como 6 Cimi Pakal. O seu nome foi traducido como 6 Escudo Morte. É o derradeiro gobernante que se coñece de Palenque.

Wak Kimi Janaab' Pakal

Biografía
Nacemento	13 de novembro de 799 (Gregoriano) Palenque, México
Morte	valor descoñecido
Ajaw de Palenque
17 de novembro de 799 – valor descoñecido ← K'inich K'uk' Bahlam II – Supresión do cargo →
Actividade
Ocupación	monarca

Traxectoria

De acordo á conta longa do calendario maia, foi entronizado o 9.18.9.4.4 7 k'an 17 muwan, equivalente ó 13 de novembro do ano 799. É o único dato que se coñece deste personaxe, o cal foi atopado nunha vasilla de cerámica de cor negra do complexo cerámico Balunté.^[3] A vasilla foi atopada nun complexo residencial. Esta data é, ademais, a última que se ten documentada de Palenque.^[4]

Pola forma en que se escribiron as datas do calendario obsérvase unha influencia das culturas do centro de México. Crese que foi nesta época cando ocorreu o colapso de Palenque. Aínda que existe un ladrillo con data do ano 814 que se atopou en Comalcalco que ten o glifo de B'aakal, descoñécese se este fai referencia a Palenque ou a Comalcalco, pois esta última localidade tamén utilizou o mesmo glifo.^[5]

Notas

1. Grube, 2006; 458
2. Florescano, 2009; 235
3. Liendo, 2003; 110
4. Eggerbrecht, 2001; 96
5. Skidmore, 2008; 91

Véxase tamén

Bibliografía

• Eggerbrecht, Eva; et al. (2001). Maya' Amaq'. Mundo maya (en castelán). Guatemala: Fundación Cholsamaj. ISBN 99922-56-41-9. Consultado o 11 de xaneiro de 2013.
• Florescano, Enrique (2009). Los orígenes del poder en Mesoamérica (en castelán). México: Fondo de Cultura Económica. ISBN 978-607-16-0140-7. |data-acceso= require |url= (Axuda)
• Grube, Nikolai (2006). Los mayas (en castelán). China: Könemann. ISBN 978-3-8331-1959-0. |data-acceso= require |url= (Axuda)
• Liendo Stuardo, Rodrigo (2003). La organización de la producción agrícola en un centro maya del Clásico: patrón de asentamiento en la región de Palenque, Chiapas, México (en castelán). México: Instituto Nacional de Antropología e Historia. ISBN 970-18-9510-X. Consultado o 12 de xaneiro de 2013.
• Skidmore, Joel (2008). "The Rulers of Palenque. A Beginner's Guide" (PDF) (en inglés). Mesoweb Publications. Consultado o 16 de decembro de 2012.