Período precelta

O período precelta na prehistoria de Europa Central e Occidental produciuse antes da expansión dos celtas ou da súa cultura durante a Idade de Ferro en Europa e Anatolia (séculos -IX a -VI), mais despois da aparición da lingua e cultura protoceltas. A área abrangueu a espazo máxima das linguas celtas a mediados do primeiro milenio a.C. A extensión á que a lingua, a cultura e a poboación celta coincidiron ou interacturaron durante este período e moi incerto e polémico.

Distribución diacrónica dos pobos celtas.      Territorio central Hallstatt, no s. VI a.C.      Máxima expansión celta, no s. III a.C.      Área lusitana de Iberia, onde a presenza celta non é segura.      As seis "nacións celtas" que retiveron as linguas celtas na Idade Moderna.      Áreas onde as linguas celtas teñen presenza no presente.

Linguas

O protocelta data principalmente do -800, coincidindo coa cultura de Hallstatt, mentres que a posible diverxencia máis antiga entre as variedades protoceltas do protoindoeuropeo data de entre o -3000 e o -2000.

Na Europa continental, as linguas precélticas da Idade de Bronce europea poden comprender dous grupos distintos.

• Linguas non indoeuropeas (por exemplo as linguas preindoeuropeas); como o éuscaro,^[1][2] o rético, o etrusco,^[3] o ibérico, que podería estar clasificado co éuscaro mais aínda están sen clasificar, o aquitano e o paleosardo. Algúns estudosos agrupan o etrusco, o rético e o lemnio nunha hipotética familia lingüística tirrena, que puido xurdir no mar Exeo ou no norte dos Alpes durante o Neolítico.^[4][5][6][7] Pola contra, a lingua lemnia podería ter chegado ao mar Exeo durante a Idade de Bronce serodia, cando os gobernantes micénicos recrutaron grupos de mercenarios de Sicilia, Sardeña e diversas partes da Península Itálica.^[8]
• Variedades indoeuropeas, como as linguas ilirias, posiblemente o lusitano, os dialectos italo-célticos, o antigo belga e o "antigo europeo".^[9] Porén, o lusitano e o antigo belga poden resultar ser celtas, mentres que o antigo europeo podería ser celta ou non indoeuropeo. A existencia do indoeuropeo no oeste de Europa antes da chegada dos celtas é altamente especulativo.

Notas

1. Trask, R.L. 1997. The History of Basque. P.9. Citing Bertranpetit and Cavalli-Sforza: "Basques represent descendants of Paleolithic and/or Mesolithic populations and non-Basques later arrivals, beginning with the Neolithic.".
2. Hualde, José Ignacio and Jon Ortiz de Urbina. A grammar of Basque. 2003. P.7
3. Pallottino, 1955. The Etruscans:

   ...an ethnic island of very ancient peoples isolated by the flood of Indo-European speakers.

   páxina 52
4. Facchetti, Giulio M. & Negri, Mario. Creta Minoica. Sulle tracce delle più antiche scritture d'Europa. Leo S. Olschki Editore, 'Biblioteca dell'Archivum Romanicum. Serie II: Linguistica' nº 55, 2003. ISBN 8822252918.
5. Bonfante, Larissa (1990). Etruscan. Berkeley and Los Angeles: University of California Press. ISBN 978-0-520-07118-6.
6. de Simone, Carlo (2009). "La nuova iscrizione tirsenica di Efestia". Tripodes 11. pp. 3–58.
7. Steinbauer, Dieter H. (1999). Neues Handbuch des Etruskischen. St. Katharinen: Scripta Mercaturae Verlag.
8. De Ligt, Luuk (2008-2009). "An 'Eteocretan' Inscription from Praisos and The Homeland of The Sea Peoples" (PDF). Talanta. XL-XLI: 151–172.
9. Kitson, P.R. (novembro de 1996). "British and European River Names". Transactions of the Philological Society 94 (2): 73–118. doi:10.1111/j.1467-968X.1996.tb01178.x.

Véxase tamén

Bibliografía

• Thompson, T. Ireland's Pre-Celtic Archaeological and Anthropological Heritage. (2006) Edwin Mellen Press.
• Waddell, J., The Celticization of the West: an Irish Perspective, in C. Chevillot and A. Coffyn (eds), L' Age du Bronze Atlantique. Actes du 1er Colloque de Beynac, Beynac (1991), 349-366.
• Waddell, J.,The Question of the Celticization of Ireland, Emania No. 9 (1991), 5-16.
• Waddell, J., 'Celts, Celticisation and the Irish Bronze Age', in J. Waddell and E. Shee Twohig (eds.), Ireland in the Bronze Age. Proceedings of the Dublin Conference, abril de 1995, 158-169.