Mosteiro de Santa María da Armenteira

O mosteiro de Santa María da Armenteira é un mosteiro románico de transición, ou protogótico, que pertenceu desde a segunda metade do século XII á Orde do Císter. Deste xeito o seu estilo arquitectónico responde aos preceptos do Plano Bernardino baseado na austeridade formal e o rigor funcional. Dende finais do século XX, acolle a unha comunidade de monxas da Orde Cisterciense da Estrita Observancia.

Mosteiro de Santa María da Armenteira
Tipo	mosteiro
Localización
42°27′47″N 8°44′50″O
Estado	España
Comunidade autónoma	Galicia
Provincia	Provincia de Pontevedra
Concello	Meis
Parroquia	A Armenteira
Construción
Fundación	1162
Patrimonio cultural
Ben de interese cultural
Data	3 de xuño de 1931
Identificador	RI-51-0000830
Na rede
monasteriodearmenteira.es
[ Wikidata ]

Sitúase na parroquia de Santa María da Armenteira, no concello pontevedrés de Meis.

Historia

A lenda conta que foi fundado por Santo Ero. Risco recóllea así ^[1]:

San Ero de Armenteira saíu un día do mosteiro, meditando en cómo serían os goces do ceo; meteuse nunha carballeira e estivo un intre ouvindo cantar un paxariño, que era cousa que non ouvira nunca tan preciosa; estivo unha miguiña embebido naquil cando cheo de delicias e deu volta. Mais cando chegóu, no mosteiro todo era novo pra il, ninguén o coñecía nin sabía dil, a pesares de que aseguraba ter saído aquela mesma mañá, nin il coñecía a ninguén, porque, anque pensaba que non estivera mais do que un instante escoitando ó paxariño, resulta que pasaran trescentos anos.

Castelao utilizou este motivo para o ex libris que debuxou para Filgueira ^[2].

Fundado, segundo a documentación do Císter en 1162, mantivo unha comunidade cisterciense ata que foi exclaustrado en 1837 no marco da Desamortización de Mendizábal.^[3] Logo de máis dun século de abandono, na década de 1960, Carlos del Valle-Inclán, fillo do escritor Ramón del Valle-Inclán, promoveu a asociación "Amigos de Armenteira" que comezou a reconstrución. En 1989, instaláronse nel monxas trapistas procedentes do Mosteiro de Allotz (Navarra). En 2020 contaba con nove relixiosas.^[4] Ademais da contemplación, manteñen unha hospedaxe e elaboran produtos de cosmética natural.^[5][6]

Descrición

Maqueta do mosteiro, exposta no Museo do Viño (Cambados).

A este estilo corresponden as bóvedas de canón apuntado, as bóvedas de crucería, as distintas alturas das naves. Con eles tamén se mestura un compoñente rexional, a rica tradición e personalidade do románico local convive co racional e austero estilo da orde. O engadido máis importante desta tradición local é un ciborio cuberto con cúpula nervada de arcos cruzados mudéxares sobre trompas, relacionada coa arquitectura hispano-musulmá.

O rosetón e a portada son de trazaría xeométrica.

Recoñécense na súa estrutura distintas campañas construtivas:

1. Primeira etapa, na que se realizan a cabeceira e os muros.
2. Etapa de transición: construción das naves.
3. Realización da cúpula e a fachada.

Galería de imaxes

Artigo principal: Galería de imaxes do mosteiro de Santa María da Armenteira.

• 
  Rosetón da fachada.
• 
  Ábsida.
• 
  Pía de auga bendita.
• 
  Milagre de Santo Ero.
• 
  Mosteiro e freguesía da Armenteira no mapa da xurisdición da Lanzada incluído no Catastro de Ensenada, 1752.

Crenzas e supersticións

No primeiro terzo do século XIV, o abade do mosteiro foi Domingos III. Ó morrer foi enterrado nun sartego no mesmo mosteiro e colleu sona de Corpo Santo.

A tradición conta que aquel que estivera enfermo debía deitarse sobre a lápida e así curaba das súas doenzas. Un frade que escribiu a crónica do mosteiro no século XVII explicou que todo comezou cando un escribán de Raxó (Poio), Gonzalo Pérez, que tiña fortes dores de barriga, deitouse sobre o sartego e quedou durmido. Cando acordou, notou que a dor desaparecera por completo e sentiu un recendo que saía da sepultura.

Cóntase tamén que o sartego tiña un burato á altura da cabeza e que a través del podía sacarse terra. Colocada esta terra sobre a cara ou nunha bolsiña pendurada do pescozo, curaba certas enfermidades ^[7].