Cogombro do demo

O cogombro do demo,^[1] ou elatérico^[2] (Ecballium elaterium) é unha planta herbácea perenne da familia das Cucurbitáceas, única especie coñecida do xénero Ecballium, xénero que se caracteriza - entre outras cosas - por ser o único da familia que non ten gabiáns.

Cogombro do demo
Ecballium elaterium in Gottorfer Codex, 1649-1659
Clasificación científica
Reino: Plantae Subreino: Tracheobionta División: Magnoliophyta Clase: Magnoliopsida Subclase: Dilleniidae Orde: Cucurbitales Familia: Cucurbitaceae Subfamilia: Cucurbitoideae Tribo: Benincaseae Subtribo: Benincasinae Xénero: Ecballium
Nome binomial
Ecballium elaterium (L.) A.Rich., Dict. Class. Hist. Nat., 6: 19, 1824
Subespecies
dioicum (Batt.) elaterium (L) A.Rich.

Flor e follas.

Elatérico inmaturo de Ecballium elaterium, o cogombro do demo.

Descrición

De talos rastreiros, follas en forma de corazón, triangulares, grosas e irregularmente dentadas, cuxo envés é áspero polos seus duros pelos, desagradábeis ao tacto mais non espiñentos. Flores amareladas, lixeiramente acampanadas, duns 2,5 cm de diámetro e cinco pétalos. Froito ovoide pénsil, moi característico, de 4 a 5 cm de lonxitude, sostido por un longo pedúnculo que vai inchando aos poucos até que a presión interior o creba. Polo burato, sairán a presión as sementes, chegando a acadar unha distancia de até tres metros. Cando o froito está maduro, a máis mínimo rozada provoca o estralo pola presión hidroestática.

Distribución

Circum-Mediterráneo, e até Armenia e Macaronesia; en barbeitos, beirís de camiños etc...; algo nitrófila.

Sinónimos

• Momordica elaterium L., Sp. Pl., 2, 1010, 1753 . Basiónimo
• Bryonia elaterium (L.) E.H.L.Krause
• Ecballium agreste Rchb.
• Ecballium officinaleT.Nees
• Ecballium officinarum Rich. ex M.Roem.
• Ecballium purgans Schrad.
• Elaterium cordifolium Moench
• Momordica aspera Lam. Sen arranxar
• Momordica ecirrhata Stokes Sen arranxar
• Momordica elastica Salisb. Sen arranxar^[3]

Usos

Toda a planta é tóxica xa que contén elaterina e cucurbitacina que son compostos moi tóxicos de acción purgante. Antigamente os seus froitos foron usados coma menciñas.