país na costa occidental da África central From Wikipedia, the free encyclopedia
Gabón[1] (en francés: Gabon), oficialmente República Gabonesa (en francés: République Gabonaise) é un país da África limitado ó norte co enclave de Mbini, de Guinea Ecuatorial e o Camerún; ó leste e sur coa República do Congo (tamén chamada Congo-Brazaville para distinguila da República Democrática do Congo ou Congo-Kinshasa), e ó oeste co océano Atlántico. Conseguiu a independencia de Francia en 1960. Dende 1967 ata o 7 de xuño de 2009 o seu presidente foi El Hadj Omar Bongo Ondimba.
République gabonaise (fr)  | |||||
| Himno | La Concorde (pt)  | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| Lema | «Union, Travail, Justice» «Union, Work, Justice» «Единство, труд и справедливост» «Undeb, Gwaith, Cyfiawnder» «Enotnost, delo, pravica» | ||||
| Epónimo | caban (pt) | ||||
| Localización | |||||
| |||||
| Capital | Libreville | ||||
| Contén a división administrativa | Estuaire (pt) Haut-Ogooué (pt) Moyen-Ogooué (pt) Ngounié (pt) Nyanga (pt) Ogooué-Ivindo (pt) Ogooué-Lolo (pt) Ogooué-Maritime (pt) Woleu-Ntem (pt) | ||||
| Poboación | |||||
| Poboación | 2.025.137 (2017) (7,57 hab./km²) | ||||
| Lingua oficial | lingua francesa | ||||
| Xeografía | |||||
| Parte de | |||||
| Superficie | 267.667 km² | ||||
| Bañado por | Océano Atlántico | ||||
| Punto máis alto | Monte Bengoué (pt) (1.070 m) | ||||
| Punto máis baixo | Océano Atlántico (0 m) | ||||
| Comparte fronteira con | |||||
| Datos históricos | |||||
| Precedido por | |||||
| Creación | 1960 | ||||
| Organización política | |||||
| Forma de goberno | república | ||||
| • Presidente | Ali Bongo (pt) (2009–) | ||||
| • Prime Minister of Gabon (en) | Raymond Ndong Sima (pt) (2023–) | ||||
| Órgano lexislativo | Parlamento do Gabão (pt) , | ||||
| Membro de | |||||
| PIB nominal | 4.800.000.000 $ (2003) | ||||
| Moeda | franco CFA de África Central | ||||
| Identificador descritivo | |||||
| Fuso horario | |||||
| Dominio de primeiro nivel | .ga | ||||
| Prefixo telefónico | +241 | ||||
| Teléfono de emerxencia | 1300 (pt) , 1722 (pt) e 18 | ||||
| Código de país | GA | ||||
| Outro | |||||
| Irmandado con | |||||
| Páxina web | gouvernement.ga | ||||
 | |||||
O territorio de Gabón estivo habitado polo menos dende hai 9.000 anos, tal cal o evidencia a arqueoloxía. Ao parecer, a primeira etnia presente na zona foron os pigmeos, que certo tempo despois foron seguidos por ondas de diversas etnias, entre eles os bantús.
Varios grupos bantús viviron na área que agora é Gabón cando Francia a ocupou en 1885. En 1910, Gabón chegou a ser un dos catro territorios da África Ecuatorial Francesa, unha federación que sobreviviu ata 1959. Estes territorios fixéronse independentes o 17 de agosto de 1960.
O primeiro presidente de Gabón elixido en 1961, foi Léon M'ba, con O Hadj Omar Bongo como o seu vicepresidente. Cando M'Ba faleceu en 1967, Bongo substituíuno como mandatario segundo unha recente lei pola cal o vicepresidente sucedería inmediatamente ao presidente en caso de falecemento deste. Bongo estableceu un sistema de partido único, o Partido Democrático de Gabón (PDG), e foi o xefe de estado dende entón.
En 1990, o país abriuse a un réxime multipartidista, e tras as eleccións dese ano ingresaron á Asemblea Nacional representantes de cinco partidos opositores ao PDG. En 1993, Bongó foi reelecto, pero premido polo goberno francés, aceptou convocar novas eleccións.
Un referendo realizado en 1995 deulle a facultade de reformar a constitución, cuxa nova versión deu lugar ás eleccións presidenciais e lexislativas de 1997. Ao ano seguinte foi reelecto, mentres cumpría 31 anos ininterrompidos no poder. O seu amigo, Jean-François Ntotoume, foi designado primeiro ministro.
Coa independencia de 1960 apareceron dous partidos, o Bloque Democrático Gabonés (BDG) de León M'Ba, e a Unión Democrática e Social Gabonesa (UDAG), liderada por Aubame. Tras as primeiras eleccións, ningún dos dous partidos logrou a maioría, e M'Ba fíxose co cargo de primeiro ministro de Gabón co apoio dos deputados independentes. Con todo, os dous partidos concluíron que para as dimensións do país era máis adecuado un sistema de partido único, polo que para as eleccións de febreiro de 1961 creouse unha lista única. M'Ba foi nomeado presidente, e Aubame ministro de asuntos exteriores.
En febreiro de 1963, a corrente do BDG tratou de forzar aos membros da UDSG a unha fusión completa ou a dimitir dos seus cargos. Todos os ministros da UDSG dimitiron, e convocáronse eleccións en febreiro de 1964, ás que a UDSG non puido concorrer por non presentar unha lista adecuada á lei. Sen chegar a celebrarse as eleccións, produciuse o 18 de febreiro de 1964 un golpe militar contra M'Ba, que fixo que as tropas francesas interviñesen. As eleccións celebráronse finalmente en abril, con varios partidos opoñentes, nas que o BDG logrou unha clara maioría.
En marzo de 1967, León M'Ba foi elixido presidente de Gabón, e Omar Bongo vicepresidente. Coa morte de M'Ba ese mesmo ano, Omar Bongo accedeu á presidencia.
En 1968 vólvese ao sistema de partido único, disolvendo o BDG e creando o novo Partido Democrático Gabonés (PDG). Bongo foi elixido presidente consecutivamente en 1975, 1979 e 1986.
Tras un debate nacional sobre a situación política, abriuse de novo un sistema multipartidario, co que Bongo foi novamente elixido presidente en 1990, 1993 e 1998, creándose unha nova constitución que permitiu un proceso electoral máis transparente e reformas das institucións gobernamentais.
Gabón é actualmente unha república democrática multipartidista, cun presidente elixido polo voto popular e un mandato de 7 anos; un primeiro ministro e un consello de ministros nomeados polo presidente.
A Asemblea Nacional conta de 120 membros, dos cales 111 son electos e 9 nomeados polo presidente para un período de 5 anos. O poder xudicial reside na Corte Suprema de Xustiza e outros tribunais menores.
Cada unha das 9 provincias é dirixida por un gobernador.
O 31 de agosto de 2016 houbo eleccións presidenciais no país[2], nas que se deu por gañador por segunda vez a Ali Bongo entre disturbios e acusacións de fraude entre o goberno e a oposición.[3]
Gabón está dividido en 9 provincias (capitais entre paréntese)
Gabón está situado na costa atlántica de África central. No sentido das agullas do reloxo desde o noroeste, limita con Guinea Ecuatorial, Camerún, e a República do Congo.
A maior parte do interior do país está cuberto por unha densa selva.
Existen tres rexións: a chaira costeira, con moitos lagos e lagoas; a rexión montañosa dos Montes Cristal e as mesetas onduladas orientais, cuxo punto máis alto é o Monte Bengoué, de 1.070 m. de altura.
Existe unha importante rede hidrográfica que se estende por todo o territorio gabonés.
O río máis longo de Gabón é o Ogooué, que nace no Congo Occidental. O río Ogooué e os seus afluentes corren en dirección oeste, formando profundos vales a través das accidentadas mesetas de Gabón. Logo, ensánchase para formar un amplo delta que cruza a planicie costeira. Ao sur do Ogooué, o terreo ascende ata o macizo de Chaillu.
O clima é caloroso e húmido con fortes choivas entre outubro e maio.
No ano 2007 Gabón tiña unha poboación de 1 454 000 habitantes. O idioma oficial é o francés, aínda que moi poucos o falan. A esperanza de vida é de 54 anos. O 63.2% da poboación está alfabetizada. A media de fillos por muller é de 4.71. Calcúlase que o 8% da poboación está infectada co virus HIV (Sida).
Principal grupo étnico: fang. Os myene considéranse a si mesmos a aristocracia de Gabón. A educación baséase nun sistema francés. A Universidade de Libreville creada en 1970 ten máis de 4.000 alumnos. Os ingresos do petróleo logran importantes investimentos na saúde, unha das mellores de África.
A composición étnica é: lodos (35%), bantús (29%), eshiras (25%), outros africanos e outros brancos (9%), brancos franceses (2%).
Existe a Universidade Omar Bongó en Libreville. Esta universidade ten un Departamento de Español, que se encarga da aprendizaxe da lingua española en Gabón, así como da difusión da cultura hispanoamericana e hispanoafricana. Gabón xa ten un 1,14% hispano, radicado principalmente na cidade de Cocobeach (ao NO), onde o español é oficial xunto co francés e o portugués, pois esta cidade tamén é pertencente de Guinea Ecuatorial.
A música gabonesa é pouco coñecida en comparación cos xigantes rexionais como a República Democrática do Congo e o Camerún. Algúns artistas de Gabón son: Patience Dabany, Georges Oyendze, A Rose Mbadou, Sylvain Avara, Oliver N'Goma, Pierre Akendegue, Annie-Flore Batchiellilys e François Ngoua.
Entre os escritores atopamos: Jean-Baptiste Abessolo e Angèle Rawiri
Entre os cineastas destaca Imunga Ivanga, especializado en documentais acerca da problemática do seu país.
| Festas Nacionais | |||
| Data | Nome en castelán | Nome local | Notas |
|---|---|---|---|
| 17 de agosto | Día da Independencia | Jour de l'Independence |
O bosque tropical de Gabón está considerado o máis denso e virxe de África. Con todo, o enorme crecemento demográfico do país está provocando unha deforestación extrema que ameaza este invalorable recurso natural.
A caza furtiva, así mesmo, está poñendo en perigo á fauna salvaxe. Sen dúbida, a falta de medios e de xestión en recursos propios auguran, cando menos, un futuro pouco prometedor.
O país carece de sistema de cobertura sanitaria. Os traballadores que cotizan á seguridade social non teñen as vantaxes que se encontran nos países desenvolvidos que aplican o mesmo sistema. Así mesmo, a maioría (por non dicir a totalidade) dos tratamentos médicos non están cubertos. Desde a simple consulta, ata os tratamentos máis elaborados (VIH, cancro etc.) teñen un custo, como nos Estados Unidos ou Chile.
O país dispón de escolas e centros de formación, recoñecidos tanto a nivel nacional como internacional. Existen institucións internacionais que propoñen unha formación adecuada e que traballan en estreita colaboración coas institucións, embaixadas de países estranxeiros e centros culturais. Dado que se trata de centros privados, o seu acceso está restrinxido a unha gran parte da poboación, que ten que conformarse coa formación ofrecida pola Universidade Omar Bongo Ondimba, sendo a única en ofrecer matrículas accesíbeis, non habendo Educación Superior gratuíta.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
.svg?lang=gl)
