David Gulpilil

David Gulpilil Ridjimiraril Dalaithngu (Gurlpilil tamén é lingüisticamente correcta aínda que ás veces tamén aparece nos créditos como David Gumpilil), nado en Maningrida, Terra de Arnhem, Territorio do Norte, o 1 de xullo de 1953 e finado en Murray Bridge, Australia Meridional o 29 de novembro de 2021, foi un actor australiano de ascendencia aborixe. O seu primeiro papel nun filme foi en Walkabout.

David Gulpilil

(2006)
Biografía
Nacemento	(en) David Gulpilil Ridjimiraril Dalaithngu 1 de xullo de 1953 Maningrida, Australia
Morte	29 de novembro de 2021 (68 anos) Murray Bridge, Australia
Causa da morte	cancro de pulmón
Grupo étnico	Pobo yolŋu
Actividade
Campo de traballo	Filme, Actuación e danza
Ocupación	bailarín, actor de cinema, guionista, actor
Período de actividade	1971 - 2019
Outro
Condenado por	asalto (2011)
Premios
(2014)  premio do Festival de Cannes ao mellor actor, premiado polo traballo Charlie's Country (1 de xaneiro de 2001)  Medalla do Centenario (8 de xuño de 1987)  Membro da Orde de Australia  Red Ochre Award (en)
Descrito pola fonte	Obálky knih,
Páxina web	gulpilil.com

Traxectoria

É un home yolngu, do grupo lingüístico mandhalpuyngu e de lingua djinba.^[1] Cando era novo era un cumprido cazador, rastrexador, e bailarín cerimonial. A diferenza de moitos aborixes australianos da súa xeración, Gulpilil foi criado ó xeito tradicional sen influencias da cultura anglo-australiana. Tamén asistiu á escola da misión de Maningrida, Terra de Arnhem, mais cando acadou a idade axeitada, foi iniciado no grupo tribal dos Mandhalpuyngu. Despois de aparecer no seu primeiro filme, Walkabout (1971), engadiu o inglés ás varias linguas tribais das que xa era un falante fluído.^[1]

Últimos anos e morte

Diagnosticáronlle cancro de pulmón en 2017, e retirouse da actuación en 2019. A súa doenza impediulle acudir aos premios NAIDOC de 2019, nos que se lle outorgou un premio pola súa traxectoria.^[2]

Gulpilil morreu na súa casa de Murray Bridge o 29 de novembro de 2021.^[3][4] Após o seu pasamento, a súa familia solicitou que se lle faga referencia como David Dalaithngu durante un tempo por razóns culturais.^[5][6]

Filmografía

Ano	Título	Personaxe	Notas	Referencia
1964	In Song and Dance		documentary	[7]
1971	Walkabout	Mozo aborixe	credited as David Gumpilil	[8]
1973	No Bag Limit		documental	[7]
1974	The Morning Star Painter		documental	[7]
1975	The Rainbow Serpent		curtametraxe	[7]
1976	Mad Dog Morgan	Billy		[8]
	Storm Boy	Bill	Candidato a un premio AACTA ao mellor actor[9]	[8]
	To Shoot a Mad Dog		documental	[7]
	Felix		curtametraxe	[7]
1977	The Last Wave	Chris Lee	nos créditos como Gulpilil	[8]
1978	The Magic Arts		curtametraxe	[7]
	Little Boy Lost			[7]
	Three Dances by Gulpilil		documental	[7]
1980	The Painter: Wunuwun in Sydney		documental	[7]
	Billy West		curtametraxe	[7]
1981	Great Barrier Reef		documental	[7]
1984	The Hunting Party		documental	[7]
1986	Crocodilo Dundee	Neville Bell		[8]
1985	Rainbow Serpent: A Changing Culture		documental	[7]
1983	The Right Stuff	Aborixe		[8]
1987	Dark Age	Adjaral		[10]
1991	Until the End of the World	David		[8]
1996	Dead Heart	Segundo home no deserto		[11]
2001	Serenades	Rainman		[12]
2002	The Tracker	O rastrexador	Premio AACTA ao mellor actor[13] Premio FCCA ao mellor actor[14] Premio Inside Film ao mellor actor[15]	[8]
	Rabbit-Proof Fence	Moodoo	Candidato a un premio AACTA como mellor actor secundario[13]	[8]
	Gulpilil: One Red Blood	El mesmo	documental	[7]
	Mimi		curtametraxe	[7]
	Following the Rabbit-Proof Fence		documental	[7]
2005	The Proposition	Jacko		[8]
2006	Ten Canoes	Narrador		[8]
	Crocodile Dreaming	Burrimmilla	curtametraxe	[7]
2008	Australia	King George		[8]
2013	Satellite Boy	Jagamarra		[8]
2014	Charlie's Country	Charlie	Premio AACTA ao mellor actor[16] Premio AFCA ao mellor actor[17] Premio AFCA ao mellor guión[17] Premio do Festival de Cinema de Cannes ao mellor actor[18]	[8]
2016	Goldstone	Jimmy		[8]
	Crazy Days at the Old Brumby Moon	Mick		[19]
2017	Cargo	Daku		[20]
2019	Amigos para sempre	Pai de Bill		[21]
2021	My Name is Gulpilil	El mesmo		[22]

Televisión

Ano	Título	Personaxe	Notas	Referencias
1972	Boney	Mozo aborixe / Balinga / Bailarín / Tonto / David Ooldea	5 episodios	[7]
1973	Spinifex Breed		episodio: "Pilot"	[7]
1974	Homicide	Gary Willis	episodio: "Slow Fuse"	[7]
1976	Rush	Satchel	episodio: "The Kadaitcha Man"	[7]
	Luke's Kingdom	Mozo aborixe	episodio: "The Dam and the Damned"	[7]
	Taggart's Treasure		telefilme	[7]
1977	The Outsiders	Billy Potter	episodio: "Sophie’s Mob"	[7]
1979	Skyways	Koiranah	episodio: "Koiranah"	[7]
	The Dreamtime	Narrador		[7]
	This is Your Life	El mesmo	1 episodio	[7]
1980	The Timeless Land	Bennelong		[7]
	Young Ramsay	Aborixe	episodio: "Dreamtime"	[7]
1989	Naked Under Capricorn	Activity		[7]
1995	The Man from Snowy River	Manulpuy	episodio: "The Savage Land"	[7]
2000	BeastMaster	Xamán	episodio: "Valhalla"	[7]
	Der Paradiesvogel			[7]
2017	The Leftovers	Christopher Sunday	2 episodios	[23][24]

Notas

1. "Biography: Who is David Gulpilil?". gulpilil.com. 2001. Consultado o 1 de decembro de 2021.
2. Kwan, Biwa. "Fans pay tribute to legendary actor David Gulpilil after he wins top NAIDOC award". Special Broadcasting Corporation. Consultado o 8 de xullo de 2019.
3. "Legendary SA actor, artist David Gulpilil Ridjimiraril Dalaithngu dies". The Advertiser. 29 de novembro de 2021.
4. "David Dalaithngu, a titanic force in Australian cinema, dies after lung cancer diagnosis". The Guardian. 29 de novembro de 2021. Consultado o 30 de novembro de 2021.
5. Maddox, Garry (29 de novembro de 2021). "David Dalaithngu was a mesmerising movie presence". The Age. Consultado o 20 de novembro de 2021.
6. Buckmaster, Luke (30 de novembro de 2021). "Vale David Dalaithngu: the inimitable actor who changed the movies, and changed us". The Guardian. Consultado o 1 de decembro de 2021.
7. "David Dalaithngu screenography". Australian Screen: an NSFA website. Consultado o 1 de decembro de 2021.
8. "David Gulpilil". British Film Institute. Arquivado dende o orixinal o 08 de xuño de 2016. Consultado o 30 de novembro de 2021.
9. "1977 AACTA Awards: Winners & Nominees". www.aacta.org. Arquivado dende o orixinal o 27 de setembro de 2021. Consultado o 1 de decembro de 2021.
10. Buckmaster, Luke (9 de agosto de 2015). "Dark Age rewatched: John Jarratt in a creature feature 'so crazy it worked'". the Guardian. Consultado o 30 de novembro de 2021.
11. "Dead Heart". newtownfilms.com.au. Arquivado dende o orixinal o 30 de novembro de 2021. Consultado o 30 de novembro de 2021.
12. "Serenades". Buninyong Film Festival. 2002. Arquivado dende o orixinal o 2 de abril de 2020. Consultado o 30 de novembro de 2021.
13. "2002 AACTA Awards: Winners & Nominees". www.aacta.org. Arquivado dende o orixinal o 1 de decembro de 2021. Consultado o 1 de decembro de 2021.
14. "Award Archive". Film Critics Circle of Australia. 14 de xaneiro de 2014. Arquivado dende o orixinal o 14 de xaneiro de 2014. Consultado o 1 de decembro de 2021.
15. "The Tracker best feature in IF awards". The Age. 8 de novembro de 2002. Consultado o 1 de decembro de 2021.
16. "4th AACTA Awards: Winners & Nominees". www.aacta.org. Arquivado dende o orixinal o 1 de decembro de 2021. Consultado o 1 de decembro de 2021.
17. "AFCA 2015 Film & Writing Awards". Australian Film Critics Association. Arquivado dende o orixinal o 19 de outubro de 2021. Consultado o 1 de decembro de 2021.
18. Williams, Fiona (24 de maio de 2014). "2014 Cannes Film Festival: David Gulpilil wins best actor in Un Certain Regard". SBS Movies. Arquivado dende o orixinal o 01 de decembro de 2021. Consultado o 1 de decembro de 2021.
19. McLennan, Chris (20 de outubro de 2016). "Crazy days film features local actors". Katherine Times. Consultado o 30 de novembro de 2021.
20. Mattes, Ari. "The Australian zombie horror Cargo is burdened by its own gravitas". The Conversation. Consultado o 30 de novembro de 2021.
21. "David Gulpilil, Australian Indigenous star of ‘Walkabout,’ dies". The Washington Post. Consultado o 30 de novembro de 2021.
22. Godfrey, Nicholas. "My Name is Gulpilil: a candid, gentle portrait of one of Australia's best actors". The Conversation. Consultado o 30 de novembro de 2021.
23. Kachka, Boris. "Scott Glenn on His Bonkers Episode of The Leftovers". Vulture. Consultado o 1 de decembro de 2021.
24. "How The Leftovers Learned to Stop Worrying and Love the Bomb". Paste. 27 de maio de 2017. Consultado o 1 de decembro de 2021.

Véxase tamén

Wikimedia Commons ten máis contidos multimedia na categoría:  David Gulpilil