An Dr Fionnlagh MacLeòid

'S e sgoilear, sgrìobhadair agus craoladair a bh' anns an Dr Fionnlagh MacLeòid. The e aithnichte cuideachd leis an ainm Beurla, Dr Finlay MacLeod.

An Dr Fionnlagh MacLeòid
Beatha
Breith	Nis,
Dùthaich	Alba
Teaghlach
Cèile	Norma NicLeòid
Foghlam
Foghlam	Oilthigh Obar Dheathain
Cànain	Beurla
Dreuchd
Dreuchd	sgrìobhadair, eadar-theangair, craoladair, òraidiche agus preasantair
Duaisean a fhuaras	liosta Duais Dhòmhnaill Meek

A bheatha

Rugadh agus thogadh e ann an Nis, Leòdhas.^[1] Dh'fhàg e an sgoil aig aois 15 agus chaidh e gu muir agus dh'obraich e mar neach-smàlaidh ann an Lunnainn.^[2] Fhuair e foghlam aig Oilthigh Obar Dheathain far an robh e na oileanach còmhla ri Dòmhnall Iain MacLeòid.^[3] Bha e na òraidiche ann an eòlas-inntinn aig Oilthigh Obar Dheathain.^[1][4] Bha e ag obair ann am foghlam mar 'primary adviser' anns na h-Eileanan an Iar.^[4] Bha an Dr Fionnlagh MacLeòid am measg a' chiad urrasairean aig Sabhal Mòr Ostaig còmhla ri Sir Iain Noble, Somhairle MacGill-Eain, D.R. Dòmhnallach, agus Gòrdan Barr.^[5] 'S ann airsan a chaidh a' chiad duais Dhòmhnaill Meek a bhuileachadh ann an 2010.^[6] Bidh e ag obair mar phreasantair cuideachd, gu sònraichte anns an t-sreath 'Sin Thu Fhèin' air BBC Alba far am bi e a' còmhradh le iomadh duine ainmeil ann an saoghal nan Gaidheal. Bidh e cuideachd a' nochdadh gu tric air Radio nan Gaidheal mar aoidh, a' bruidhinn mu eachdraidh na h-Eileanan an Iar agus sgrìobhaidhean Gàidhlig. Chaochail e aig aois 86 5 an t-Samhain 2023.^[2]

Clàr-sgrìobhaidhean

Gàidhlig

Leabhraichean

• Turas a' Bhreandain: sgeulachd rèidio; bhon leabhar aig Tim Severin, na dealbhan le John Love. Steornabhagh, Leodhas: Acair, 1989.
• Na Teampaill anns na h-Eileanan an Iar Stornoway: Acair, 1997. ISBN: 086152103x
• Tobraichean sláinte anns na h-Eileanan an Iar; dealbhan le Dòmhnall Iain Caimbeul. Stornoway: Acair, 2000.
• Cas-cheum an Leòdhas = Footfall in Lewis dealbhan le Robert M. Adam, Steòrnabhagh : Acair 2006.
• Dìomhanas Inbhir Nis: CLÀR, 2008. (ceithir sgeulachd thar fhichead, ficsean)
• Muilnean beaga Leòdhais; na dealbhan John Love. Steòrnabhagh: Acair, 2009. ISBN 9780961523627
• Gormshuil an rìgh Inbhir Nis : CLÀR 2010 (a chiad nobhail do dh'inbhich).

Ficsean ann an irisean agus cruinneachaidhean

• 'An Cluaisean' ann an MacDhòmhnaill, D. (deas.) Briseadh na Cloiche. Glaschu: Oilthigh Ghlaschu, 1970, td. 63-69
• 'Victoria agus Albert' Gairm Àir. 51, d 265
• 'Gèam airson Dithis', Gairm Àir. 199, d.269.
• 'A chàirdean - cà 'il am bàr?', Gath Àir. 9, An t-Earrach 2008, d.10-17.

Dealbhan-chluiche

• Seonaidh^[1]
• Ceann Cropaig^[1]
• An Seachdamh Gealach^[1]
• An Comadaidh^[1]
• Na balaich air Rònaidh: dealbh-chluich airson réidio ann a sia earrainnean; na deilbh le Dòmhnall Mac a' Ghobhainn. Obar-Dheadhan: Oilthigh Obar-Dheadhan, 1972.
• Teaghlach Thormoid Bhuidhe: dealbhan-chluiche rèidio Steòrnabhagh: Acair, 1990.
• 'Bar' Gairm Àir. 196, d.354. (dealbh-chluich/ còmhradh beag ann an taigh-seinnse, mu chor na Gàidhlig)
• 'An Latha a Thàinig an t-Ailbhean’ "Gairm" Àir.197 Geamhradh 2001/2002, d. 63-69.
• 'Siorap Ina' Gairm Àir. 198, d.136. (dealbh-chluich bheag)

Leabhraichean Chloinne

• Sioba Inbhirnis: Club Leabhar 1975.
• Tothan Inbhirnis: Club Leabhar 1975.
• Tugainn cuairt Inbhirnis: An Comunn Gaidhealach Tigh Obar-Thairbh 1976.
• Rònan agus Brianuilt; dealbhan le Anndra MacMhoirein. Steòrnabhagh: Acair, 1978. ISBN: 086152005X
• O Tractar! Steòrnabhagh: Acair 1979.
• Ròin agus Daoine le John Love. Steòrnabhagh: Acair 1989.
• Alasdair MacChoinnich ann an Canada Steòrnabhagh: Acair 1991.
• Mac an t-Srònaich le Aonghas MacDhòmhnaill. Steòrnabhagh: Acair 1994.
• Ailig Aurora [Steòrnabhagh]: Stòrlann; Acair, 2010.

Eadar-theangaichean

• Blàir mhór an t-Saoghail le Anna Jungmann, dealbhan le Doffy Weir. Edinburgh: Oliver and Boyd 1977.
• leabhar eachdraidh: Hannibal agus Blar Loch Trasimene - Cortes am measg nan Aztecs - An Armada - Blar Abhainn na Fala
• Na rinn i orra le Angharad Tomos. Steòrnabhagh: Acair 1986. ISBN: 086152084X (eadar-theangaichte on Chuimris)
• Mac'An Duinn le Angharad Tomos. Steòrnabhagh: Acair 1987 ISBN: 0861520800X (eadar-theangaichte on Chuimris)
• A' Chnapag le Angharad Tomos. Steòrnabhagh: Acair 1988 (eadar-theangaichte on Chuimris)
• A' Ghuanag le Angharad Tomos. Steòrnabhagh: Acair 1988 (eadar-theangaichte on Chuimris)
• Ubhlan tofaidh puth le Angharad Tomos. Steòrnabhagh: Acair Earranta 1988 (eadar-theangaichte on Chuimris)
• Siud agaibh meic le Angharad Tomos. Steòrnabhagh: Acair Earranta 1988 (eadar-theangaichte on Chuimris)
• An t-sreang aodaich le Angharad Tomos. Steòrnabhagh: Acair 1989. (eadar-theangaichte on Chuimris)
• A' Chràg le Angharad Tomos Steòrnabhagh: Acair Earranta 1989 (eadar-theangaichte on Chuimris)
• Sgeulachdan Grimm Steòrnabhagh: Acair, 1990.

Eile

• Cur is Dlùth dealbhan le Gus Wylie, roimh-radha le Fionnlagh MacLèoid. (Scotland? s.n.) 1981 (leabhar-iùil na h-Eileanan an Iar)
• An duine thainig a chunntadh nan tighean Steòrnabhagh: Acair (n.d.) (aig NLS)
• 'Amhran, le Fionnlagh MacLeòid' Gairm Àir. 200, d.344. (bàrdachd)
• Gaelic arts a way ahead a report for the Scottish Arts Council by Finlay MacLeod (aig Leabharlann Nàiseanta na h-Alba)
• Seòid na mara. Stiùireadh do na tidsearan. le Anna NicDhòmhnaill. Steòrnabhagh: Acair 1989.
• 'A' Ghàidhealtachd (2) An-diugh, Litir le Fionnlagh MacLeòid, Siabost, Leòdhas.' Gairm Àir. 84, d.338.
• Mac an t-Srònaich [clàradh fhuaim] "Leabhar air CD" Steòrnabhagh: Stòrlann, 2007.

Deasaiche

• Nis aosmhor: the photographs of Dan Morrison Fionnlagh Macleòid (deas.) Steòrnabhagh: Acair, 1997. ISBN: 0861521137
• Togail Tir: marking time : the map of the Western Isles Finlay MacLeod (deas.) Stornoway: Acair agus An Lanntair Gallery, 1989. (cuideachd Gairm Àir. 149, d 93.)

Beurla

• The Chapels In the Western Isles Stornoway: Acair 1997. ISBN 0861521080
  • dreach Bheurla de Na Teampaill
• The healing wells of the Western Isles; photographs by Donald John Campbell. Stornoway, Isle of Lewis : Acair, 2000
• The Norse mills of Lewis; illustrations by John Love. Steòrnabhagh: Acair 2009
  • dreach Bheurla de Muilnean Beaga Leòdhais

Sgrìobhaidhean mu a dheidheann

• 'An Sgeilp Leabhraichean: Na Balaich air Rònaidh, le Fionnlagh MacLeòid' Gairm Àir. 80, d.371.
• An Introduction to Gaelic Fiction le Moray Watson

Craoladh

Prògramman telebhisean

• Sin Thu Fhèin Glaschu: STV, 15 Dàmhair 2002. 'S i Gillian Rothach a th'aig Fionnlagh MacLeòid air aoigheachd san dàrna prògram de Sin Thu Fhèin. '
• Sin Thu Fhèin Sreath 2 Prògram 1 a' chiad chraoladh 01 Lùnastal 2012 'Fionnlagh MacLeòid a' còmhradh ri Cathy NicDhòmhnaill.'
• Sin Thu Fhèin Sreath 2 Prògram 2 a' chiad chraoladh 08 Lùnastal 2012 'Fionnlagh MacLeòid a' còmhradh ri Rob Dunbar.'
• Sin Thu Fhèin Sreath 2 Prògram 3 a' chiad chraoladh 15 Lùnastal 2012 'Fionnlagh MacLeòid a' còmhradh ri Morag Craig.'
• Sin Thu Fhèin Sreath 2 Prògram 4 a' chiad chraoladh 22 Lùnastal 2012 'Fionnlagh MacLeòid ann an còmhradh le Fred MacAmhlaigh.'
• Sin Thu Fhèin Sreath 2 Prògram 5 a' chiad chraoladh 05 Sultain 2012 'Fionnlagh MacLeòid ann an còmhradh le Roy MacIomhair.'
• Sin Thu Fhèin Sreath 2 Prògram 6 a' chiad chraoladh 12 Sultain 2012 'Fionnlagh MacLeòid ann an còmhradh le Iain Archie Mac a' Mhaoilein.'
• Sin Thu Fhèin Sreath 2 Prògram 7 a' chiad chraoladh 19 Sultain 2012 'Fionnlagh MacLeòid a' còmhradh ri Joni Buchanan, sgrìobhaiche.'
• Sin Thu Fhèin Sreath 2 Prògram 8 a' chiad chraoladh 26 Sultain 2012 'Fionnlagh MacLeòid ann an còmhradh leis An t-Urr. Dòmhnall MacAmhlaigh.'
• Sin Thu Fhèin Sreath 3 Prògram 1 a' chiad chraoladh 09 Faoilleach 2013 'Fionnlagh MacLeòid a' còmhradh ri D H M Maciomhair, Neach Gnìomhachais.'
• Sin Thu Fhèin Sreath 3 Prògram 2 a' chiad chraoladh 16 Faoilleach 2013 'Fionnlagh MacLeòid a' còmhradh ri Gillian Rothach, sgoilear.'
• Sin Thu Fhèin Sreath 3 Prògram 3 a' chiad chraoladh 23 Faoilleach 2013 'Fionnlagh MacLeòid a' còmhradh ri Dòmhnall Moireasdan, Neach Naidheachd.'
• Sin Thu Fhèin Sreath 3 Prògram 4 a' chiad chraoladh 02 Gearran 2013 'Fionnlagh MacLeòid a' còmhradh ri Agnes Rennie, riochdaire chroitearan.'
• Sin Thu Fhèin Sreath 3 Prògram 6 a' chiad chraoladh Diciadain 13 Gearran 2013 22:30 Fionnlagh MacLeòid a' còmhradh ri Magaidh Choineagan, craoladair.
• Sin Thu Fhèin Sreath ? Prògram ? a' chiad chraoladh: Diciadain 15 Gearran 2012 22:30 'Fionnlagh MacLeòid a' còmhradh ri Aonghas 'Ease' MacLeòid.'

Prògraman Rèidio

• Bragar an Taobh Siar an-diugh agus an-dè – am baile, na daoine, na seanchasan agus na h-amhrain, còmhla ri Fionnlagh Macleòid. Diardaoin 21 Cèitean, BBC Radio nan Gaidheal.

Iomraidhean

1. MacDhòmhnaill, D. (deas.) (1970) Briseadh na Cloiche Glaschu: Oilthigh Ghlaschu, d.84
2. “An Dr. Fionnlagh MacLeòid: 1937 - 2023”, Naidheachdan a' BhBC. 5mh dhen t-Samhain 2023. Air a thogail 1d dhen Dùbhlachd 2023. 
3. MacLeod, D.J., 1990. 'Gaelicʼs Recovery'. ann an A. Hetherington (deas.) Highlands and Islands: A Generation of Progress. Aberdeen: Aberdeen University Press, d.162
4. Thomson, D. (deas.) Gàidhlig ann an Albainn, Glasgow: Gairm 1976, d.92
5. Eachdraidh na Colaiste air làrach-lìn SMO
6. Hebrides News

Ceanglaichean a-mach

• “"Bha e 'son a bhith a' tarraing dhaoine dhan chòmhradh"”, Naidheachdan a' BhBC. 22mh dhen Dàmhair 2024. Air a thogail 24mh dhen Dàmhair 2024.