From Wikipedia, the free encyclopedia
’S e baile meadhanach faisg air Ciudad Real ann an cridhe na Spàinne a th’ ann an Toledo (IPA: toˈleðo). Tha e suidhichte aig 515m os cionn ìre na mara,[1] 71km air falbh bho Mhadrid, prìomh-bhaile na Spàinne, agus 550km bho Bharcelona.[2] Tha 83,226 duine a’ fuireach ann an Toledo.[3] A bharrachd air sin, ‘s e prìomh-bhaile na Roinne Toledo a th’ann cuideachd.
Toledo
| |||||
Suidheachadh | |||||
Dùthaich | An Spàinn | ||||
Ceàrn | Toledo | ||||
Sgìre | Castilla-La Mancha | ||||
Co-chomharran | 39° 53' 05' Tuath 04° 02' 42' Ear | ||||
Feartan fiosaigeach | |||||
Farsaingeachd | 232.1 km² | ||||
Àireamh-shluaigh | 83,226 (2009) | ||||
Dlùths | 358.58/km² | ||||
Àireamh fòn | + 34 925 | ||||
Duilleag oifigeil | Duilleag Oifigeil |
B' e Livius a sgrìobh ainm a' bhaile airson a' chiad turais mar Toletum.[4] Bheiereadh sin Toletum → Tollitum, → Tollitu → Tollito, → Tolleto → Tolledo → Toledo. Tha e coltach gur ann à Tholitus (Gàidhlig: cuach-mhullach) ann an Laideann, Chaidh sin arabachadh gu طليطلة (Tulaytulah) agus iùdhachadh gu טולדות (Toldoth).
Chaidh am baile a stèidheachadh o chionn linntean leis na Ceiltich. B' e an Ròmanach Marcus Fulvius Nobilior chuir ruaig air na Ceiltich ann an 193 ro Ìosa Crìosd.[5] Thug na h-Arabaich seilbh air Toledo ann an 711 agus b' e àite far an robh Crìosdaidhean, Iùdhaich agus Muslamaich nan tàmh ann an sìth ri chèile fad linntean. Dh' aimeachadh Toldeo prìomh-bhaile na Spàinne an dèidh gun do chuireadh ruaig air na h-Arabaich san 11mh Linn rud an tug sin piseach air eaconomaidh a' bhaile.[6] Chaill e an inbhe seo ann an 1561, nuair a ghluaiseadh am prìomh-bhaile gu Madrid. Mar a b’àbhaist san Spàinn, chuireadh ainm a’ bhaile air an roinn nuair a chaidh a stèidheachadh ann an 1833.[7] Thuit am baile dha na reubaltaich Faisisteach beagan an dèidh an ar-a-maich an aghaidh an Riaghaltais aig toiseach toisichidh Cogadh Sìobhalta na Spàinne ann an 1936.[8] A dh'aindeoin seo, dh'fheuch an Riaghaltas ris a' bhaile fhaighinn air ais. Cuairtich an Arm an Caisteal ann am meadhan a' bhaile agus bha batal mòr fuilteach ann eadar 21 an t-Iuchar agus 26 an t-Sultain 1936.[9] Chaill còrr is 100 duine am beatha san chòmhstri agus bhrosnaich na thachair na Reublataich.
A rèir figearan an Riaghlatais, 's e an t-Iuchar a' mhìos as teotha agus 's e am Faoilleach a' mhìos as fhuaire ann an Toledo.[10] Cha tuit ach 342mm de dh'uisge air a' bhaile fad na bliadhna - 831mm nas lugha na Steòrnabhagh(1173)[11] - leis gur e àite uabhasach tioram a th' ann.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.