Seumas IV Alba

Ghairmeadh Rìgh Alba dheth Seumas IV nuair a chaidh athair, Seumas III, a mharbhadh le cuilbheirt às dèidh Bhlàr Allt nan Seileach, 11 an t-Ògmhios 1488. Bha Seumas, mas fhìor, aig ceann nan reubaltach a rinn ar-a-mach an aghaidh athar, ged nach robh e ach na ghille òg san àm. A-riamh bhon uair sin gu latha a bhàis, chaith Seumas IV crios-iarrainn trom mu chneas, mar nàdar de aithreachas.^[1]

Seumas IV Alba
monarc na h-Alba 11 dhen Ògmhios 1488 - 9 dhen t-Sultain 1513 ← Seumas III Alba - Seumas V Alba →
Beatha
Breith	Abaid Taigh an Ròid, 17 dhen Mhàrt 1473
Dùthaich	Rìoghachd na h-Alba
Ciad chànan	A' Bheurla Ghallta
Bàs	Northumberland (en) , 9 dhen t-Sultain 1513
Nàdar a’ bhàis	(killed in action (en) )
Teaghlach
Athair	Seumas III Alba
Màthair	Maighread na Danmhairg, Bànrigh na h-Alba
Cèile	Margaret Tudor (en)  (8 dhen Lùnastal 1503 (Gregorian) -
Càraid	Janet Kennedy (en) Margaret Drummond Marion Boyd (en) Isabella Stewart (en)
Clann	liosta James, Duke of Rothesay (en) Arthur Stewart, Duke of Rothesay (en) Seumas V Alba Alexander Stewart, Duke of Ross (en) Janet Stewart (en) Margaret Stewart (en) Alexander Stewart (en) James Stewart, 1st Earl of Moray (en) Catherine Stewart (en) unnamed daughter Stewart (en) unnamed son Stewart (en)
Bràithrean ⁊ peathraichean	liosta John Stewart, Earl of Mar (en) James Stewart, Duke of Ross (en)
Fine	Taigh nan Stiùbhartach
Foghlam
Cànain	A' Bheurla Ghallta Gàidhlig Beurla
Dreuchd
Dreuchd	neach-poileataigs, monarc agus uas-fhlath
Duaisean a fhuaras	liosta Golden Rose
Creideamh
Creideamh	Eaglais Chaitligeach Caitligeachd

Is fhada bho bha eachdraichean dhen bharail gur h-e a bu chomasaiche dhe na rìghrean Stiùbhartach, agus shoirbhich le Alba fo riaghladh. Stèidhich e oilthigh leighis ann an Obar Dheathain, agus bhrosnaich e malairteachd is na h-ealain; bha e fhèin ionnsaichte is iomadach cànan aige, Gàidhlig nam measg.

Tha cuid a' cumail a-mach gun robh Seumas IV na Rìgh Alba mu dheireadh a bha fileanta sa Ghàidhlig. Tha fios againn gun robh Gàidhlig aige bhon fhianais a dh'fhàgadh le fear Pedro Ayala, an tosgair Spàinnteach - uime sin, 's e Seumas am fear mu dheireadh air a bheil fios le cinnt againn, ged a tha cuid eile ag ràdh gun do bhruidhinn Seumas V i. Ach Gàidhlig ann no às, 's e Seumas IV a chuir às do Thighearnas nan Eilean ann an 1493; bha an tighearnas air fàs ro chumhachdach, chun na h-ìre far an do chuir e an rìgh fhèin gu dùbhlan.

Bha e a' mhiannachadh gum biodh sìth eadar Alba is Sasainn; air an dòigh sin phòs e Mairead Tudor, nighean Eanraig VII, ann an 1503 - thuirte "pòsadh a' chluarain san ròs" ris a' phòsadh seo.

Ach bhris cogadh a-mach a-rithist eadar an dà dhùthaich, agus chaidh Seumas IV a mharbhadh a' sabaid aig ceann airm, latha Blàr Flodden (9 an t-Sultain 1513), batail mòr an ceann a tuath Shasainn an aghaidh nan Sasannach. Bha e mar amas aige cuideachadh a thoirt do na Fraingich, oir bha cogadh ann eadar an Fhraing agus Sasainn aig an àm.^[1]

Dh'fhàgadh a mhac Seumas V na rìgh, ged nach robh e ach bliadhna a dh'aois. Dh'fhosgail seo an doras gu amannan glè dhoirbh airson Alba.

Seumas Stiùbhart, ceathramh Rìgh Seumas Alba (neach-ealain: gun urra)

Iomraidhean

1. “BBC - Scotland's History - James IV, King of Scots”. BBC. Air a thogail 28mh dhen Chèitean 2018.