From Wikipedia, the free encyclopedia
Faodaidh co-sheòrsachd no co-ghnèitheachd a chur ri:
'S àbhaist do co-sheòrsachd leis a' chomhair-mhiannachd agus dà-mhiannachd choimeas. Seallaibh suidheachadh-miann.
Codaich luchd-corpeòlas co-sheòrsachd a-steach do seòrsa, gam chomharrachadh às a chèile, seach bhiodh cuid dhiubh sochairichte thar luchd eile ann am comann dearbha aig ùine dhearbha.
Mar tha ann iomasgladh eugsamhaile eachdraidheil, bith-eòlasach, agus intinn-comannach ri gnè is seòrsa, chan eil ann ainm no dealbh-chunntas a freagairidh uile neach. Faicibh na còmhraidhean air gnè is seòrsa aig gnè agus Co-Sheòrsachd agus thairis-sheòrsachd.
Dh’eadar-theangaich an facal Beurla homosexual (co-sheòrsach), a bhith cothlamadh na ro-leasachain Grèigach homo- comharrachadh “ceudna” agus an freumh Laideannach sex- comharrachadh “gnè”. Mar sin: cothlamadh de 'co-' agus 'seòrsa'.
Tha an chiad nochdadh àitheanta an fhacail co-sheòrsach ann am clò-bhualadh air a lorgadh ann am bileag Ghearmailtis sgrìobhta tron Ungaireach Karl-Maria Kertbeny, air fhoillseachadh gun ainm ann an 1869.
‘S urrainn dham fhacal air chleachdadh a bhith mar ainmear no buadhair a thoirt dealbh air daoine ‘gus an suidheachadh-miann, eachdraidh a' mhiann, no fèin-aithneachadh. Ge-tà, seach cuiridh faclan mar “fearas-feise” is “banas-feise” cuthrom air an sealladh feòlmhor, mar sin b’urrainn do dragh suas èirigh. Tha roinn nan daoine a’ faireachdainn a bheil an facal ro-sgrùdail is mar sin truailleachadh beagan. Mar sin, nuair toirt iomladh air duine (an àite modh na drùise), tha co-sheòrsach no leasbach ann am bitheanas nas fheàrr. (B’ fheàrr le roinn nam co-sheòrsach gu fìor an facal fearas-feiseach/banas-feiseach thar co-sheòrsach, faicinn an sean cho toirt dealbh air suidheachadh-miann agus tè mu dheireadh ri toirt dealbh air buidheann dùthchasail no comannach-sluagh-iùlach le a chan eil iad a’ cur fèineachd air.
Faodaidh an facal air uile co-sheòrsach chur iomradh, no ri fir cho-sheòrsach a-mhàin, a tha ‘n t-adhbhar a faodaidh fir cho-sheòrsach nas fheàrr a bhith. Tha leasbach a’ cur iormadh air bean cho-sheòrsach.
Ged chleachd roinn sgrìobhadaire mhoich an buadhair co-sheòrsach a chur iomradh air brìgh cho-sheòrsach sam bith (mar sgoil nam balach a-màin), an-diugh tha an facal a’ ciallachadh sealladh miannach. Tha an facal co-chonaltrach air chleachdadh an-dràsda a thoirt dealbh air aon-gnè brìghean nach eil miannach gu h-àraidh.
Tha faclan lùghdachaile cleachdail; sa’ Bhreatainn, agus sa’ Bheurla, th’ann rìomhach, A' stiùireadh/dràibheadh air a cheart, air a bhus eile, gille-tòine, no neònach, a’ cur iomradh air fir cho-sheòrsach ann am bitheanas; lasdaire, air chleachdadh sa’ Bhreatainn; neònach, a’ gabhail a-staigh ann am bitheanas neach sam bith nach eil iol-sheòrsach gu glan, ach air ghabhail air ais cho daingeachadh tro mòran cho-sheòrsaich agus sgoilearaich; tha fearas-feise, gille-tòine, is rìomhach faclan cumanta na càinidh am measgair feadh òigearan; agus tha gàradh, caile-bhalach, no bean-fhireann a' toirt iomhladh air leasbaich. Seallaibh Gràin na co-sheòrsachd
Smaoineachadh a ‘s urrainn dhan eugsamhail fhaclan a bhith breisleachail agus air an-tromachadh, nuair tha àraidheachd cudthromach, feumaidh faclan ùra thighinn a-steach do cleachdadh, gu h-àraidh nuair th’ann daoine nach cuir fèineachd cho co-sheòrsach. Tha neo-iol-sheòrsach oidhirp eile aig co-dheasachd a bheil a’ buannachd sgaoileadh.
Tha roinn de rannsachair a-steach dhan togalach comannach a' ghaoil cho-sheòrsaich is feòlmhorachd air a chomhairleachadh a bhitheadh an bun-smuain de co-sheòrsachd nas fheàrr air tuigsinn cho "co-sheòrsachdan." Comharraichidh iad a bheil dàimean co-sheòrsach air a bhith agus mair a bhith cruthaichte ann am caochladh de dòighean eusamhaile tro comannan eugsamhaile. Tha na caochlaidhean air dhèanamh tro luchd-corpeòlas Stephen O. Murray a-steach do trì seòrsa:
Tha tuairmsean na buadhaich nuaidh de co-sheòrsachd ag atharrachadh gu cudthromach. Tha iad co-fhillte tro comharrachaidhean neo-ionanna no eadhon dà-sheaghach de co-sheòrsachd, agus tro atharrachaidhean thairis àm agus a-rèir do suidheachadh. Tha tuairmsean ann an dùthaichean Siarach a' cur an òrdugh bho 1% ri 10%.
Gu h-eachdraidheil, ge-tà, ann an àitean far an bha dàimean co-sheòrsach aoncihte 'san dualchas, den t-seòrsa cho a' Ghrèig seann, cuidean na Melanesia, an Linn an Ath-bheòthachaidh 'san Fhlorence, agus Sèapan ro-nuadh, bha dàimean-ghaoil an sàs ann an trom chuid as motha na t-sluaigh fir.
Tha mòran rannsachaidhean, as ainmeile an Modh-Miann 'San Fhireannach Daonna (1948) agus an Modh-Miann Sa' Bhoireannach Dhaonna (1953) le Alfred Kinsey air a lorgadh a-mach a bheil eòlasan no mothachaidhean co-sheòrsach air a bhith aig a' chuid as motha nam daoine agus mar sin tha iad 'nan dà-mhiannaich. Bha beagchuid de daoine a-mhàin air lorgadh (5-10%) a bhith gu glan comhair-mhiannach no co-sheòrsach. Air an làimh eile, tha beagcuid eadhon nas lugha de daoine lorgadh a tha air a ghabhail aig eòlasan feòlmhora ionanna leis na dà seòrsa, comharrachadh meidh tàlaidh no àrainn. Tha rannsachaidhean eile air a chomhairleachadh a chuir na h-iomraidhean am meud an tricead de dà-mhiannachd agus co-sheòrsachd anns na sluaighean daonna. Ge-tà, tha a smuain na h-àrainne na feòlmhorachd a' mealtainn gabhail ri leathann fhathast an-diugh agus tha i an co-bhoinn ri lorgaidhean 'san rìoghachd dhaonna agus an rìoghachd-bheathaich cho math ri rannsachaidhean bith-eòlasach nam caochlaidhean cruthach na h-eachainne eadar sin a' buntainn ri suidheachaidhean-miann eugsamhaile. Connsaich mòran dhaoine a bheil na mùthan eadar na h-aideachaidhean coitcheanna is dìomhair timcheall suidheachaidhean-miann seach ri beachdan comannach àicheanach timcheall cliathadh co-sheòrsach.
Tha rannsachadh eòlasail a' maireann a-steach do tuairmsean eugsamhaile timcheall na cùisean a bheir èirigh do suidheachadh-miann no modh. Tha seo a' gabhail a-staigh mus breith cùisean brogadail agus sìolachadh. Airson cùisean comannach de roghainn, seallaibh ion-oibrichteachd gu h-ìosal.
Tha connsachadh cudthromach a' maireann thar mar a tha 'cur suidheachaidhean-miann dhuine roimh timcheall to sìolachadh an aghaidh brodagail cùisean. Tha còmhradh nas lugha 'maireann air co-dhiù tha 'n suidheachadh sin faiceallach. Mar sin, dham bheachdan air ghabhail a-staigh gu leathann na h-àrainn-miann Kinsey, aonaich a' chuid as motha a bheil beagcodaichean a-mhàin "gu fìor" co-sheòrsach no comhair-mhiannach agus a bheil a' chuid as motha dà-mhiannach. An prìomh-beachd a bheil air chumail an ceartair a bheil gun amhail ur suidheachadh-miann àraid chan urrainn dha atharraichte a bhith agus iad a bheil "buaidh" aig air a bhith nas cubhaidhe dà-mhiannach.
Tha fios aig a' chuid as motha mhòr nan oibriche sa' chungaidh-leighis agus na h-eòlasan, cho math ris na h-eagrachaidhean LCDT, a bheil suidheachadh-miann nàdarra, an sàs agus neo-chaochlaideach, agus a bheil e neo-chomasach a dh'atharrachadh co-sheòrsachd a-steach do comhair-mhiannachd, no cùlaibh air beulaibh. Tha iad a' leanntainn air gun stiùiridh na cungaidhean nàdarra sa' chuis as motha nam cuir an dùsgadh feòlmhor an fhireannaich ri boireannaich (agus cùlaibh air beulaibh), nuair sa' chor na beag-chodach LCDT, tha 'n dùsgadh miannach air stiùireadh a dh'ionnsaigh na luchd an t-seòrsa cheudna.
A chuideachadh 'n connsachadh seo, bheir iad iomradh air na mòran chunntasan às eadar luchd iol-sheòrsach agus luchd le LCDT fèineachd a bheil ag ràdh a lorg iad an suidheachadh aig aois òg (gu tric mus aois-leannanachd). Sa' chor nan òganach "neònach", bheir iomadh dhiubh iomradh air ciad chlaoidh le freagair dhan tuigsinn seo. Tha an n-aithrisean co-chòrdail leis na dòighean tomhais nochdadh a bheil òganaich le LCDT fèineachd iomadaidh uairean nas coltaiche na h-òganaich neo-LCDT a dhèanamh oidhirp aig fèin-mharbhadh.
Tha roinn nan rannsachaidhean eòlach a' comhairleachadh a bheil an co-chuir na h-eanchainne bhoghaigich nam fear rìomhach coltach dhan eanchainn nam bean comhair-mhiannach agus eugsamhail às am mac-samhlaidhean fireannta comhair-mhiannach. Tha rannsachaidhean eile mar an Màirt 2000 Breedlove (Àlaichgaol) faide na corraig iomradh agus an rannsachadh an t-Iuchar 2000 Oilthigh den Texas na freagaire claisniche an t-eòlais-nearbh a' comhairleachadh a bheil fad leasbaich a' foillseachadh comharrachaidhean meadhanach eadar fir is mnàthan comhair-mhiannach, fàsaidh fir rìomhach "sàr-fireannta". Tha roinn nan rannsachair air lorgadh gum ma gabhaidh aon de dhà leth-aon fèineachd rìomhach no leasbach, bidh an cothrom den leth-aon a' gabhail fèineachd ri co-sheòrsach àrdaichte ri 50%, ged tha na meòmhrachaidhean nan leth-aon nan rannsachair eile air lorgadh ceudadan glè neo-ionann.
Tha oidhirpean a dh'atharrachadh suidheachadh-miann (àitheanta ri "leigheasan-atharrachaidh" agus an-dràsda beachdaichte 'mhàin aig luchd LCDT-ainichte, gu brònach) fo dhìteadh air bhith le eagrachaidhean lìonmhora dreuchdaile 'san raon-eòlais air cruthachadh dubhachas - air uairibh cruthachadh fèin-mharbhadh - agus a bhith luach truagh. 'San 2001 dh'fhoillsich Dr. Raibeart Spitzer, àrd-ollamh an leighis-inntinn aig Oilthigh Columbia rannsachadh comharrachadh a bheil ìre fàilligidhe 'san àrainn 99.98% aig leigheas-"slànachadh". Gu dearbh, b' an eagrachadh as motha leigheas-"slànachadh", ministreachd ainmichte Tirall a-mach Eadar-nàiseanta, tòisichte le dà fir gun robh 'nam co-sheòsaich a chrìochnaich suas a' fàgail a' mhinistreachd iomadaidh bhliadhnaichean nas fhadalaiche, ga càineadh, agus maireann ri càraid cho-sheòsach fhèin. Leig an Comann Eòlais-inntinn dhen Ameireaga seachad fuasgladh 'san 1997 nochdadh na leasaichean gun robh air ghabhail a-steach na comainn seo leigheasan-atharrachaidh den t-seòrsa a bhith leantainn dòighean neo-mhodhail agus neo-shlàinteil.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
